Το ευρωβαρόμετρο για το κάπνισμα δεν αναλύθηκε περαιτέρω από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, λόγω έλλειψης χρόνου, αφού λόγω της επετειακής παγκόσμιας μέρας κατά του καπνίσματος δόθηκε πριν την πλήρη ανάλυση των δεδομένων και την καταγραφή τους σε επεξηγηματικούς πίνακες.
Ωστόσο, η ανάλυση των στοιχείων για την Ελλάδα, η οποία είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη σε καπνιστές (37%), όπως γράψαμε χθες, είναι ακόμα πιο ανησυχητική.
Θα σταθώ λοιπόν σε μερικά δεδομένα που αναδεικνύουν την διάσταση του προβλήματος. 1010 άτομα ήταν το δείγμα του ευρωβαρόμετρου στην Ελλάδα. 488 άνδρες και 522 γυναίκες. Οι άνδρες καπνιστές στην Ελλάδα ανέρχονται στο 41% ενώ οι γυναίκες στο 32%. Το αξιοσημείωτο είναι όμως στην παραγωγική ηλικία οι μισοί καπνίζουν! Είτε πρόκειται δηλαδή για άνδρες είτε για γυναίκες το ποσοστό κυμαίνεται από 44 – 52% στις κρίσιμες ηλικίες (25- 55). Ηλικίες που είναι κρίσιμες και για θέματα υγείας, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.
Δεν επιμένω στα επιμέρους ποσοστά ανά ηλικία και φύλο διότι όπως κατανοείτε από την παραπάνω κλίμακα οι διαφορές είναι μικρές. Ωστόσο, το φαινόμενο αποδεικνύει πως στην Ελλάδα, οι άνθρωποι που ενηλικιώθηκαν την δεκαετία του ΄80 ή και λίγο νωρίτερα, μοιάζουν να είναι αρειμάνιοι καπνιστές.
Τα πρότυπα ζωής
Η παραπάνω παρατήρηση δεν είναι τυχαία κι έχει να κάνει με τα πρότυπα ζωής και τις αντιλήψεις που υπήρχαν για το κάπνισμα στον ελλαδικό χώρο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως πάνω από τους μισούς άνδρες (55%) και περίπου οι μισές γυναίκες (42%) αναφέρουν πως το ξεκίνησαν στην εφηβεία και μάλιστα από τα 15 – 18 χρόνια. Ηλικία όπου ο μιμητισμός και τα πρότυπα λειτουργούν σε απόλυτο βαθμό. Αυτό έχει κι ένα άλλο αποτέλεσμα. Στα 45 και 55 χρόνια να δηλώνουν οι άνθρωποι ως καπνιστές για 30 και 40 χρόνια, γεγονός που συνεπάγεται πως προκαλεί αρκετά προβλήματα. Όσο για την διακοπή του καπνίσματος, τα αξιόλογα ποσοστά σημειώνονται μετά τα 55 χρόνια ζωής και μέχρι τα 75. Σε αυτές τις δυο δεκαετίες είναι 25 και 26% αντίστοιχα όσοι και όσες δηλώνουν πρώην καπνιστές.
Πώς τα παιδιά παίρνουν τσιγάρα;
Όλα τα ευρωπαϊκά δεδομένα φανερώνουν ότι τα παιδιά καπνίζουν. «Αυτό οδηγεί επίσης στην επόμενη ερώτηση: Πώς τα παιδιά παίρνουν τα τσιγάρα; Και πώς μπορούμε να επεκτείνουμε τις προσπάθειές μας για παύση; Παίρνουν τα παιδιά τσιγάρα από ένα κατάστημα όπου κανείς δεν έλεγξε την ηλικία τους; Πρέπει να προωθήσουμε την αυστηρή εφαρμογή.
Ή από τους συνομηλίκους ή στο σπίτι από τα μεγαλύτερα αδέλφια; Πρέπει να προωθήσουμε την εκπαίδευση και την υπεύθυνη συμπεριφορά. Ή ίσως αν και παράνομες πηγές; Πρέπει να δράσουμε για την εξάλειψη του παράνομου εμπορίου. Για να προστατεύσουμε τα παιδιά, να μειώσουμε τα ποσοστά καπνίσματος, να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να σταματήσουν το κάπνισμα, πρέπει να συνδυαστούν ένα ευρύ φάσμα μέτρων». Τα παραπάνω είναι ερωτήματα και απαντήσεις του αρμόδιου Ευρωπαίου Επιτρόπου σε πρόσφατη ομιλία του και καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος.
Μερικά από τα μέτρα που προτείνονται
Η Ε.Ε. και ο αρμόδιος Επίτροπος λένε πως υπάρχουν τρόποι για να αποτραπεί το κάπνισμα των παιδιών. Κάνοντας καταρχάς όλους τους κοινόχρηστους χώρους χωρίς καπνό. Παραλίες, πάρκα, αθλητικές εγκαταστάσεις, αλλά και αυτοκίνητα που μεταφέρουν παιδιά.
Εφαρμόζοντας κανόνες ελάχιστης ηλικίας και ρυθμίζοντας την πώληση ακόμα και στα αυτόματα μηχανήματα. Επίσης, μειώνοντας την έκθεση των παιδιών στη διαφήμιση και βάζοντας υψηλά τιμολόγια και φορολογία.
Από κει και πέρα, προτείνεται η αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τον καπνό στα σχολεία, τους αθλητικούς συλλόγους και τους νέους συλλόγους, καθώς και σε άλλα περιβάλλοντα, που απευθύνονται στους πιο ευάλωτους, για να γεφυρωθούν οι ανισότητες μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, η προώθηση υπεύθυνης συμπεριφοράς, η εξάλειψη του παράνομου εμπορίου και τέλος οι εθελοντές που είναι ενάντια να δράσουν από κοινού στην Ευρώπη.
Μπορούν να αποδώσουν τέτοια μέτρα; Ίσως όχι πολλά στην Ελλάδα που δεν είναι εύκολο να εφαρμοστούν, αλλά σίγουρα περισσότερα από όσα έχουμε κάνει μέχρι σήμερα. Ας ξεκινήσουμε από την επισήμανση φίλου της στήλης: Να απαγορευτεί ο καπνός στους εσωτερικούς χώρους. Είναι μια αρχή.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ