Τον περασμένο Αύγουστο το περιοδικό «Αμάλθεια» συμπλήρωσε τα 47 χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας στα πνευματικά πράγματα του Νομού Λασιθίου – πραγματώνοντας ένα πραγματικό άθλο, για μια περιοδική έκδοση του σκοπού που υπηρετεί και του περιεχομένου του. Η έκδοση του περιοδικού συμπίπτει με την ίδρυση της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας το καταστατικό της οποίας εγκρίθηκε και αναγνωρίστηκε με την 7/70 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λασιθίου, πλησιάζοντας σήμερα το μισό αιώνα πολιτιστικής και γενικότερα, πνευματικής δράσης, με έδρα τον Άγιο Νικόλαο. Στους σκοπούς της ιδρύσεως της εταιρείας, συμπεριλαμβάνεται στο άρθρο 4, «η έκδοσις ιδίου οργάνου (περιοδικού) προς διάδοσιν και διάσωσιν των συγκεντρουμένων ιστορικών και λαογραφικών μνημείων», όπως αναφέρει επί λέξει.
Δέκα χρόνια ευθύνης
Δέκα χρόνια ευθύνης, ως διευθυντής σύνταξης του περιοδικού «Αμάλθεια», που εκδίδει η Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Νομού Λασιθίου, συμπλήρωσε φέτος ο πρόεδρος του Δ.Σ. του σωματείου, Μαθηματικός Γιάννης Σταμέλος.
Με αφορμή αυτά, μιλήσαμε με τον Γιάννη Σταμέλο, καταγράφοντας τη θέρμη με την οποία συνεχίζει ύστερα από μια ολόκληρη δεκαετία να εργάζεται με πάθος για τη συνέχιση της έκδοσης του περιοδικού αλλά και την αγωνία του, γιατί κάθε χρόνος που περνά, το εγχείρημα αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο.
«Από το 1970 μέχρι σήμερα η «Αμάλθεια» εκδίδεται ανελλιπώς και έχουν εκδοθεί 185 τεύχη. Τα πρώτα τεύχη εκδίδονταν ως τριμηνιαία, μετά έγινε εξαμηνιαίο (εκδίδονταν δύο διπλά τεύχη ετησίως) και τα τελευταία τρία χρόνια εκδίδεται ένα ετήσιο τεύχος. Από το 2007, που ανέλαβα την ευθύνη σύνταξης του περιοδικού μέχρι το 2013, εκδίδαμε δύο διπλά τεύχη κάθε χρόνο. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, για οικονομικούς κυρίως λόγους περιοριστήκαμε στην έκδοση ενός «τετραπλού» τεύχους το χρόνο. Είναι, όμως ευτύχημα, ότι το περιοδικό εξακολουθεί να έχει απήχηση και να δέχεται άρθρα προς δημοσίευση. Υπάρχουν πολλοί αναγνώστες, τελείως άγνωστοι σε μένα, που στέλνουν ευχές και συγχαρητήρια στο περιοδικό. Η «Αμάλθεια» έχει πολλούς συνδρομητές ακαδημαϊκής μόρφωσης, που έχουν την ευχέρεια και στηρίζουν το περιοδικό καταβάλλοντας τακτικά τη συνδρομή τους και με συνεργασίες. Συνολικά, οι συνδρομητές είναι περί τους 250. Οι μισοί περίπου είναι στο Λασίθι, έχει πολλούς στο Ηράκλειο, στα Χανιά, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη».
Ο κ. Σταμέλος αναφέρθηκε και στην εξέλιξη του περιοδικού, με το πέρασμα του χρόνου. «Εκείνο που προσπαθούμε στο περιοδικό, είναι να κρατήσω μια γραμμή. Να έχει στοιχεία σύγχρονου προβληματισμού, μιας και μπαίνει σε γραφεία π.χ. γιατρών, δικηγόρων και πέφτει σε χέρια ενός ευρύτερου κοινού, που μπορεί να μην έχει εντοπιότητα, να μη ζουν στην Κρήτη. Έχω κρατήσει ένα κομμάτι σύγχρονου προβληματισμού, με αναφορά στην ποίηση, μικρά κομμάτια από συνεντεύξεις ή σχόλια σύγχρονου προβληματισμού. Έχω καθιερώσει συνεντεύξεις με πρόσωπα που έχουν εμπλοκή στα κοινωνικά ή πολιτιστικά δρώμενα και συνεισφορά στα γράμματα, κυρίως του Ν. Λασιθίου αλλά και της Κρήτης ευρύτερα. Αποφεύγω προβολή ατόμων με πολιτική ένταξη ή αναφορά, για ευνόητους λόγους. Ζητώ – και είμαι αυστηρός σ’ αυτό –συνεργασίες που έχουν σχέση με το Λασίθι και με την Κρήτη. Δεν έχει νόημα να εκδίδεται ένα περιοδικό στον Άγιο Νικόλαο, στην Ανατολική Κρήτη και τα θέματα να είναι άσχετα. Έτσι υπηρετείται και ο αρχικός σκοπός και στόχος που είχε θέσει και τηρεί η εταιρεία με την έκδοση του περιοδικού, να προάγει τον Πολιτισμό και την Ιστορία του Νομού Λασιθίου και ευρύτερα ή να συνδέονται με κάποιο τρόπο.
»Επιδίωξή μου είναι να περάσει σαν εικόνα του περιοδικού για να έχει ενδιαφέρον με τους Κρήτες συνδρομητές που είναι στο νησί ή σχετίζονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο με την Κρήτη. Συγχρόνως όμως επιδίωξή μου είναι να εξασφαλίζει και ένα επιστημονικό κύρος ως προς το περιεχόμενο, τα δημοσιευόμενα άρθρα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει τα γραπτά να τηρούν βιβλιογραφικές παραπομπές σε κάθε σελίδα, με το σύστημα «apa side» και όχι απλή αναφορά γενικής βιβλιογραφίας, στο τέλος. Αυτό δεν είναι εύκολο να το τηρήσει ο καθένας. Αλλά αν δεν τηρείται κάτι τέτοιο, είναι δύσκολο κάποιος ερευνητής, συγγραφέας επιστημονικού συγγράμματος να χρησιμοποιήσει τα άρθρα της «Αμάλθειας», γιατί δεν εξασφαλίζει επιστημονική τεκμηρίωση. Αυτό το ζητούμε για κάθε συνεργασία και το επισημαίνομε και στην τελευταία σελίδα του περιοδικού. Όσοι από τους συνεργάτες έχουν ερευνητική δραστηριότητα, το χρησιμοποιούν. Είναι χαρακτηριστικό ότι επιστήμονες αναζητούν ορισμένα τεύχη με δημοσιευμένα επιστημονικά άρθρα, που έχουν τεκμηρίωση με APA για να τα αξιοποιήσουν ως βιβλιογραφία, στις εργασίες ή σε βιβλία που συγγράφουν. Θέλουμε η «Αμάλθεια» να έχει διεισδυτικότητα και στον επιστημονικό χώρο, χωρίς αυτό να καθιστά το περιοδικό απρόσιτο στο μέσο αναγνώστη, που είναι συνδρομητής μας. Η «Αμάλθεια» αποστέλλεται στις Βιβλιοθήκες και βρίσκεται ακόμη και στην Εθνική Βιβλιοθήκη».
Στήριξη στο περιοδικό
Η «Αμάλθεια» είναι η «αιχμή» της δραστηριότητας που αναπτύσσει η Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία.
«Μας ενδιαφέρει να το κρατήσομε στη ζωή, να καταγράφει την Ιστορία και τον πολιτισμό, κατά βάση, του Ν. Λασιθίου, που είναι και ο σκοπός δημιουργίας του. Μας ενδιαφέρει όμως να το στηρίξομε παράπλευρα. Η «Αμάλθεια» δεν έχει διαφημίσεις. Είναι μια αρχή που τηρείται διαχρονικά, είτε γιατί οι υπεύθυνοι σύνταξης δεν γνώριζαν τον τρόπο είτε γιατί δεν ταιριάζουν με την όψη του περιοδικού. Δεν θέλουμε να το κάνομε περιοδικό «ποικίλης ύλης» ή έκδοση με επικαιρικές αναφορές, χωρίς όμως και να αγνοήσεις εντελώς ειδικά το επίκαιρο στοιχείο που δίνει αφορμή για την παραγωγή άρθρων. Το θέλουμε ένα περιοδικό βιβλιοθήκης, κάτι που κάνει την έκδοση δύσκολη. Μπορεί να το πάρει κάποιος να το βάλει στη βιβλιοθήκη του και να το αξιοποιήσει στα παιδιά και στα εγγόνια του. Γιατί δεν υπάρχει σε ψηφιακή μορφή. Αυτό προκαλεί μια δυσκολία στη διακίνησή του και επειδή οι πόροι της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας προέρχονται αποκλειστικά από το περιοδικό, προσπαθούμε να το κάνομε όσο πιο ελκυστικό γίνεται χωρίς να χάσει τη φυσιογνωμία του. Η αισθητική του εξωφύλλου άλλαξε από το 2007, έγινε λίγο πιο μοντέρνα. Στο περιερχόμενο προστέθηκε το σκίτσο με συνεργασίες εικαστικών που παραχωρούν σκίτσα δωρεάν.
Όλοι οι συνεργάτες συνεισφέρουν στην ύλη του αφιλοκερδώς.
Το κόστος της έκδοσης, με τα ταχυδρομικά υπερβαίνει τις 2.000 ευρώ κάθε τεύχος και είναι σημαντικό ποσό για τις δυνατότητες ενός σωματείου όπως η Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία. Για να στηριχθεί το περιοδικό, η εταιρεία διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις, με διπλό στόχο: Να παραχθούν άρθρα με αφετηρία τη θεματική κάθε εκδήλωσης, αφού εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν, δημοσιεύτηκαν στη συνέχεια ως δοκίμια στο τεύχος που ακολούθησε. Να προβληθεί το περιοδικό και να προσελκύσομε το ενδιαφέρον ανθρώπων για την έκδοση και να συμβάλομε ως σωματείο συμπληρωματικά –όχι ανταγωνιστικά – στα πολιτιστικά πράγματα του τόπου.
»Δυστυχώς, παρ’ όλα αυτά, δεν επιτυγχάνουμε στο βαθμό που θα επιθυμούσαμε ή χρειάζεται η έκδοσή του, τη στήριξη από τον κόσμο. Ετσι, πάντα ελπίζουμε και αποβλέπουμε στη στήριξη και βοήθεια της εκάστοτε δημοτικής αρχής, της πρώην Νομαρχίας και νυν Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου ή και ενθουσιωδών συνδρομητών που εκτιμούν και αναγνωρίζουν το δύσκολο έργο μας και μας ενθαρρύνουν με προσφορές, αλλά είναι μεμονωμένες και δεν «σώζουν» την κατάσταση», είπε ο πρόεδρος της εταιρείας.
Αναζητά στέγη
«Ένα από τα πιο δύσκολα και επείγοντα προβλήματα που επιζητεί λύση, είναι η στέγαση του περιοδικού. Υπάρχει ένα μεγάλο αρχείο και ένα στοκ από παλαιότερα τεύχη και κάποια πράγματα της εταιρείας, που χρειάζονται μια στοιχειώδη και ασφαλή στέγαση. Είχαμε ζητήσει από το Δήμαρχο Αγίου Νικολάου Α. Ζερβό μετά την εγκατάσταση της νέας δημοτικής αρχής, να παραχωρήσει ένα από τα άδεια γραφεία που διαθέτει ο Δήμος σε κάποια από τα κτίριά του, όπως π.χ. στο ΡΕΞ ή στην πλαζ ΕΟΤ. Αν και έχει περάσει αρκετός καιρός από τότε, εμείς ελπίζουμε ότι σύντομα θα έχουμε μια θετική απάντηση, γιατί γνωρίζουμε ότι και ο δήμαρχος προσωπικά και το δημοτικό συμβούλιο, γνωρίζουν την αξία και το ρόλο του περιοδικού αλλά και την δράση και διαχρονική παρουσία και συνεισφορά της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας στα πνευματικά και πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας», κατέληξε ο κ. Σταμέλος.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ