Ενημέρωση για το κάπνισμα στους δημόσιους χώρους στο νομό Λασιθίου πριν την επιβολή προστίμων

Η συνήθεια του καπνίσματος αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας στις σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αλλά και πολλές Επιστημονικές / Ιατρικές Εταιρίες, το κάπνισμα είναι μια σοβαρή χρόνια ασθένεια και ο καπνιστής είναι ασθενής που χρειάζεται ιατρική παρέμβαση. Η χρήση καπνού συνδέεται με πληθώρα ασθενειών και αναπηρίας με αποτέλεσμα την μείωση της ποιότητας ζωής και το υψηλό κοινωνικό κόστος, συμπεριλαμβανομένου του κόστους της ιατρικής περίθαλψης και τη μείωση της οικονομικής παραγωγικότητας. (Ένθετο ΚΕΕΛΠΝΟ για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, 2013).

Είναι ξεκάθαρο τόσο στις Υπηρεσίες Υγείας όσο και στους πολίτες ότι η αντιμετώπιση του καπνίσματος αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα με ιατρικές, οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Σε επίπεδο κοινωνικό, πέραν της ισχύουσας νομοθεσίας, αναπτύσσεται συνεχώς ένας διάλογος σχετικά με τα δικαιώματα των καπνιστών και μη. Η ελευθερία του ατόμου να καπνίσει πρέπει να περιοριστεί για να προστατευτεί η ελευθερία του ατόμου να εισπνεύσει καθαρό αέρα ή αντίθετα η ελευθερία του ατόμου να εισπνεύσει καθαρό αέρα πρέπει να περιοριστεί  για να προστατευτεί η ελευθερία του ατόμου να καπνίσει; Με γνώμονα την προστασία της ζωής και της διαφύλαξης της υγείας τους, οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν από ένα καπνιστή να μην καπνίζει δίπλα τους. Στηριζόμενη η Παγκόσμια Επιστημονική Κοινότητα στην παραπάνω θέση, θέσπισε νόμους και κανόνες για την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους.

Η προσπάθεια απαγόρευσης του καπνίσματος ξεκίνησε στην Ελλάδα το 2002 με την «Απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, μεταφορικά μέσα, και Μονάδες Παροχής Υπηρεσιών Υγείας», συνεχίστηκε το 2008 με νόμο για την «Προστασία Ανηλίκων από τον καπνό και τα αλκοολούχα ποτά και άλλες διατάξεις» για να ισχύσει ως πλήρης απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους και ιδιωτικούς κοινόχρηστους χώρους το 2010 με τα «Μέτρα για την ολική Απαγόρευση του Καπνίσματος στους Δημόσιους Χώρους» και με τον «Καθορισμό των οργάνων, της διαδικασίας ελέγχου πιστοποίησης των παραβάσεων και επιβολής των προβλεπόμενων κυρώσεων, καθώς και των κριτηρίων προσδιορισμού του ύψος του προστίμου, της διαδικασίας είσπραξης των προστίμων», όπως και με την προσαρμογή της εθνικής στην ευρωπαϊκή αντίστοιχη νομοθεσία το 2016.

Αν στην παραπάνω νομοθεσία προστεθούν διευκρινιστικές και εφαρμοστικές εγκύκλιοι, τότε έχουμε μια μεγάλη, εκτενή νομοθεσία, ίσως καμιά φορά δυσνόητη και χαοτική για τον πολίτη, καπνιστή ή μη. Ως αρμόδια αρχή για τον έλεγχο εφαρμογής της κείμενης αντικαπνιστικής νομοθεσίας, κι επιβολής κυρώσεων εντός του Νομού Λασιθίου, έχουμε γίνει πολλές φορές δέκτες ερωτήσεων και παρερμηνείας του νόμου. Κάποιες από τις αυτές επιθυμούμε να διευκρινίσουμε με το παρόν Δελτίο Τύπου.

1. Η Υπηρεσία μας όντως είναι υποστελεχωμένη, αποτελείται από δυο Υγειονομικούς Επιθεωρητές, με μεγάλο πλήθος αντικειμένων και προστιθέμενο φόρτο εργασίας από καταγγελίες πολιτών που δεν άπτονται των αρμοδιοτήτων μας, όμως υποχρεούμαστε να εξετάσουμε. Αυτό καθιστά τον συστηματικό & καθολικό έλεγχο για το κάπνισμα σχετικά δύσκολο, όχι όμως τον εστιασμένο (σε περίπτωση καταγγελίας ή κατά την διάρκεια άλλου τύπου ελέγχου) ή τον δειγματοληπτικό, όποτε οι συνθήκες το επιτρέπουν, παράλληλα π.χ. με τον έλεγχο ή επανέλεγχο των γνωστοποιήσεων
2. Όντως ο στόχος της Υπηρεσίας μας, είναι η Υγειονομική Διαφώτιση και γι αυτό προτού ξεκινήσουν οι στοχευμένοι έλεγχοι επιβολής κυρώσεων, γίνεται η προσπάθεια για την διοργάνωση μιας ενημερωτικής δράσης. Δεδομένου του ότι οι καλές καιρικές συνθήκες στην περιοχή μας, ίσως μας στερήσουν την δυνατότητα να «δράσουμε» σε «εσωτερικούς χώρους» άμεσα και η δράση να μετατοπιστεί για το επόμενο φθινόπωρο, δεν αποκλείεται εφόσον χρειαστεί η επιβολή κυρώσεων, πριν από αυτή ή κατά την διάρκεια της.
3. Η εφαρμογή του νόμου δεν εναπόκειται στον «πατριωτισμό» ούτε των καταστηματαρχών, ούτε των ίδιων των καπνιστών. Είναι νόμος του κράτους, που μάλιστα έχει προβληθεί στα μέσα μαζικής επικοινωνίας πολύ περισσότερο από ότι οι περισσότεροι νόμοι. Όπως και οι υπόλοιποι νόμοι δεν προβλέπει την κατ’ ιδίαν ενημέρωση του κάθε Συλλόγου ή επιχειρηματία ή πολίτη, κι αφού έχει δημοσιοποιηθεί με τα επίσημα μέσα του κράτους, «άγνοια νόμου» δεν υφίσταται.
4. Το κάπνισμα ή η κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους εντός ΚΥΕ (στον εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο) ακόμα κι αν ο υπεύθυνος δεν ευθύνεται για την παροχή τους, αποτελεί παράβαση, κι επιβάλλονται πρόστιμα στον υπεύθυνο (ιδιαίτερη επισήμανση πρέπει να γίνει στις επιχειρήσεις που λειτουργούν περιμετρικά των σχολικών μονάδων)
5. Ως «εσωτερικός χώρος» ενός ΚΥΕ νοείται και το αίθριο ή ο χώρος με συρόμενη ή αποσπώμενη οροφή που δεν είναι τουλάχιστον από δυο πλευρές του περιμετρικά ανοικτός. Ένας χώρος πολεοδομικά «εξωτερικός» που όμως περιμετρικά είναι κλειστός (π.χ. τζαμαρία, τέντα κλπ) για την αντικαπνιστική νομοθεσία θεωρείται εσωτερικός και επιβάλλονται κυρώσεις.
6. Απαγορεύεται ρητά η πώληση καπνού και συναφών προϊόντων από καταστήματα μαζικής εστίασης, συμπεριλαμβανομένων των αυτόματων πωλητών τσιγάρων
7. Για το πρόστιμο κριτήρια αποτελούν:
   • Ο χώρος εντός του οποίου διαπιστώνεται η παράβαση
   • Η μη λήψη μέτρων για την αποτροπή των παραβάσεων
   • Η μη ανάρτηση σήματος απαγόρευσης τους καπνίσματος
   • Η μη ανταπόκριση του διοικητικά υπεύθυνου σε διαμαρτυρία όσον αφορά στην παράβαση ή μη κλήση των αρμόδιων οργάνων, καθώς και η μη πραγματοποίηση συστάσεων στους παραβάτες
   • Η μη συνεργασία κατά τον έλεγχο
   • Η υποτροπή (επανάληψη της παράβασης), με την επισήμανση ότι στην τέταρτη φορά, ανακαλείται η άδεια άρα διακόπτεται η λειτουργία της επιχείρησης.

8. Ότι ισχύει νομοθετικά για το κάπνισμα με συμβατικό τσιγάρο, ισχύει απόλυτα και για τη χρήση προϊόντων καπνού, νέων προϊόντων καπνού, ηλεκτρονικών τσιγάρων, ατμιστών και φυτικών προϊόντων καπνίσματος
9. Ότι ισχύει για τους πελάτες καπνιστές ισχύει απόλυτα και για τους εργαζόμενους ή για τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης
10. Ιδιαίτερα για τους δημόσιους υπαλλήλους που βρεθούν να καπνίζουν εντός του εργασιακού τους χώρου πέραν των διοικητικών κυρώσεων (πρόστιμο) ισχύουν και πειθαρχικές και συγκεκριμένα σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 2: Η επιβολή πειθαρχικών κυρώσεων για την παράβαση των διατάξεων απαγόρευσης του καπνίσματος στους δημόσιους λειτουργούς, τους δημόσιους υπαλλήλους, τους υπαλλήλους ΟΤΑ, τους υπαλλήλους των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, τους υπαλλήλους των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου και τους υπαλλήλους του ευρύτερου δημόσιου τομέα, στους χώρους που είναι εγκατεστημένες οι υπηρεσίες τους, συνίσταται σε επίπληξη η οποία καταγράφεται επιτόπου στον προσωπικό υπηρεσιακό φάκελο του υπαλλήλου και επιβάλλεται και πρόστιμο ανάλογου ύψους με το διοικητικό που επισύρει η ίδια παράβαση. Κάθε επαναλαμβανόμενη παράβαση του ιδίου υπαλλήλου στον ίδιο ή άλλο χώρο ή αντίστοιχα επαναλαμβανόμενη παράβαση σε χώρο αρμοδιότητας του ιδίου Προϊσταμένου υπαλλήλου επισύρει διπλασιασμό του αμέσως προηγούμενου επιβληθέντος προστίμου έως το ανώτερο εκ του νόμου 3868/2010 προβλεπόμενο ποσό.

Η Υπηρεσία μας με πνεύμα σεβασμού και συνεργασίας είναι στην διάθεση του κάθε πολίτη για οποιαδήποτε επιπλέον πληροφορία στα πλαίσια της Υγειονομικής Διαφώτισης.

Από το Τμήμα Περιβαλλοντικής Υγιεινής & Υγειονομικού Ελέγχου της Δ/νσης Δημόσιας Υγείας & Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου