Χρόνια άκουγα για την πηγή της Κατεβατής στην Ελούντα… Χρόνια περνούσα δίπλα της, αλλά προ ημερών μόνο μου υπέδειξαν το ακριβές σημείο της, λίγο πιο κάτω από το ξενοδοχείο Elounda Palm, επί της στενής οδού Κατεβατής, που οδηγεί στην είσοδο του ξενοδοχείου Elounda Bay.
Η Κατεβατή είναι μια σπηλαιώδης πηγή βάθους 11,5 μέτρων, το βαθύτερο τμήμα της οποίας είναι βραχώδες, λαξευμένο από την αρχαία εποχή. Η πηγή αυτή ξεδιψούσε τους κατοίκους του αρχαίου Ολούντος, αλλά και τους νεότερους Ελουντιανούς μέχρι που το νερό κρίθηκε ακατάλληλο.
Ο Μανόλης Μακράκης στο βιβλίο του «Ελούντα» γράφει (σελ. 417): Οι Ολούντιοι αξιοποίησαν την πηγή της Κατεβατής που είχε άφθονο νερό, με την κατασκευή αγωγού που το οδηγούσε στην αρχαία πόλη στον Πόρο. Ίχνη του αρχαίου αυτού υδραγωγείου υπήρχαν μέχρι τα τελευταία χρόνια.
Τη δεκαετία του 1930 (σελ. 433-4) η ανομβρία έπληξε την Ελούντα. Το λιγοστό νερό των στερνών εξαντλήθηκε γρήγορα. Η πενία όμως τέχνας κατεργάζεται. Ο έμπορος Κωνσταντίνος Μαυρικάκης σκέφτηκε το αρχαίο υδραγωγείο της Κατεβατής και η αξιοποίησή της έφερε στην επιφάνεια άφθονο νερό αλλά γλυφό. Τα υπάρχοντα ρήγματα επικοινωνούσαν με τη θάλασσα, αναμιγνύονταν με τα εισρέοντα από τις υπάρχουσες πηγές, με αποτέλεσμα να γίνονται γλυφά και ακατάλληλα για πόση. Το 1936 τοποθετήθηκε χειροκίνητη αντλία και το 1950 μηχανική υδραντλία. Το 1952, επί προεδρίας Δημητρίου Αρναουτάκη, κατασκευάστηκε δεξαμενή έξω από την πηγή, η οποία σώζεται και σήμερα. Συνεχείς ήταν οι προσπάθειες για την αξιοποίηση της πηγής αλλά το νερό στο τέλος κρίθηκε ακατάλληλο.
Για το έτος 1969 γίνεται αναφορά στην ανέγερση της ξενοδοχειακής μονάδας Elounda Beach και στην απόφαση του Κοινοτικού Συμβούλιου να παρέχει την πηγή της Κατεβατής για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες ανέγερσης (σελ. 436).
Το πρόβλημα του νερού της Ελούντας λύθηκε με την άδεια ανόρυξης γεωτρήσεων, για λογαριασμό της Κοινότητας Ελούντας, στην περιοχή των Λακωνίων.
ΛΕΩΝ. Κ.