Η Σπιναλόγκα βρίσκεται στο επίκεντρο του αποκαλούμενου σκοτεινού τουρισμού.
Η θεωρία του «σκοτεινού τουρισμού» λέει πως οι άνθρωποι έλκονται από σκοτεινά και δραματικά γεγονότα της ιστορίας, γεγονότα που όμως παραμένουν ζωντανά στη μνήμη της ανθρωπότητας. Γι’ αυτό και πολλοί επιδιώκουν να επισκεφθούν τους τόπους όπου αυτά συνέβησαν.
Οι λόγοι είναι ιστορικοί, εκπαιδευτικοί, επαγγελματικοί και πολλές φορές οικογενειακοί, όταν η ιστορία του ατόμου συνδέεται με το τραγικό γεγονός που άφησε το αποτύπωμά του στο χρόνο. Πρόκειται επί της ουσίας για ένα είδος εναλλακτικού τουρισμού που περιλαμβάνει αρκετές υποκατηγορίες, όπως το memorial tourism, το death tourism κ.α.
Είναι αξιοσημείωτο πως στον «σκοτεινό τουρισμό» είναι αφιερωμένο το φετινό συνέδριο της Philoxenia, της μεγάλης Έκθεσης Τουρισμού που διοργανώνεται 8-10 Νοεμβρίου στη Θεσσαλονίκη.
Στόχος του συνεδρίου είναι να φωτίσει τα σκοτάδια του χθες, να αναδείξει δηλαδή, τον ρόλο που παίζει το σκοτεινό παρελθόν ενός τόπου – προορισμού στη δημιουργία ελκυστικών αφηγημάτων και στην τουριστική εκμετάλλευση αυτών (Dark Tourism).
Έμφαση βέβαια θα δοθεί στην Θεσσαλονίκη που έχει να αναδείξει πολλές «σκοτεινές» ιστορίες και διαδρομές, από την αρχαιότητα μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν», σημείωσε μιλώντας στο περιοδικό του Αθηναϊκού Πρακτορείου η υπεύθυνη οργάνωσης του συνεδρίου, Μαρία Συλλοπούλου.
Στο συνέδριο που έχει προγραμματιστεί για τις 9 Νοεμβρίου συμμετέχουν εξαιρετικοί ακαδημαϊκοί, γνώστες και ερευνητές του “ Σκοτεινού Τουρισμού”, αλλά και επαγγελματίες, οι οποίοι, σύμφωνα με την κ. Συλλοπούλου, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο ανακαλύπτουν τις πολυδιάστατες μορφές του και ανοίγουν δρόμους τουριστικής εκμετάλλευσης με ανυπολόγιστες προοπτικές.
Να σημειωθεί πως λαμπρά παραδείγματα αξιοποίησης του σκοτεινού τουρισμού αποτελούν τo Ground Zero (μνημείο πεσόντων της 11ης Σεπτεμβρίου) στη Νέα Υόρκη, το Άουσβιτς στην Πολωνία, το Μουσείο Ολοκαυτώματος στην Ουάσιγκτον, το Colosseum στη Ρώμη και το Peace Memorial Park στη Χιροσίμα.
Η Σπιναλόγκα
Στην Ελλάδα, οι διοργανωτές υποστηρίζουν πως «πολύ γνωστή και χαρακτηριστική περίπτωση Dark Tourism αποτελεί η Σπιναλόγκα και βεβαίως τα ουκ ολίγα ιστορικά ή στρατιωτικά νεκροταφεία, όπως το Συμμαχικό Βρετανικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο Δοϊράνης ή το Γαλλικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο του Ζέιτενλικ, στη Θεσσαλονίκη».
Μπορεί όμως η Σπιναλόγκα να ιδωθεί ως μια τέτοια περίπτωση; Είναι ένα ερώτημα, διότι το μνημείο ασφαλώς και αποτελεί σημείο αναφοράς του ανθρώπινου πόνου που ενεργοποιεί την συλλογική συνείδηση των ανθρώπων. Προφανώς, όμως, και δεν είναι μόνο αυτό. Παραμένει κι ένα ιστορικό μνημείο της ενετικής περιόδου με όλο το λοιπό ιστορικό φορτίο που κομίζει στο διάβα των αιώνων.
Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει πως η οχυρή νησίδα σαν χώρος που κατηγοριοποιείται με ιστορικά σημεία παγκόσμιας εμβέλειας και προβολής, μπορεί να καταστεί ακόμα πιο ισχυρό σημείο ενδιαφέροντος. Μένει λοιπόν ως ένα ανοικτό σημείο συζήτησης: Μπορεί η Σπιναλόγκα να αποτελέσει ένα τέτοιο μνημείο;
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ