Δέκα, από τις εβδομήντα οχτώ συνολικά καταγεγραμμένες σκάλες της πόλης του Αγίου Νικολάου, θα επιλεγούν κατ’ αρχήν για την υλοποίηση του σχεδίου που επεξεργάζεται ο Πολιτιστικός Αθλητικός Οργανισμός Αγίου Νικολάου και αφορά τη χρήση τους ως ερέθισμα και «καμβά» για διαφόρου τύπου καλλιτεχνικές παρεμβάσεις από ντόπιους και προσκεκλημένους εικαστικούς δημιουργούς.
Για το θέμα πραγματοποιήθηκε συνάντηση, στην οποία συμμετείχαν ο Αντιδήμαρχος Χάρης Αλεξάκης, η αντιπρόεδρος του ΠΑΟΔΑΝ Ελπινίκη Γιατζάκη, τα μέλη του Δ.Σ. ΠΑΟΔΑΝ, Ίρις Σεργάκη -Περουλιού και Βίλη Αποστολάκου (που συμμετείχε στην τριμελή ομάδα καταγραφής των σκαλών μαζί με τις κ. Μαρία Σωρού και Ευτυχία Χαλκιαδάκη), η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Μελετών του Δήμου Μαρία Πρατσινάκη, ο επιμελητής καλλιτεχνικών εκθέσεων με τον οποίο συνεργάζεται ο Δήμος και σ’ αυτό το σχέδιο Θεόφιλος Τραμπούλης (μαζί με την επιμελήτρια Ελένη Κούκου) και ντόπιοι καλλιτέχνες, όπως η Μαρία Γκράτσια- Πασκουαλίνι, που ασχολείται με ψηφιδωτό, η αρχιτέκτων Αγγελική Ζερβού, η εικαστικός Ελένη Κουνενάκη, ο Άγγελος Ψωμόπουλος, η Ειρήνη Μπολανάκη. Ενδιαφέρον έχουν εκφράσει να συμμετέχουν σε όλο αυτό και η Ζωή Σγουρού, ο Άγγελος Σπάρταλης, η Αγγέλα Σβορώνου κά.
Ο κ. Χάρης Αλεξάκης εξήγησε ότι η συνεργασία με τον κ. Τραμπούλη, μετά την έκθεση ζωγραφικής «Μια παρήγορη ιδέα» στο Αρχαιολογικό Μουσείο επαναλαμβάνεται με σκοπό «το νέο σχέδιο να οργανωθεί καλύτερα η νέα αυτή προσπάθεια, να μπουν και άλλοι άνθρωποι τόσο στην ευρύτερη δημοσιοποίηση της δράσης, αλλά και στην καλύτερη υλοποίησή της. Είναι ένα αρκετά φιλόδοξο σχέδιο, που ως ιδέα ξεκίνησε από πέρυσι χωρίς όμως να καταστεί εφικτό το ξεκίνημά της πραγμάτωσής της. Οι σκάλες της πόλης συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με την ταυτότητα του Αγίου Νικολάου. Η ιδέα για το πώς μπορούμε να τις αναδείξουμε μέσα από εικαστικά και άλλα δρώμενα που θα μπορέσουμε να συμπεριλάβομε, ξεκίνησε από πέρυσι με διάφορες προτάσεις για το ποιές σκάλες θα επιλεγούν και τί μπορεί να γίνει σ’ αυτές. Σκοπός είναι η δράση αυτή να έχει διάρκεια ώστε να υλοποιείται σε βάθος χρόνου, επαναλαμβανόμενη κάθε χρόνο σε διαφορετικές σκάλες της πόλης, ώστε να αποκτήσουν μια άλλη ταυτότητα μέσα από την οποία να αναδείξει τη δυναμική του τόπου, με τη δημιουργία ενδεχομένου ενός «μουσείου στον ανοιχτό χώρο», είπε ο κ. Αλεξάκης.
Παρέμβαση με «χαρακτήρα»
Ο κ. Θεόφιλος Τραμπούλης επεσήμανε ότι «η εικαστική παρέμβαση δεν στοχεύει μόνο στο να ομορφύνει τις σκάλες, παραβλέποντας τα άλλα, ενδεχομένως λειτουργικά προβλήματά τους κλπ. Μια τέτοια παρέμβαση έχει “χαρακτήρα”… Μπορεί να τονίσει και τις αδυναμίες και τις ελλείψεις τους και να αναπληρώσει καμιά φορά αυτά τα πράγματα. Η εικαστική παρέμβαση έχει και το χαρακτήρα του να καταδείξει τί συμβαίνει, πιθανόν να μεγεθύνει και τα προβλήματα έτσι ώστε αυτό που θα γίνει, να “καλέσει” και τις λύσεις να έλθουν στη συνέχεια… Δηλαδή, δεν θα πρέπει να συζητάμε το εικαστικό κομμάτι, σαν ανταγωνιστικό με τις άλλες προτεραιότητες, αλλά σαν υποστηρικτικό, συνεργατικό των άλλων προτεραιοτήτων και αναγκών…».
«Σε όσες συζητήσεις έχουμε κάνει μέχρι τώρα, το εικαστικό, με την έννοια του “εξωραϊσμού” δεν έχει τεθεί ως προτεραιότητα και σε επίπεδο αισθητικής, μόνο, παρέμβασης. Είναι και μια λειτουργική παρέμβαση, που χρησιμοποιεί και το εικαστικό στοιχείο, ως όχημα και από κει θα ξεκινήσουμε… Νομίζω ότι το πρώτο πράγμα είναι να βρούμε ένα “νήμα” ώστε να γίνουν οι σκάλες τοπόσημο. Να χαρακτηριστούν οι σκάλες του Αγίου Νικολάου ως ένα χαρακτηριστικό του, με μόνιμες τις παρεμβάσεις και εγκαταστάσεις, ακόμη και αν τα έργα που θα δημιουργήσουν οι καλλιτέχνες πάνω σ’ αυτές, δεν είναι μόνιμα… Η ιδέα που είχαμε, θέλει ακόμη και ένα έργο που φέτος θα χαθεί, εάν επαναληφθεί τον επόμενο και τον μεθεπόμενο χρόνο, αυτό θα αποκτήσει μια οντότητα στο χρόνο και όχι απλά στο χώρο… Αυτές είναι ορισμένες από τις κατευθύνσεις που λαμβάνουμε στην αφετηρία», τόνισε.
Πρόσθεσε δε ότι «θέλουμε να συνδυάσουμε τις σκάλες, ως σημεία συνάντησης της τοπικής κοινότητας, των ανθρώπων που ζουν εδώ» και ταυτόχρονα, να στρέψουμε στον Άγιο Νικόλαο τα βλέμματα της εικαστικής καλλιτεχνικής κοινότητας, που δεν γνωρίζει, κατ’ ανάγκη, τον τόπο αυτόν. Αποβλέπουμε σε μια ισορροπία, στη συνεργασία ανάμεσα της τοπικής κοινότητας και της, ας πούμε, ελληνικής ή σε ένα πολύ αισιόδοξο σενάριο, ακόμη και της διεθνούς εικαστικής κοινότητας»… Χαρακτήρισε το όλο σχέδιο «μεγαλόπνοο», το οποίο θα εγκαινιαστεί από φέτος.
Για την ιδέα αυτή ο Θεόφιλος Τραμπούλης και η Ελένη Κούκου, μίλησαν με ορισμένους Έλληνες, γνωστούς καλλιτέχνες. Την περασμένη εβδομάδα ήλθαν στον Άγιο Νικόλαο τρεις εικαστικοί καλλιτέχνες, οι οποίοι περιόδευσαν την πόλη και είδαν σκάλες και μάλιστα φαίνεται να έχουν «διαλέξει» κιόλας τη σκάλα, όπου σκοπεύουν να επέμβουν καλλιτεχνικά.
Οι χαρουπιές της πόλης
«Οι χαρουπιές της πόλης έρχονταν διαρκώς στις συζητήσεις μας. Αν θέλω να δώσω ένα τίτλο στο τριήμερο που περάσαμε με τους καλλιτέχνες, όσο έμειναν εδώ, ήταν: Οι χαρουπιές της πόλης και πως αυτές οι χαρουπιές δεν υπάρχουν πια…
Από τις πρώτες συζητήσεις που κάναμε με τον Γιώργο Γυπαράκη (γλύπτης, καθηγητής της Αρχιτεκτονικής στην Αθήνα) έχει δουλέψει με τη μορφή του δέντρου και τις ψευδαισθήσεις της μορφής του δέντρου και λέγαμε πως αυτές οι χαρουπιές που είδαμε, επιζούν ακόμη σε ένα ελάχιστο κομμάτι γης… Μια καλή ιδέα που θα μπορούσε να συνέχει όλες αυτές τις καλλιτεχνικές δράσεις στις σκάλες, είναι “Η πόλη που υπάρχει μέσα στην πόλη”, που τέθηκε και ως τίτλος εργασίας τις μέρες αυτές, ή ακόμη και το “Οι πολλές πόλεις που κρύβονται μέσα στην πόλη”. Το τί υπάρχει μέσα στην πόλη μπορούμε να το δούμε και σαν ιστορία της πόλης, τις διαδοχικές μεταμορφώσεις της, αλλά και στις κοινότητες που υπάρχουν μέσα στην πόλη, τους ανθρώπους που ζουν εδώ, τους περαστικούς, τους επισκέπτες – τουρίστες διακοπών. Όμως υπάρχουν ιστορίες και κτήρια μέσα στην πόλη, όπως και εκείνα που έχουν εξαφανιστεί και οι χαρουπιές της πόλης… Αυτή είναι η πρώτη γενική ιδέα και ως τέτοια πάντα υπόκειται σε αλλαγές, αναθεωρήσεις», είπε ο κ. Τραμπούλης.
Ξεκίνημα με 10 σκάλες
Ο προσανατολισμός των καλλιτεχνών και του επιμελητή ήταν η παρέμβαση να ξεκινήσει από τις 10-12 σκάλες, οι οποίες υπάρχουν πλησίον του παραλιακού μετώπου και καταλήγουν εκεί δίνοντας «διέξοδο» σε κατοίκους και περιπατητές από το εσωτερικό της πόλης προς τη βόρεια ακτή, που διασχίζεται από τον παραλιακό δρόμο.
Η κ. Μαρία Πρατσινάκη έθεσε υπ’ όψιν των συμμετεχόντων την ύπαρξη μελετών για την ανάπλαση μέσα από αρχιτεκτονική παρέμβαση 11 σκαλών, που ακριβώς καταλήγουν τον παραλιακό δρόμο, τις οποίες είχαν πριν 7- 8 χρόνια καταθέσει στο Δήμο ντόπιοι και άλλοι αρχιτέκτονες. Αφορούσε τις σκάλες των οδών, Νίκωνος, Λευκών Ορέων, Δίκτης, Ίδης, Σαλαμίνος, Μαραθώνος, Κορυτσάς, Συντ. Δαβάκη, Περικλέους, Καντανολέοντος, Μουσείου.
Η εργασία αυτή εντυπωσιάζει, εντούτοις ο Αντιδήμαρχος Χάρης Αλεξάκης επεσήμανε ότι για να υλοποιηθεί απαιτείται σύνθεση και αρκετά υψηλότερου κόστους παρέμβαση, από εκείνη που σχεδιάζεται στην παρούσα φάση με τις εικαστικού τύπου παρεμβάσεις οι οποίες συζητούνται.
Επίσης αναφέρθηκε ότι ζήτημα ουσίας και προϋπόθεση για τις δράσεις αυτές είναι η εξασφάλιση της συμμετοχικής διαδικασίας της τοπικής κοινωνίας, μέσα από δρώμενα που θα λάβουν χώρα, αλλά ακόμη και στην υλοποίηση του σχεδίου και στην φάση κατασκευής των καλλιτεχνικών έργων και παρεμβάσεων.
Η διεργασία σύνταξης συγκεκριμένου πλάνου, οργανογράμματος και σχετικού προϋπολογισμού κόστους θα ακολουθήσει, αφού οι καλλιτέχνες καταλήξουν μέχρι τέλος του μήνα στη σκάλα υποβάλλοντας και την εικαστική πρόταση που σκοπεύουν να κάνουν. Η υλοποίηση τοποθετείται από Μάιο ως Νοέμβριο.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ