Συνεχώς μειώνεται η μέση διάρκεια των διακοπών για τους τουρίστες στην Ελλάδα και παράλληλα μειώνονται και τα έξοδα που κάνουν ερχόμενοι στη χώρα μας. Έτσι, ενώ έχουμε τεράστια αύξηση των αφίξεων, τα έσοδα δεν ακολουθούν την ίδια πορεία.
Είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία που δείχνουν πως η μέση διάρκεια παραμονής την περίοδο 2005-2016 βαίνει διαρκώς μειούμενη, καθώς από 10,7 ημέρες το 2005 μειώθηκε σταδιακά σε μόλις 6,9 ημέρες το 2016. Σε όρους ποσοστιαίας μεταβολής, το 2016 η μέση διάρκεια παραμονής διαμορφώθηκε στο 64,6% του επιπέδου του 2005. Αυτό έχει πραγματικά αρνητικές συνέπειες για τον τουρισμό, κάτι που αποτυπώνεται στην δαπάνη ανά ταξίδι.
Έτσι, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα και η δαπάνη ανά ταξίδι, παρουσιάζει πτωτική τάση καθώς από 745,7 € το 2005, μειώθηκε σε μόλις 470,5 € το 2016. Σε όρους ποσοστιαίας μεταβολής, το 2016 η μέση δαπάνη ανά ταξίδι διαμορφώθηκε στο 63,1% του επιπέδου του 2005. Η μείωση της μέσης δαπάνης κατά 275 € ασφαλώς και αποτελεί ένα τεράστιο ποσό που αναγόμενο στα πραγματικά έσοδα από τον τουρισμό μεταφράζεται σε κάποια δις € στο σύνολο των εσόδων της χώρας.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεξέταση της μεταβολής των αφίξεων και των εισπράξεων, καθώς στη σχέση τους συμπυκνώνονται πολλοί ποιοτικοί δείκτες, όπως, για παράδειγμα, το επίπεδο των τιμών, ο ανταγωνισμός από άλλες χώρες, οι δαπάνες ανά επισκέπτη και ανά διανυκτέρευση, ο βαθμός καταγραφής της οικονομικής δραστηριότητας και της φορολογητέας ύλης, η εισοδηματική κατάσταση των επισκεπτών κ.ά.
Ωστόσο, πέραν των ανωτέρω ποιοτικών δεικτών, η σχέση αφίξεων και εισπράξεων αντανακλά και μια ιδιαίτερα σημαντική παράμετρο, που είναι ο βαθμός της άμεσης και της έμμεσης διασύνδεσης της τουριστικής κατανάλωσης με την εγχώρια οικονομία, κι αυτό αποτελεί πρόβλημα, το οποίο αποτυπώνεται και στα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην μελέτη του τουρισμού που κυκλοφόρησε φέτος το καλοκαίρι το Ινστιτούτο της ΓΣΕΕ, προχωρώντας σε μια συνθετική καταγραφή και μια ενδιαφέρουσα αποτίμηση που καταγράφει προβλήματα, παθογένειες και δυνατότητες.
Εισπράξεις
Παραμένοντας στα στοιχεία θα πρέπει να σημειώσουμε πως είναι διαφορετική η πορεία της μέσης δαπάνης ανά διανυκτέρευση, αφού καθ’ όλο το διάστημα 2005-2016 παραμένει σχετικά σταθερή, καθώς με μικρές αποκλίσεις κυμαίνεται γύρω στα 70 €.
Σε ότι αφορά πάντως την εξέλιξη των τουριστικών εισπράξεων, η τελευταία δεκαετία παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, αλλά το διάστημα 2005-2016 πρέπει να διαχωριστεί σε δύο περιόδους: την περίοδο 2005-2012, όπου παρά ορισμένες αυξομειώσεις– το μέσο μέγεθος των εισπράξεων διαμορφώθηκε στα 10,7 δις € και την περίοδο 2013- 2016 με μέσο μέγεθος εισπράξεων τα 13,2 δις €.
Η πλειονότητα των εισπράξεων προέρχεται από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, και σε αυτή την περίπτωση διακρίνονται δύο υποπερίοδοι: Από το 2005 έως το 2013 η συμμετοχή των χωρών της Ευρώπης των 28 έβαινε μειούμενη, με πτώση από το 78,8% σε μόλις 59,1%. Έκτοτε το μερίδιο των 28 έχει αυξηθεί στο 68,9%, ενώ οι λοιπές χώρες συμμετέχουν με 27,7% (2016).
Σε επίπεδο μεμονωμένων χωρών είναι δυνατόν να διακριθούν τρεις επιμέρους κατηγορίες. Συγκεκριμένα το έτος 2016, οι χώρες με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στις εισπράξεις είναι η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο με 18,5% και 15,9% αντιστοίχως. Δηλαδή αυτές οι δύο χώρες προσφέρουν περίπου το 35% των εισπράξεων. Στη δεύτερη ομάδα εντάσσονται η Γαλλία (7,7%), η Ρωσία (6,8%), η Ιταλία (5,4%) και οι ΗΠΑ (5,2%). Οι έξι χώρες της πρώτης και της δεύτερης ομάδας μαζί, προσφέρουν πλέον του 50% των εισπράξεων του τουρισμού στην χώρα μας.
Στην τρίτη κατηγορία, με συμμετοχή καθεμιάς μικρότερη του 3,3%, εντάσσονται οι χώρες Ολλανδία, Ελβετία, Βέλγιο, Κύπρος, Αυστρία, Σουηδία, Αυστραλία, Ρουμανία, Καναδάς, Τσεχία, Αλβανία, Δανία, Ισπανία κ.ά.
Συγκριτικά, μεταξύ της περιόδου 2005-2012 και 2013-2016 η κυρίαρχη θέση της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου δεν μεταβάλλεται, καθώς διατηρούν την 1η και τη 2η θέση αντιστοίχως, παρά τη μικρή ποσοστιαία υποχώρησή τους. Ωστόσο, υπάρχουν χώρες οι οποίες αυτή την περίοδο αναβάθμισαν τη συμμετοχή τους στις εισπράξεις. Πρόκειται για τη Γαλλία και κυρίως τη Ρωσία. Αντιθέτως στην περίπτωση της Ιταλίας, της Ολλανδίας και λιγότερο των ΗΠΑ η συμμετοχή υποχώρησε.
Είναι ωστόσο απολύτως ξεκάθαρο πως ο τουρισμός της Ελλάδας και ειδικά της Κρήτης είναι ευρωπαϊκός, με την Γερμανία να έχει τον ηγετικό ρόλο.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ