Μια ολόκληρη σελίδα του ηλεκτρονικού περιοδικού που εκδίδει το Πανεπιστήμιο Κρήτης «News UOK», του Μαρτίου, το οποίο είναι αφιερωμένο στην 200ετηρίδα από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, αναφέρεται στον Περιβαλλοντικό Σταθμό Ατμοσφαιρικών Παρατηρήσεων του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο Φινοκαλιά.
Όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ του Νίκου Τραντά στην ΑΝΑΤΟΛΗ γίνεται παρουσίαση του Σταθμού και της σημασίας του, κατά την 28χρονη, αδιάλειπτη λειτουργία του. Εχει συμμετοχή σε περισσότερα από 30 ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα. Οι ερευνητές που δούλεψαν στο Σταθμό δημοσίευσαν 200 επιστημονικά άρθρα σε διεθνή περιοδικά (1 στο Science). 13 από τους ερευνητές του Σταθμού εργάζονται σε μόνιμες θέσεις σε Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα εντός και εκτός Ελλάδας. Με βάση δεδομένα από το Σταθμό έχουν εκπονηθεί 25 διδακτορικές διατριβές και έχουν απονεμηθεί 40 διπλώματα ειδίκευσης, ενώ έχουν εκπονηθεί περισσότερες από 100 διπλωματικές εργασίες, στηριζόμενες στην έρευνα στον Περιβαλλοντικό Σταθμό του Φινοκαλιά.
Συγκεκριμένα, στο αφιέρωμα αυτό αναφέρονται τα εξής:
«Από το 1993, στο Φινοκαλιά στο Άνω Μεραμπέλλο Λασιθίου λειτουργεί από το Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Χημικών Διεργασιών του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης ο σταθμός μετρήσεων της σύστασης της ατμόσφαιρας και της κλιματικής αλλαγής, μοναδικός στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο σταθμός διαθέτει τα πιο μακροχρόνια αδιάλειπτα δεδομένα επιπέδων ατμοσφαιρικών ρύπων και θερμοκηπικών αερίων στην περιοχή.
Συγκριμένα οι μετρήσεις θερμοκηπικών αερίων (διοξειδίου του άνθρακα, CO2, και μεθανίου, CH4) που άρχισαν το 2002 στο Φινοκαλιά αποτελούν τη μεγαλύτερη χρονοσειρά παρατηρήσεων τους σε όλη την Μεσόγειο. Αποδεικνύεται έτσι στη περιοχή μας η αυξητική τάση των θερμοκηπικών αερίων με μέσες ετήσιες τιμές που αγγίζουν σήμερα τα 420 ppm για το διοξείδιο του άνθρακα (μόρια ανά εκατομμύριο μορίων αέρα), αυξανόμενες κατά 2.52 ppm ή 0.6% το χρόνο, ακολουθώντας την παγκόσμια τάση. Ταυτόχρονα το μεθάνιο παρουσιάζει επίσης σημαντική αυξητική τάση με τιμές ψηλότερες της μέσης τιμής των μετρήσεων στο βόρειο ημισφαίριο, ξεπερνώντας το 2019 τα 1950 ppb (μόρια ανά δισεκατομμύριο μορίων αέρα), λόγω της ύπαρξης σημαντικών πηγών του στην ευρύτερη περιοχή. Οι μετρήσεις μονοξειδίου του άνθρακα καθώς και οργανικού και μαύρου σωματιδιακού άνθρακα αποτυπώνουν τις μεγάλες πυρκαγιές στον Ελλαδικό χώρο αλλά και σε περιοχικό επίπεδο (Βαλκάνια και Ουκρανία).
Η χημική σύσταση των αιωρούμενων σωματιδίων αλλά και του νερού της βροχής μετράται αδιαλείπτως από την αρχή λειτουργίας του σταθμού (1993) σε κατάλληλα συλλεγμένα δείγματα με τεχνικές χημικής ανάλυσης μεγάλης ακρίβειας που διαθέτουμε στο Τμήμα Χημείας. Επίσης μετράται διαχρονικά το μέγεθος αυτών των σωματιδίων, που επηρεάζει τόσο την ανθρώπινη υγεία όσο και το κλίμα.
Με κατάλληλη στατιστική επεξεργασία προσδιορίζονται έτσι οι πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Αν. Μεσόγειο αλλά και κατανοούνται οι διεργασίες που επιβαρύνουν την περιοχή μας σε ρύπους και μέσω των οποίων επηρεάζεται η υγεία μας, η βλάστηση και η θαλάσσια ζωή καθώς και το κλίμα του πλανήτη σε περιοχικό επίπεδο. Οι παρατηρήσεις αυτές προσφέρουν μοναδικές και ανεκτίμητες πληροφορίες για τις αλλαγές στην ατμόσφαιρα της Ανατολικής Μεσόγειου που προκαλούνται από ανθρώπινες δραστηριότητες και φυσικές διεργασίες.
Επιπλέον, ο σταθμός παρακολούθησης στο Φινοκαλιά παρέχει δεδομένα και υπηρεσίες σε εθνικές και περιφερειακές αρχές (π.χ. Υπουργείο περιβάλλοντος, Περιφέρεια Κρήτης) που απαιτούνται από διεθνείς συμβάσεις και οργανισμούς (Ευρωπαϊκή Επιτροπή) ή την τοπική κοινότητα.
Οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι παρά τις μειώσεις των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων για τον μετριασμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής, απαιτείται σημαντική περαιτέρω προσπάθεια για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή αλλά και για καθαρό αέρα.»