Τη σύναψη προγραμματικής σύμβασης του Δήμου Αγίου Νικολάου με το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, για την υλοποίηση του έργου «Έρευνα και ανάδειξη Γεωλογικών -παλαιοντολογικών ευρημάτων στο οροπέδιο Καθαρού- Κριτσάς Δήμου Αγίου Νικολάου», ενέκρινε, ομόφωνα, η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου, η οποία συνεδρίασε υπό την προεδρία του Δημάρχου Αντ. Ζερβού.
Όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ του Νίκου Τραντά στην ΑΝΑΤΟΛΗ δυο χρόνια τώρα εκκρεμεί το θέμα της σύμβασης με το ΕΚΠΑ για την έγκριση και την υπογραφή της σύμβασης, για το ερευνητικό έργο που θα αναλάβει ο Τομέας Ιστορικής Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του ΕΚΠΑ. Πρέπει δε να επισημάνουμε ότι ο χώρος του Καθαρού και ο παλαιοντολογικός θησαυρός που κρύβει, είναι γνωστός στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αφού από το 1999 έχει υλοποιήσει δύο ερευνητικές δράσεις.
Σε δύο φάσεις
– Η πρώτη είχε πραγματοποιηθεί τον Αύγουστο του 2000, υπό τη διεύθυνση των καθηγητών, Μιχ. Δερμιτζάκη και Π. Παυλάκη με συμμετοχή οχτώ, προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών, του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ καθώς και του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Ο Δήμος Αγίου Νικολάου είχε παραχωρήσει και εκσκαφέα για τις χωματουργικές εργασίες που απαιτήθηκαν στη θέση που έγινε η έρευνα.
Η κύρια έρευνα είχε επικεντρωθεί στον εντοπισμό της απολιθωματοφόρου περιοχής και περισυνελέχθησαν για μορφολογική και εργαστηριακή ανάλυση ελάχιστα απολιθώματα ιπποποτάμων.
Σχεδόν το σύνολο των απολιθωμάτων που αποκαλύφθηκαν παρέμειναν επιτόπου στη παλαιοντολογική θέση «Ανάσκαμα» του Καθαρού και ξαναθάφτηκαν. Αυτό έγινε για να διατηρηθούν ανέπαφα με στόχο την καλύτερη, μόνιμη έκθεσή τους επιτόπου. Από το πανεπιστημιακό κλιμάκιο έγινε εκείνη την περίοδο συλλογή και αποστολή 4 δειγμάτων απολιθωμάτων για χρονολόγηση στο εργαστήριο γεωχρονολογίας του Πανεπιστημίου McMaster του Καναδά. Η χρονολόγηση έδειξε ότι η ηλικία των ιπποπόταμων του Καθαρού κυμαίνεται από 365.000 – 415.000 χρόνια.
– Η δεύτερη έρευνα πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2001. Συμμετείχαν ο καθηγητής Μ. Δερμιτζάκης, δύο μεταπτυχιακοί φοιτητές του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και δύο ερευνητές από το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Ολλανδίας. Επί τρεις ημέρες συμμετείχε και η συντηρήτρια Μ. Μερτζάνη του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.
Κατά τη διάρκεια αυτής της αποστολής, αφαιρέθηκε το πλαστικό με το όποιο είχαν καλυφθεί τα οστά στην απολιθωματοφόρο θέση.
Στη συνέχεια τα οστά καλύφθηκαν με δύο στρώματα από γεωύφασμα και με σακιά γεμισμένα με αδρανή υλικά. Στη συνέχεια η θέση καλύφθηκε με χώμα. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου επισκέφθηκε τη θέση, πάλι, το 2009. Αποκάλυψε μικρό τμήμα της θέσης και διαπίστωσε την καλή διατήρηση των απολιθωμάτων, ως εκείνη τη στιγμή.
Το 2019, 2020 και 2021 ο Καθηγητής Γεώργιος Αναστασάκης επισκέφθηκε ξανά την περιοχή του περιφραγμένου χώρου της ανασκαφής και διαπίστωσε τότε αυξανομένη φθορά των υλικών προστασίας των απολιθωμάτων.
Ο χώρος
O εντοπισμός, η συλλογή, η συναρμολόγηση, αλλά και η έκθεση των εν λόγω απολιθωμάτων θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός θεματικού πάρκου ή ενός επισκέψιμου χώρου για τους ντόπιους. Αλλά και τους επισκέπτες, όπου θα έχουν τη δυνατότητα για πεζοπορία στην περιοχή όπου εντοπίστηκαν τα απολιθώματα και παράλληλα και την ευκαιρία να γνωρίσουν άγνωστες και ενδιαφέρουσες πτυχές του τόπου.
Όλη αυτή η στοχευμένη προσπάθεια θα συμβάλει άμεσα και έμμεσα στην οικονομική και όχι μόνο ανάπτυξη του τόπου και θα κάνει αντιληπτή την σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μας ως καθοριστικής ποιοτικής ειδοποιού διαφοράς για την διατήρηση του τουριστικού μας προϊόντος. Επίσης θα συνεισφέρει στην ισόρροπη και αειφόρα ανάπτυξη του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και θα αποτελέσει μέσο διασύνδεσης με την οικονομική δραστηριότητα της περιοχής, αλλά και ολόκληρου του Δήμου Αγίου Νικολάου.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι είχε εκπονηθεί και μελέτη από τον αρχιτέκτονα Οδυσσέα Σγουρό για την κατασκευή ειδικών προδιαγραφών σκεπάστρου, που θα προστάτευε τα παλαιοντολογικά ευρήματα, τα οποία θα εκτίθεντο «in situ» και κτηρίου, ως εκθεσιακού χώρου, για την προβολή του παλαιοντολογικού και φυσικού πλούτου του Οροπεδίου Καθαρού. Η μελέτη αυτή έμεινε στο συρτάρι, χωρίς, μέχρι σήμερα, να έχει αξιοποιηθεί…
Αντικείμενο της σύμβασης
Αντικείμενο της σύμβασης είναι ο αναπροσδιορισμός της έκτασης του απολιθωματοφόρου ιζηματογενούς στρώματος. Θα διενεργηθεί έρευνα στη θέση Ανάσκαμα, συλλογή απολιθωμάτων και συντήρηση.
Σκοπός είναι, ο επαναπροσδιορισμός των ορίων του καταστροφικού ιζηματογενούς στρώματος της δεβριτικής ροής που θανάτωσε τους ιπποπόταμους- του στρώματος με τα απολιθώματα και της πιθανής εξάπλωσης πέραν των γνωστών ορίων . Επίσης θα συλλεχθούν τα απολιθώματα. Οι εργασίες αυτές εκτιμάται ότι θα διαρκέσουν 1,5 χρόνο. Τα απολιθώματα θα αφαιρεθούν υπό την μορφή «μπλοκ». Θα μεταφερθούν στα εργαστήρια του Τμήματος Γεωλογίας και Περιβάλλοντος ΕΚΠΑ προκειμένου να συντηρηθούν.
Η ερευνητική ομάδα θα παραδώσει στο Δήμο τα όρια, με τις συντεταγμένες, του απολιθωματοφόρου στρώματος προκειμένου ο Δήμος να δρομολογήσει τις διαδικασίες προστασίας του. Το συνολικό κόστος, που θα καλυφθεί με χρηματοδότηση από το Δήμο είναι περίπου 60.000 ευρώ.
Θα συναρμολογήσουν ένα ολόκληρο σκελετό!
Ένας από τους στόχους μετά τη συντήρηση και τη συμπλήρωση των απολιθωμάτων που θα συλλεχθούν, είναι η συναρμολόγηση ενός σύνθετου σκελετού ιπποπόταμου. Η εργασία αυτή θα διαρκέσει 6 μήνες.
Τα απολιθώματα ιπποπόταμων θα αφαιρεθούν κατά τη διάρκεια της α΄ φάσης των εργασιών και θα μεταφερθούν στα εργαστήρια του Τμήματος Γεωλογίας και Περιβάλλοντος ΕΚΠΑ. Τα απολιθώματα θα καθαριστούν και θα εμποτιστούν με ρητίνη. Κάποια από αυτά τα οστά θα αντιγραφούν και θα συμπληρωθούν. Ακολούθως, τα αντίγραφα θα συναρμολογηθούν σε ένα σύνθετο σκελετό. Ο σκελετός αυτός θα μπορεί να εκτεθεί δίπλα στα πραγματικά απολιθώματα των ιπποπόταμων.
Τονίζεται ότι όλα τα απολιθώματα που θα συλλεχθούν κατά τη διάρκεια των εργασιών θα επιστραφούν στο Δήμο Αγίου Νικολάου.
Έκθεση των απολιθωμάτων
Ο Δήμος Αγίου Νικολάου με βάση το συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα και τα παραδοτέα που θα προκύψουν από την εκτέλεσή του, θα μπορεί να οργανώσει και να διαμορφώσει ένα επισκέψιμο χώρο απολιθωμένων οστεοπαγών ιπποπόταμων στο Οροπέδιο Καθαρού. Καθώς και να εξασφαλίσει αυθεντικό πρωτογενές υλικό οστεοπαγών ιπποπόταμων μαζί με συναρμολογημένο σύνθετο σκελετό ιπποπόταμου για να τον εκθέσει στο χώρο που θα διαμορφώσει, στην Κριτσά ή στο Οροπέδιο. Ένας από τους απώτερους σκοπούς από πλευράς του Δήμου θα είναι και η δράση για την περαιτέρω προστασία της ευρύτερης περιοχής εξάπλωσης των απολιθωμάτων στο Οροπέδιο Καθαρού.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ
