Ένα βιβλίο με βιώματα των τελευταίων 12 χρόνων, εντυπώσεις, περιστατικά, πικάντικες λεπτομέρειες από μια ιδιότυπη συμβίωση, φωτογραφίες, γνώμες, σχόλια και συμπεράσματα από τη συναναστροφή με το Νίκο Κούνδουρο – σχεδόν δύο χρόνια από το θάνατό του – συμπεριέλαβε στο νέο βιβλίο που συνέγραψε ο Άγγελος Σπάρταλης και κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία και θα παρουσιαστεί την Κυριακή το απόγευμα στις 7.00 μ.μ. στον Πολυχώρο Περίπου.
«Μέρες με το Νίκο…», τιτλοφορεί το δεύτερο βιβλίο που εκδίδει ο πολυπράγμων Άγγελος Σπάρταλης, περιηγούμενος με την τόλμη του ανυποψίαστου ή το «θράσος» που τον χαρακτηρίζει σε κάθε απόπειρά του να κατακτήσει νέες μορφές και μέσα καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας.
Τον γνωρίζαμε ως κινηματογραφιστή, ως ζωγράφο…
– Τώρα και συγγραφέας! αναφωνεί, με τόνο αυτοσαρκασμού, έχοντας μάλλον επίγνωση των λεπτών ισορροπιών που πρέπει να διατηρήσει αλλά και το διακύβευμα του συγγράμματος, το οποίο αποκαλύπτει κατά το πλείστον ιδιωτικές στιγμές από μια «συμβίωση» με μια χαρισματική, πληθωρική και εκρηκτική προσωπικότητα, όπως ήταν ο Νίκος Κούνδουρος.
Θα μπορούσε να είναι – εξ άλλου ως τέτοιο το προσδιορίζει ο ίδιος ο συγγραφέας του – μια μυθιστορηματική βιογραφία όχι του μεγάλου Αγιονικολιώτη δημιουργού, του Νίκου Κούνδουρου. Μάλλον, όμως, πρόκειται περισσότερο για… ψευδο- αυτοβιογραφία του ετέρου Αγιονικολιώτη δημιουργού, του ίδιου Άγγελου Σπάρταλη, σε προβολή μέσα από το προφίλ και την προσωπικότητα, που διαμορφώνει την τελευταία δωδεκαετία της ζωής του ο Νίκος Κούνδουρος – έχοντας κατακτήσει μια πολύτιμη σοφία. Το απόσταγμα αυτής της σοφίας επεδίωξε να γευτεί, μεθώντας πολλές φορές, ο Άγγελος Σπάρταλης και την εμπειρία αυτή, όπως τη βίωσε μέχρι το τέλος, δίπλα στο Νίκο, στο σπίτι στο Μέτς ή στο σπίτι, δίπλα στην περιώνυμη βίλα Κούνδουρου, στον Άγιο Νικόλαο, μοιράζεται μαζί μας μέσα στις σελίδες αυτού του εξαιρετικά ζωντανού βιβλίου. Σίγουρα αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα «περιγραφή» της… θυελλώδους πνευματικής σχέσης που ανέπτυξαν οι δύο τους, που αν και τους χώριζε μισός αιώνας στην ηλικία, εντούτοις ο Κούνδουρος θεωρούσε και αποκαλούσε συνήθως τον Άγγελο, παιδικό του φίλο..!
Ο ίδιος ο Άγγελος Σπάρταλης αναλύει σιβυλλικά το περιεχόμενο του βιβλίου: «Σε κάποια σημεία του βιβλίου, το τρυφερό και το νόστιμο περισσεύουν. Σε άλλα κυριαρχεί το δέος και δέος δεν είναι άλλο παρά το όμορφο που σε τρομάζει κιόλας μέσα στη γοητεία του. Δυστυχώς, περιέχεται και μπόλικη φλυαρία και προστυχιά. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια άμεση και ασταθή συγκέντρωση στοχευμένων, κατά το μάλλον ή ήττον, στην τρυφερότητα κειμένων και εικόνων. Και η συγκέντρωση αυτή είναι έτοιμη να εκραγεί, γεγονός μέγα και ενδιαφέρον, τουλάχιστον τόσο όσο μια στιβαρή ταινία δράσης και μυστηρίου»…
Δύο χρόνια του πήρε να το γράψει. Αποτελείται από πέντε μέρη – κεφάλαια. Όπως εξηγεί ο ίδιος ο συγγραφέας, «στο πρώτο μέρος περιέχονται πικάντικες λεπτομέρειες από τον κοινό μας βίο. Κάποιες έχουν σχέση με τον Κινηματογράφο και τις Τέχνες, κάποιες άλλες είναι πιο προσωπικές. Έχει μέσα για την τελευταία ταινία του Νίκου, τη διαδικασία για τη δημιουργία του αγάλματος της Αρπαγής της Ευρώπης που είναι στο λιμάνι, προσωπικές στιγμές διακοπών, επίσημα ταξίδια όπου παρουσίαζα ταινίες του κ.α. Είναι ένα κομμάτι του βιβλίου, και τρυφερό και βίαιο, και χιουμοριστικό και σοβαρό. Γραμμένο στην καθομιλουμένη, στη γλώσσα που διηγούμουν αυτές τις ιστορίες. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, πήγα και βρήκα καλλιτέχνες και τους ζήτησα να μου δηλώσουν την επιρροή στη δουλειά τους από το έργο του Κούνδουρου. Μάζεψα πενήντα έργα τέχνης από τριάντα καλλιτέχνες και τα παρουσιάζω στο ξεχωριστό κομμάτι με τίτλο «Πινακοθήκη» μαζί με σχόλια των ίδιων των καλλιτεχνών. Το τρίτο μέρος το ονομάζω «Μίνι Κουνδουρολεξικόν». Ο Νίκος είχε έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο να μιλάει. Σε κάθε μικρή κουβέντα που εκστόμιζε περιείχετο η προσωπικότητά του μέσα… Έτσι πήρα κάποιες λέξεις – φράσεις που έλεγε συχνά και μ’ αυτές έφτιαξα αυτό το μικρό «λεξικό». Στο τέταρτο κομμάτι περιλαμβάνονται κείμενα του ίδιου του Νίκου. Ο λόγος που το έκανα είναι ότι τα κείμενα αυτά του τα είχα αποσπάσει εγώ, με πονηριά! Είτε από συνεντεύξεις που μου είχε δώσει στο ραδιόφωνο, είτε πράγματα που μου λέει σε ταινίες μου ή κείμενα που έχει γράψει για μένα. Το πέμπτο, είναι φωτογραφικό παράρτημα με φωτογραφίες πολύ σπάνιες, προσωπικών στιγμών και άλλες».
Ο Άγγελος Σπάρταλης απέρριψε, όπως μας λέει, την επίμονη – για εμπορικούς προφανώς λόγους – υπόδειξη του εκδοτικού οίκου να συμπεριλάβει στον τίτλο το επίθετο «Κούνδουρος», διατηρώντας τον ως «Μέρες με το Νίκο…». Όπως είπε, ένα βιβλίο που αναφέρεται στον Νίκο Κούνδουρο το ήθελαν όλοι ανεξαιρέτως οι εκδοτικοί οίκοι!
«Απαίτησή μου ήταν να μην τυπωθεί το «Κούνδουρος» ούτε να μπει φωτογραφία του στο εξώφυλλο. Σκοπός εξ άλλου αυτού του βιβλίου δεν είναι να «κακοποιήσει» τον Νίκο Κούνδουρο ούτε έχω σκοπό να γίνω… πλούσιος, πουλώντας το, φυσικά. Οι εκδόσεις «Ροπή», στη Θεσσαλονίκη, δέχθηκαν να τυπώσουν το βιβλίο με αυτόν τον τίτλο και αυτό το εξώφυλλο.
Με το βιβλίο αυτό έκανα μια προσπάθεια να δώσω αυτό που λείπει για τον Κούνδουρο. Υπάρχουν πάρα πολλά κείμενα και βιβλία που έχουν δημοσιευτεί για το Νίκο – μερικά είναι και του ιδίου. Είναι ιστορικά ακριβή, καλοδουλεμένα και παρουσιάζουν τον «επίσημο» δημιουργό. Εγώ σκέφτηκα να γράψω ένα βιβλίο για ό,τι θεώρησα ότι λείπει απ’ όλο αυτό που πραγματικά κάνει τον Κούνδουρο αυτό που ήταν ο ίδιος ως προσωπικότητα και το σινεμά που έκανε. Δηλαδή, απέδωσα το «ανεπίσημο» κομμάτι του Νίκου, διακινδυνεύοντας φυσικά να παραβώ κόκκινες γραμμές κάποιες φορές ή να γίνω λίγο… κουτσομπόλης άλλες φορές. Εντούτοις δεν είναι πρόθεσή μου αυτή, δεν είχα σκοπό να κουτσομπολέψω…».
Τον ρωτήσαμε, πόσο τον έχει επηρεάσει ο Νίκος Κούνδουρος. «Έγινα αυτός που είμαι σήμερα, δια μέσω του Νίκου! Όπως γράφω και στο βιβλίο, τσαλακώθηκα και ξανασχηματίστηκα μέσω του Νίκου σε κάτι πολύ πιο παράξενο και σίγουρα… πιο επικίνδυνο, απ’ ό,τι ήμουν πριν», παραδέχτηκε.
Μετά το βραχύ διάστημα που έχει περάσει, απουσία του Νίκου από τη ζωή του, τον ρωτήσαμε αν έχει επεξεργαστεί όλο αυτό το βίωμα και αν έχει καταλήξει σε συμπέρασμα, για το ποιος πραγματικά ήταν ο Νίκος Κούνδουρος και τι αντιπροσώπευε για εκείνον, προσωπικά. Απάντησε:
– Δεν θα σου πω ότι ο Νίκος Κούνδουρος ήταν ένας πολύ διάσημος, έγκυρος σκηνοθέτης, γιατί αυτά θα τα διαβάσεις αλλού… Εκείνο που εμένα με απασχολεί και το καταγράφω στο βιβλίο είναι ότι για μένα ο Νίκος υπήρξε πνευματικός μου πατέρας και… αδελφός εν όπλοις, όπως άρεσε να λέει εκείνος και έτσι να με φωνάζει. Ήμασταν φίλοι. Τον είχα σαν αδελφό, σαν πατέρα, μεγάλωσα μαζί του και έμαθα πάρα πολλά πράγματα, με πιο εμφανή επιρροή στον τρόπο που μιλάω. Δεν μιλάω όπως προηγουμένως, φέρομαι διαφορετικά, τρώω διαφορετικά, έχω άλλες συνήθειες, δίνω σημασία σε άλλα πράγματα από εκείνα που έδινα πριν. Άλλαξα τελείως! Πιστεύω ότι η επιρροή του Νίκου πάνω μου ήταν όση και του πατέρα μου, σε τέτοιο βαθμό.
– Πόσο διαφέρει ο προσωπικός σου Νίκος Κούνδουρος, από τον Κούνδουρο που ήξερε ο υπόλοιπος κόσμος;
– Nαι, διαφέρει πολύ. Ο Νίκος είχε μια τρυφερότητα και μια βία, γενικά είχε πάρα πολλές αντιφάσεις τις οποίες φρόντιζε να μην τις φανερώνει δημόσια. Στην ιδιωτική του όμως ζωή ήταν ένας πολύ αντιφατικός άνθρωπος, δηλαδή, ευγενικός και βίαιος ταυτόχρονα, ευγενικός και αγενής. Ήταν μια πολύ παράξενη μορφή ανθρώπου και αυτό πιστεύω ότι οφειλόταν στην ευφυία του. Ήταν από τους πιο εύστροφους ανθρώπους που έχω γνωρίσει και βαριόταν εύκολα… Αυτό δεν του επέτρεπε να είναι πολύ συνεπής κα αυτό το κάνω και εγώ… Με την ίδια τόλμη και διάθεση που υποστηρίζω σήμερα ένα πράγμα, μπορώ αύριο να υποστηρίξω το άλλο, πάντα αναζητώντας την αλήθεια και όχι από φυγοπονία ή δειλία. Έτσι ήταν ο Νίκος, διακατεχόταν από πολύ μεγάλο πάθος…».
– Ήξερε ότι γράφεις βιβλίο που τον αφορά;
– Όχι δεν το ήξερε και, όπως λέει η σύζυγός του, η φίλη μου Σωτηρία Ματζίρη, αν ο Νίκος ζούσε, δεν θα τολμούσα να βγάλω αυτό το βιβλίο και έχει δίκιο, συμφωνώ. Δεν θα με άφηνε ο Νίκος να το κυκλοφορήσω… Εξ άλλου την κριτική της την έχω συμπεριλάβει στο βιβλίο, παρ’ όλο που δεν είναι και η καλύτερη… Η αγάπη μου για το Νίκο και την οικογένειά του είναι μεγάλη.»
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ