ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ
Είναι η μέρα που θα ψαλλεί για τελευταία φορά, νωρίς το απόγευμα το «Ντυνάμεο» όπως αποκαλεί ο λαός μας το Μέγα Απόδειπνο από το … «Κύριε των Δυνάμεων μεθ’ ημών γεννού …»
Κύριο στοιχείο της ημέρας και θέμα στις συζητήσεις, αποτελεί το ιδιόμελο δοξαστικό τροπάριο της Κασσιανής μοναχής.
Σε πολλά μέρη της Ελλάδας υπάρχει σύγχυση για την ιδιότητα της υμνογράφου Κασσιανής λόγω του περιεχομένου του δοξαστικού αυτού, στη Σάμο μάλιστα, την Κασσιανή την ταυτίζουν με τη Μαρία τη Μαγδαληνή (ως πόρνη μετανιωμένη), κι ας υπάρχει χρονική διαφορά μεταξύ Μαγδαληνής και Κασσιανής 800 χρόνια.
Η ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΣΣΙΑΝΗ
Στο Μεραμπέλο η σωζόμενη παράδοση αναφέρει :
«Όντεν ήτονε αυτοκράτορας στην Πόλη ο Θεόφιλος, κι ήτονε ‘δα μπλιο τση παντρειγιάς, ήβαλε τσοι συμβουλάτορές του να του βρούνε νύφη μα να ‘ναι η πλεια όμορφη στο βασίλειο.
Εδιαδόθηκε τότεσάς σ’ όλη την οικουμένη πως πρέπει να περάσουνε από το παλάτι οι πλεια όμορφες παρθένες να διαλέξει ο βασιλιάς τη συντρόφισσά ντου.
Εκινήσανε από τα πέρατα του κόσμου μπόλικες κοπελιές επαρουσιάζουντονε στσοι συμβουλάτορες του βασιλιά κι αυτοί εξεκαθαρίζανε τσι πλεια όμορφες και τσ’ αποδέλοιπες επέμπανε στα σπίθια ντως.
Εξεκαθαρίσανε πρέπει καμιά πενηνταρά όμορφες παρθένες στην αρχή. Από κείνεσάς, εξεκαθαρίσανε πάλι μια δεκαπενταρά κι από τσι δεκαπέντε πάλι εδιώξανε τσι δεκατρείς κι ετσά ‘πομείνανε δυο όλες κι όλες, απού δεν εμπορούσανε οι συμβουλάτορες να βγάλουνε κρίση από τα κάλλη ντως.
Ετσά εποφασίσανε κι επαρουσιάσανε στο Θεόφιλο το βασιλέα τσι δυο ‘κεινεσάς για να ξεκαθαρίσει ο ίδιος το μαντέ ποια τ’ αρέσει πλεια καλά.
Τη μια τήνε λέγανε Θεοδώρα και την άλλη Κασσιανή.
Ο βασιλιάς ήκανε ερωτήσεις στσι κοπελιές για να δει την εξυπνάδα ντως. Ετσά όντεν ήφταξε ο σειράς τση Κασσιανής, κάνει τζη ο Θεόφιλος :
– Κατέχεις πως όλα τα κακά ξεκινούνε από τη γυναίκα; Πρέπει πως είχενε στο νου ντου την Εύα απού επλάνεψε τον Αδάμ στον Παράδεισο.
– Κατέχεις εσύ βασιλέα μου πως από τη γυναίκα ξεκινούνε τα καλύτερα;
Η Κασσιανή είχενε στο νου τζη την Παναγία όντε του ‘πε κεινιά την κουβέντα, μα δεν επήγε εκειά ο νους του Θεόφιλου, κι επαραξήγησε. Εσκέφτηκε πως η Κασσιανή ήτονε γλωσσού και δεν ήθελ’ α περάσει καλά μαζί τζη ανέν την ήκανε γυναίκα ντου. Ετσά ο μεγάλος αυτοκράτορας την ήδιωξε κι ήκαμε βασίλισσα τη Θεοδώρα. Εντράπηκε τότεσάς η Κασσιανή που ήβαλε το κορμί τζη στα «καλλιστεία» κειανά, και ήδοσε των αμμαθιώ τζη. Επήγε και κλείστηκε στο μοναστήρι του Σινά, κι ήρχιξε να γράφει τροπάρια. Το πλειό καλό τροπάρι τζη το ψάλλουνε στην αγρυπνιά τση Μεγάλης Τρίτης».
ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ
Μια παραλλαγή στον παραπάνω θρύλο φτάνει μέχρι το σημείο που μένει η Θεοδώρα με την Κασσιανή για την τελική επιλογή του Θεόφιλου, μετά συνεχίζει :
« … Όντεν επομείνανε δα ύστερα η Θεοδώρα με την Κασσιανή οι δυο ντως, κι ήθελ’ ‘α παρουσιαστούνε την επαύριο στο βασιλέα για να διαλέξει, εσίμωσε ο πρώτος συμβουλάτορας την Κασσιανή και τσ’ είπε στ’ αυτί να του ‘κλουθά στον οντά να περάσουνε τη βραδυά μαζί κι αυτός δα καταφέρει το βασιλιά την άλλη μέρα να τη διαλέξει για βασίλισσα.
Ετσά επλάνεψε ο συμβουλάτορας την Κασσιανή, επέρασε τη νύχτα μαζί τζη, μα την επαύριο ήσκασε το μυστικό στο Θεόφιλο.
– Το και το πολυχρονεμένε μου, εσένα σου πρέπει να κάμεις βασίλισσα τη Θεοδώρα γιατί η γι άλλη είναι από τσι παστρικές.
Ετσά, εγίνηκε βασίλισσα η Θεοδώρα και ντροπιασμένη και τσαγομαδισμένη ως ήτονε η Κασσιανή, ήφυγε από το παλάτι και κλείστηκε στο μοναστήρι τσ’ Αγιάς Αικατερίνης κι ήγραφε ποιήματα και παραμιές. Ένα από τα ποιήματά τζη, το κάμανε ‘δα ύστερα τροπάρι και το λένε τη Μεγάλη Τρίτη στην αγρυπνιά».
ΝΙΣΠΙΤΑΣ