Η Περιφέρεια Κρήτης και το Περιφερειακό Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης, μέσα από μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία, ξεκίνησε την καταγραφή, μέσα από ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες, της κατάστασης των κοινωνικών αναγκών της Κρήτης. Τα αποτελέσματα, αυτής της καταγραφής αφορούν όλους τους Δήμους της Κρήτης και το σύνολο των τεσσάρων Περιφερειακών Ενοτήτων, ενώ παράλληλα αποτυπώνουν τη σημερινή κατάσταση σε κρίσιμους τομείς της κοινωνικής πραγματικότητας, της οικονομίας, των δεικτών απασχόλησης, αλλά και γενικότερα των κοινωνικών αναγκών.
Η συγκεκριμένη έκδοση, αποτελεί αναμφίβολα ένα χρήσιμο εργαλείο για τον αποτελεσματικό χωρικό σχεδιασμό βιώσιμων πολιτικών, κυρίως στον τομέα της κοινωνικής ένταξης, του περιορισμού των ανισοτήτων και βεβαίως της στήριξης των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων.
Τα αποτελέσματα της ερευνητικής εργασίας, που αποτυπώνονται στην ηλεκτρονική έκδοση, αποδεικνύουν ότι η κοινωνία έχει ανάγκη ένα ισχυρό και καλά σχεδιασμένο σύστημα κοινωνικής προστασίας, το οποίο αποτελεί το βασικό πυλώνα και το κυρίαρχο συστατικό για μια ανθεκτική οικονομία και μια ποιοτική και βιώσιμη ανάπτυξη.
Ανεργία και πανδημία
Η μεταβολή της ανεργίας μεταξύ 2018 και 2020 είναι ιδιαίτερα έντονη στις Περιφερειακές Ενότητες Ηρακλείου και Λασιθίου. Η μακροχρόνια ανεργία παρουσιάζει έντονη χωρική συγκέντρωση στο νότο της ΠΕ Ηρακλείου και στην περιοχή της Σητείας.
Τέλος, αποτυπώνεται η χωρική συγκέντρωση υψηλών ποσοστών ανειδίκευτων εργατών, σε όλη την περιφέρεια Κρήτης με λιγότερο υψηλές συγκεντρώσεις στην ΠΕ Ρεθύμνου.
Η εστίαση στις μητροπολιτικές περιοχές Ηρακλείου και Χανίων αναδεικνύει την αρκετά μεγαλύτερη επιβάρυνση του Ηρακλείου σε ό,τι αφορά τους δείκτες ανεργίας. Η μεταβολή της ανεργίας μεταξύ 05/2018 και 05/2020 είναι σε όλο το Ηράκλειο πάνω από 43%, ενώ σχεδόν στη μισή μητροπολιτική περιοχή (κεντρικά και νότια) είναι πάνω από 54% και φτάνει μέχρι και το 68%. Στα Χανιά το ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 30% και 54%, με μεγαλύτερα ποσοστά (άνω του 43%) στην περιφέρεια της πόλης. Τα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας στο Ηράκλειο είναι πάνω από 25,6% για όλη την μητροπολιτική περιοχή, με ψηλότερα ποσοστά (πάνω από 32%) στις υποβαθμισμένες περιοχές δυτικά του κέντρου (Καμίνια, Δειλινά, Εσταυρωμένος). Στα Χανιά τα ποσοστά είναι χαμηλότερα, κάτω του 25,6% για όλη την μητροπολιτική περιοχή, ενώ διαφαίνεται και σε αυτόν τον δείκτη η διαφορά κεντρικών περιοχών (με ποσοστά κάτω του 18%) και περιφέρειας, όπου η αποστέρηση μοιάζει να αφορά περισσότερο περιφέρεια παρά το κέντρο. Τέλος, η κατανομή των ποσοστών ανειδίκευτης εργασίας παρουσιάζει μεγαλύτερη διασπορά με τάση συγκέντρωσης μεγαλύτερων ποσοστών σε κεντρικές περιοχές και στις δύο μητροπολιτικές περιοχές.
Η θέση της Κρήτης
Πάντως, η σύγκριση της περιφέρειας Κρήτης με τις υπόλοιπες διοικητικές οντότητες της Ελλάδας, αναδεικνύει την ποικιλόμορφη ιδιαιτερότητά της, καθώς οι επιδόσεις της αναφορικά με το επίπεδο διαβίωσης – όπως αυτό προκύπτει από το επίπεδο του εισοδήματος – διακρίνονται από σχετική ανθεκτικότητα. Σε γενικές γραμμές, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα επίπεδα ανισότητας και φτώχειας χαρακτηρίζονται από σχετική ανθεκτικότητα. Από την άλλη μεριά, η επίδραση των δαπανών του κράτους κοινωνικής προστασίας δεν σημειώνει κάποια ιδιαίτερη διαφοροποίηση. Αντίθετα μάλιστα, σύμφωνα με τα ευρήματα που προκύπτουν από την επεξεργασία πρωτογενών δεδομένων των Ερευνών Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης, η περιφέρεια Κρήτης εμφανίζει μια αρκετά ασθενή επίδραση των εκτός συντάξεων, δαπανών, στην μεταβολή του επιπέδου ανισότητας και φτώχειας.
Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης για την ανισότητα, τη φτώχεια και την υλική αποστέρηση στην Περιφέρεια Κρήτης, με επιστημονικά υπεύθυνο τον Καθηγητή Κοινωνικής Πολιτικής Χρίστο Παπαθεοδώρου, προέβη στην αποτύπωση των ζητημάτων αυτών σε σύγκριση με τις υπόλοιπες διοικητικές Περιφέρειες της χώρας, αξιοποιώντας τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα μικροδεδομένα από την ΕΛΣΤΑΤ και την Eurostat, της έρευνας του 2020. Έμφαση δόθηκε στη μελέτη της εξέλιξης των μεγεθών αυτών και τη διανεμητική επίδραση της κοινωνικής προστασίας, κυρίως μέσω των παροχών σε χρήμα.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι από το 2017 η ανισότητα, η φτώχεια και η υλική αποστέρηση αμβλύνονται στην Περιφέρεια της Κρήτης και κινούνται σε χαμηλότερα επίπεδα του εθνικού μέσου όρου. Συνεχίζουν όμως να παραμένουν σε αρκετά υψηλά επίπεδα, σε σχέση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της ΕΕ.
Η επίδραση των κοινωνικών μεταβιβάσεων στην άμβλυνση των ανισοτήτων είναι σχετικά χαμηλή και εξαντλείται σε αυτή των συντάξεων.
