Ένα από τα πρώτα πράγματα στα οποία παρουσιάστηκε έλλειψη στα σούπερ μάρκετ ήταν και η μαγιά! Προφανώς εν μέσω καραντίνας, πολλές κυρίες σκέφτηκαν να ψήσουν το δικό τους ψωμί και τη δική τους πίτσα.
Παλιά είχαμε το προζύμι και με αυτό οι νοικοκυρές έφτιαχναν τα ψωμιά τους. Μια ντόπια νοικοκυρά μας εξηγεί τη διαδικασία: Τα υλικά είναι απλά, μας λέγει, χρειαζόμαστε αλεύρι και νερό αλλά η διαδικασία απαιτεί υπομονή. Παίρνουμε μια κούπα αλεύρι και μια κούπα χλιαρό νερό. Ξεκινάμε ανακατεύοντας τα υλικά σε μπολάκι, το οποίο σκεπάζουμε και αφήνουμε σε ζεστό σημείο. Μετά από 6 ώρες ανακατεύουμε ξανά προσθέτοντας στο φουσκωμένο χυλό μια κουταλιά αλεύρι ακόμα και λίγο νερό. Το επαναλαμβάνουμε μετά από 12 ώρες! Ανοίγουμε ξανά τον χυλό, ανακατεύουμε και πάλι και προσθέτουμε ξανά νερό και αλεύρι. Στις 18 ώρες πιάνουμε πάλι αυτό το άμορφο ζυμαράκι – προζύμι και κάνουμε για τελευταία φορά την ίδια διαδικασία. Στο εικοσιτετράωρο πια έχουμε ένα έτοιμο προζύμι για να προσθέσουμε στο μείγμα για το ψωμί μας. Αν θέλουμε βάζουμε λάδι σε ένα μπολ και μέσα τοποθετούμε το υπόλοιπο προζύμι. Διατηρείται για μια εβδομάδα στο ψυγείο.
Η γιαγιά Κατίνα έλεγε πως «σε πολλά μέρη για να φτιάξουν το προζύμι χρησιμοποιούσαν λίγη σκόνη από την Αγία Τράπεζα και την πρόσθεταν στο νερό με το αλεύρι. Άλλες γυναίκες έβραζαν βασιλικό που είχαν τοποθετήσει σε κάποιο εικόνισμα ή και ροδαρές και αυτό το νερό το χρησιμοποιούσαν για να “ανεβεί” το προζύμι».
Ο Μανώλης Πιτυκάκης στο «Γλωσσικό ιδίωμα της Ανατολικής Κρήτης» γράφει ότι επικρατεί η πρόληψη πως φέρνει γρουσουζιά το να δανείσεις προζύμι. Μεταφορικά προζύμι είναι το κεφάλαιο που διατίθεται για την έναρξη μιας επιχείρησης, αλλά και η προίκα που παίρνει κάποιος από τη γυναίκα του.