Την «ανησυχία» του για την αλλαγή του καθεστώτος χρήσης της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας, εκφράζει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) με επιστολή του προς τη γενική διεύθυνση Βακουφίων στην Τουρκία, την οποία κοινοποιεί στο υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελλάδας, στο υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, καθώς και στην Ελληνική Εθνική Επιτροπή UNESCO.
«Παρακολουθώντας το ζήτημα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας σε τζαμί, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει την ανησυχία του για την αλλαγή του καθεστώτος χρήσης του εν λόγω μνημείου που έως το 2013 λειτουργούσε ως μουσείο. Όπως γνωρίζετε, η Αγία Σοφία Τραπεζούντας αποτελεί ένα εξέχον βυζαντινό μνημείο του Πόντου, ίδρυμα του Μανουήλ Α’ Κομνηνού (1238-1263), διακοσμημένο με μοναδικής τέχνης τοιχογραφίες. Αποτελεί αντιπροσωπευτικό μνημείο όχι μόνο για την ιστορία και τον πολιτισμό της Τουρκίας, αλλά και για όλον τον κόσμο», αναφέρει στην επιστολή του ο ΣΕΑ.
Παράλληλα τονίζει «ότι η Αγία Σοφία δεν μετατράπηκε σε τζαμί αμέσως μετά την κατάληψη της Τραπεζούντας από τους Οθωμανούς το 1461, αλλά, σύμφωνα με ιστορικές πηγές, το τελευταίο τρίτο του 16ου αιώνα και ενώ τα παρακείμενα κτίρια του μοναστηριού εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούνται για αρκετά χρόνια μετά από μοναχούς. Επομένως, ο συχνά διατυπωμένος συσχετισμός του μνημείου με το πρόσωπο του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή δεν είναι βάσιμος».Ο ΣΕΑ συμπληρώνει ότι «η περιορισμένη πρόσβαση των επισκεπτών στην Αγία Σοφία, μετά την επαναφορά της θρησκευτικής χρήσης σε αυτήν το 2013, τους αποκλείει από τη δυνατότητα κατανόησης και απόλαυσης του μνημείου», ωστόσο, όπως υπογραμμίζει, «σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, κάθε χώρα θα πρέπει να προσφέρει καθολική πρόσβαση στα πολιτιστικά αγαθά και μνημεία της επικράτειάς της».
Οι αρχαιολόγοι του ΣΕΑ εκφράζουν επίσης την αγωνία τους για το μέλλον «του μοναδικού αυτού κτιρίου, με αφορμή δημοσιεύματα για νέες επικείμενες εργασίες στο μνημείο, με τις οποίες θα αλλοιωθεί περαιτέρω ο αυθεντικός ιστορικός χαρακτήρας του. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζητεί από την υπηρεσία σας (σσ. τη γενική διεύθυνση Βακουφίων) η Αγία Σοφία Τραπεζούντας να επανέλθει στο καθεστώς των μουσείων, ώστε όλοι οι επισκέπτες να έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε αυτό το εμβληματικό μνημείο της Τουρκίας, χωρίς να υποτιμάται ή να αλλοιώνεται η ιστορική και καλλιτεχνική του αξία» καταλήγει ο ΣΕΑ.
