Στο Νέαρχο, το Λάτιο, στρατηγό και ναύαρχο της ανεπανάληπτης εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είναι αφιερωμένο το νέο ντοκιμαντέρ που δημιούργησε ο Μαθηματικός Καθηγητής και συγγραφέας Γιάννης Σταμέλος. Το ντοκιμαντέρ διάρκειας 52’ έχει αφηγηματικό ύφος, με πλούσιο εικονογραφικό υλικό που ζωντανεύει τις αφηγήσεις και μουσική επένδυση με πιάνο. Το νέο αυτό αφιέρωμα στην προσωπικότητα του Νεάρχου γιού του Ανδροτίμου -παιδικού φίλου, συμπολεμιστή, διακεκριμένου στρατηγού του στρατού των Μακεδόνων και ναυάρχου του μακεδονικού στόλου και συγγραφέα του περίφημου «Περίπλου» – διαδέχεται τη συλλεκτική, επιμελημένη έκδοση του βιβλίου από τον Γιάννη Σταμέλο. Ο τόμος κυκλοφόρησε πριν ένα εξάμηνο, με τίτλο «Νέαρχος Ανδροτίμου -Ο Κρητικός Ναύαρχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου».
Οι συντελεστές
Βασικός αφηγητής και σκηνοθέτης -σεναριογράφος του ντοκιμαντέρ είναι ο Γιάννης Σταμέλος. Tη μουσική επένδυση παίζοντας πιάνο (Μπετόβεν, Ραχμάνινοφ κά.) έκανε η καθηγήτρια Μουσικής Γιάννα Παπαδάκη, την ηχοληψία έκανε ο Κων. Τυμπακιανάκης.
Μεγάλη μερίδα στο αφηγηματικό κομμάτι της ταινίας έχει ο πρώην Δήμαρχος Αγίου Νικολάου Γιάννης Λουκαράκης, τον οποίo ο Γιάννης Σταμέλος αξιοποίησε. Αφορμή ήταν η επί δημαρχίας του εγκατάσταση της σε φυσικό βράχο στήλης με επιγραφή αφιερωμένη στον Νέαρχο. Τοποθετήθηκε στην είσοδο της Μαρίνας Αγίου Νικολάου. Την είχε συντάξει ο πρωτοπρεσβύτερος Ευάγγελος Παχυγιαννάκης και έχει ως εξής: «Νεάρχω τω Ανδροτίμω, τέκνο ευκλεεί της των Λατίων πόλεως ναυάρχω, των Αλεξάνδρω τω Μεγάλω συστρατευσαμένων, αξιοχρέως τόδε ανατίθεμεν».
Ο κ. Σταμέλος χαρακτηρίζει τη συμμετοχή του κ. Λουκαράκη «το μεγάλο εύρημα» της παραγωγής του ντοκιμαντέρ, αφού η συμμετοχή του εμπνέεται από το ενδιαφέρον και το πάθος του για την διακεκριμένη αυτή ιστορική προσωπικότητα του «συμπολίτη» μας Νεάρχου. Και εκτός από την συμβατική αφήγηση, ο κ. Λουκαράκης απαγγέλλει με αισθαντικότητα και κομμάτια από τον «Περίπλου», που συνέγραψε ο ιστορικός της αρχαιότητας Αρριανός διασώζοντας αρκετά τμήματα από το χαμένο σύγγραμμα του Νεάρχου. Τα συγκεκριμένα γυρίσματα με τον πρώην δήμαρχο έγιναν μέσα στο Λαογραφικό Μουσείο Αγίου Νικολάου. Αλλά υπάρχουν πλάνα και από τους αρχαιολογικούς χώρους της Λατούς και της Καμάρας.
Το ντοκιμαντέρ, όπως αναμενόταν, κάνει αναγωγές με επιλεγμένες αναφορές στην εκστρατεία του μεγάλου Έλληνα στρατηλάτη, επικεντρώνοντας στην ανάθεση της στολαρχίας στον Νέαρχο αλλά και σε «σταθμούς» της ανεπανάληπτης αυτής περιπέτειας στη ζωή του Νεάρχου.
Οι ιδιαιτερότητες
Η κάθοδος του Ινδού ποταμού από το στόλο του Μ. Αλεξάνδρου, με ναύαρχο το Νέαρχο και το μεγάλο ταξίδι από τις εκβολές του Ινδού ποταμού μέχρι τον Περσικό Κόλπο αποτελούν μια απ’ τις μεγαλύτερες εποποιίες του Αρχαιοελληνικού Ναυτικού, που μνημονεύεται ως σήμερα. Η δε σκηνή -που περιγράφει ο Αρριανός- της άφιξης του στόλου και ένωσή του με το υπόλοιπο στράτευμα και του ζωντανού του Νεάρχου, τους οποίους ο υπόλοιπος στρατός και ο Μέγας Αλέξανδρος θεωρούσαν χαμένους, προκαλεί ρίγος. Ειδικά τη στιγμή που ο βασιλιάς στεφανώνει πάνω στη βασιλική τριήρη το Νέαρχο με χρυσό στεφάνι για το επίτευγμά του και αποθεώνεται με κραυγές από όλο το στράτευμα που παρακολουθεί τη σκηνή, είναι από τα κορυφαία γεγονότα της εκστρατείας.
Ρωτήσαμε τον κ. Σταμέλο, γιατί προχώρησε σε παραγωγή και ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στο ναύαρχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου λίγο μετά το βιβλίο που συνέγραψε γι’ αυτόν. Ο καθηγητής είπε ότι είχε αρκετό υλικό, το οποίο αξιοποίησε για την ταινία, που είναι μέσον που ο πολίτης μπορεί πιο εύκολα να αποκωδικοποιήσει τις πληροφορίες που δίνονται για το Νέαρχο κα να κατανοήσει τη σημασία τους.
Η ταινία περιγράφει επεισόδια της μεγάλης περιπέτειας του ελληνικού στόλου ζωντανεύοντας μια χαρακτηριστική- τη «ναυμαχία με τις φάλαινες», τους ιχθυοφάγους κλπ. Παραθέτει εικόνες από παλιές εικονογραφήσεις, με γκραβούρες, χάρτες κλπ. Συμπεριλαμβάνει τη φανταστική απεικόνιση του Νεάρχου δια χειρός του π’ Ευάγγελου Παχυγιαννάκη, την οποία είχε δωρίσει στον τότε δήμαρχο.
Ελάχιστα έως ανύπαρκτα είναι τα στοιχεία που έχουμε σήμερα για την πραγματική μορφή του Νεάρχου, αφού παρ’ ότι υπήρξε μια διακεκριμένη στρατιωτική και πολιτική προσωπικότητα της εποχής του (στρατηγός, ναύαρχος, σατράπης Λυκίας και Παμφυλίας) δεν έχει βρεθεί πορτρέτο του, προτομή ή νόμισμα με τη μορφή του. Ένα ρωμαϊκό αντίγραφο προτομής αποδίδεται σε εκείνον, χωρίς να είναι σίγουρο ότι δεν αποτελεί και αυτή, φανταστική απόδοση. Επίσης προβάλλεται η συλλεκτική αφίσα την οποία είχε δημιουργήσει το 2000 η Φιλοτελική Εταιρεία Λασιθίου αφιερωμένη στα 2.360 χρόνια από τη γέννηση του Νεάρχου, σφραγισμένη στον Άγιο Νικόλαο, με την ειδική αναμνηστική σφραγίδα, που είχαν εκδώσει τα Ελληνικά Ταχυδρομεία.
Το ντοκιμαντέρ αυτό είναι το πέμπτο στη σειρά, που έχει γυρίσει ο Γιάννης Σταμέλος και θα το στείλει ως συμμετοχή σε διάφορα φεστιβάλ.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ