O Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου πραγματοποίησε πεζοπορία στην περιοχή της Ζάκρου Σητείας, στο φαράγγι των Nεκρών, στην ήσυχη παραλία της Κάτω Ζάκρου και στην ξενάγηση που ακολούθησε στις πηγές της Ζάκρου που έχουν εναχθεί στο Γεωπάρκο Σητείας.
Περίπου στο μέσο του φαραγγιού, ένα αρκετά ανηφορικό μονοπάτι οδηγεί στο ύψωμα Μεγάλος Κάστελας στα βόρεια του φαραγγιού, όπου έχει εντοπιστεί μινωική οχύρωση. Αποφασίσαμε, παρέα με τον συνοδοιπόρο Γιώργο Βαρδάκη, να αποσπαστούμε από την ομάδα για να ανακαλύψουμε αυτό το άγνωστο σε εμάς αρχαιολογικό σημείο. Μετά από μισή ώρα έντονης ανηφορικής πορείας φτάσαμε στο πιο ψηλό σημείο της πλαγιάς, στην κορυφή ενός πυργοειδούς όγκου, απ’ όπου η θέα του φαραγγιού και της γύρω περιοχής μέχρι τη θάλασσα είναι εντυπωσιακή. Πρόκειται για μια θέση δύσκολα προσβάσιμη η οποία βοηθούσε στην ασφάλεια των δύσκολων «σκοτεινών χρόνων». Ιδιαίτερη εντύπωση μας προξένησε, στο φρύδι της πλαγιάς προς την κορυφή, το μεγάλο τείχος προστασίας, μήκους 280 μέτρων!
Όπως μας ενημέρωσε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου κ. Χρύσα Σοφιανού «πρόκειται για υστερομινωικά καταφύγια των κατοίκων της περιοχής για να προφυλαχτούν από κινδύνους επιδρομών που ερχόντουσαν από την μεριά της θάλασσας. Γι’ αυτό υπάρχει και το τείχος».
Οι αρχαιολόγοι Στέλλα Χρυσουλάκη και Λεωνίδας Βοκοτόπουλος που ερεύνησαν το ύψωμα Μεγάλος Κάστελας αναφέρουν ότι «η ανασφάλεια που χαρακτηρίζει την περίοδο αυτή έχει ως συνέπεια την επιλογή απομονωμένων και απομακρυσμένων περιοχών για κατοίκηση. Ο Μεγάλος Καστέλλας, που βρίσκεται στη ζώνη του φαραγγιού των νεκρών, επιδιώκει ίσως τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια και απομόνωση σε συνδυασμό με τη θέα προς τη θάλασσα της Ζάκρου και την άμεση πρόσβαση προς περιοχές κατάλληλες για καλλιέργεια και βοσκή».
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ