Στην Παναγία Κερά Κριτσάς, στο κεντρικό κλίτος που είναι αφιερωμένο στην Θεομήτορα και στα «επί των πεσσών τέσσερα τόξα» (Δημήτριος Σκουλικάρης: «Βυζαντινές Εκκλησίες της Κριτσάς») υπάρχει τοιχογραφία των Αγίων Σεργίου και Βάκχου.
– Ας προσθέσουμε και λίγα λόγια για την ορθόδοξη εκκλησία της περιόδου της Ενετοκρατίας. Η Κρήτη ήταν ο μόνος λατινοκρατούμενος χώρος στην Ελλάδα, που κήρυξε ανοιχτά την αντίθεσή του στην παπική εκκλησία. Ύστερα από την διάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας και την εγκατάσταση των Ενετών στην Κρήτη (1204) οι καθολικοί έδιωξαν τους Ορθόδοξους επισκόπους και στη θέση τους εγκατέστησαν Καθολικούς.
Στην προσπάθεια όμως επιβολής του Καθολικισμού οι Κρητικοί αντιδρούν με φανατισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι γύρω στο 1580, οι εκπρόσωποι του Πάπα εκτιμούν ότι σε σύνολο 200.000 κατοίκων οι καθολικοί δεν υπερβαίνουν τους 2.000. Η βελτίωση των σχέσεών τους με το ορθόδοξο στοιχείο αρχίζει στις αρχές του 16ου αι., όταν η Βενετία αντιλαμβάνεται τον τουρκικό κίνδυνο. Τον 14ο και 15ο αι. κυριαρχεί παντού η βυζαντινή τεχνοτροπία.
– Στην περιοχή της Κριτσάς (Μάμαλο) υπάρχει μια εκκλησία -που σήμερα είναι αποθήκη- και η οποία αποκαλείται «Καθολική» γιατί ο κτήτοράς της την έκανε να κοιτάζει από το νότο στο βορρά, σε αντίθεση με τις ορθόδοξες εκκλησίες που ο Θεός προβάλει από την ανατολή.
– Ο Μ. Καραγάτσης έγραψε ένα ιστορικό μυθιστόρημα με τον τίτλο «Σέργιος και Βάκχος» (1959). Αντλεί την υπόθεσή του από το Βυζάντιο, εξιστορεί όμως συνολικά, άλλοτε σοβαρά και άλλοτε με ευτράπελο τρόπο, δεκατέσσερις αιώνες ζωής του Ελληνισμού, από το 250 μ.X. έως το 1948.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ