Με την απορία και έκδηλη την απογοήτευση έχουν μείνει οι αλιείς της Ελούντας, αλλά και πολύς κόσμος, που τα είχε δοκιμάσει και εκτίμησε την ποιότητά τους ως αλίευμα, από το φαινόμενο της εξαφάνισης των μπλε καβουριών από τον Κόρφο της Ελούντας! Εκείνο που καταπλήσσει ακόμη και τους επιστήμονες που είχαν ασχοληθεί το προηγούμενο τρίμηνο με το θέμα, είναι, πως από την «κατακλυσμιαία» εισβολή και κατάληψη του Κόλπου της Ελούντας, φτάσαμε σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα στην πλήρη εξάλειψη και «εξαφάνισή» τους – σε διάστημα τριών, μόλις, μηνών!
Όπως επιβεβαίωσε η υπεύθυνη του Τμήματος Αλιείας της Π.Ε. Λασιθίου, ιχθυολόγος Ελένη Ψόχιου η οποία έχει δεχθεί τις μαρτυρίες από τους ντόπιους ψαράδες, ο πληθυσμός των μπλε καβουριών άρχισε να μειώνεται πριν τις Εορτές. Είναι σπάνιο πλέον να δει ή να αλιευτεί κανένα, από κει που σε κάθε δίχτυ ή κιούρτο που έριχναν από τα μέσα Οκτωβρίου και μετά, παγιδεύονταν πολλά και μεγάλα καβούρια.
Το γεγονός είχε προκαλέσει έκπληξη και προβληματισμό στην αρχή, ενθουσιασμό στη συνέχεια, ειδικά στις τάξεις των ψαράδων της Ελούντας, για την εξασφάλιση ενός νέου αλιεύματος, που υποσχόταν ενίσχυση του εισοδήματός τους, μιας και στην αγορά το κιλό τα πεντανόστιμα αυτά καβούρια, έπιαναν από 7 έως 10 ευρώ, τώρα ίσως και τα 15 ευρώ!
Η ΑΝΑΤΟΛΗ μίλησε με τον Διευθυντή Ερευνών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) του Ελληνικού Κέντρου θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) Δρ. Κωνσταντίνο Ντούνα, ο οποίος δήλωσε ότι υπήρξαν εξ αρχής ορισμένα ερωτηματικά σχετικά με το φαινόμενο της μαζικής εισβολής των λεσσεψιανών αυτών μεταναστών στον Κόλπο του Μεραμβέλου και ειδικότερα στον Κόλπο της Ελούντας και σε μικρότερους αριθμούς στη θαλάσσια περιοχή του Καλού Χωριού.
«Το ερώτημα που τέθηκε αρχικά ήταν από πού ήλθαν και τώρα τρεις μήνες αργότερα μπαίνει εύλογα το ερώτημα, πού πήγαν;… Το φαινόμενο δείχνει ότι πρόκειται για ένα μαζικό μεταναστευτικό κύμα και ότι αυτό το πελαγικό και με ιδιαίτερες «κωπηλατικές» δυνατότητες είδος καβουριού, μπορεί να μετακινείται από μέρος σε μέρος καλύπτοντας τεράστιες αποστάσεις. Η συμπεριφορά του συγκεκριμένου είδους δεν έχει μελετηθεί επαρκώς, καθώς ως εισβολέας από θερμότερες θάλασσες και συγκεκριμένα την Ερυθρά Θάλασσα, βρέθηκε σε ένα τελείως διαφορετικό περιβάλλον», είπε ο κ. Ντούνας. Παρόμοιο φαινόμενο, είχε παρατηρηθεί πριν 3-4 χρόνια στον Κόλπο Γκαμπές, στις ακτές της Τυνησίας, στη Βόρεια Αφρική, όπου ενέσκηψαν ανάλογα, πολυάριθμα καβούρια του ίδιου είδους στην παράκτια ζώνη. Και εκεί παρατηρήθηκε μια απότομη, μείωση του πληθυσμού τους, ωστόσο παρέμειναν αρκετά για να συντηρήσουν μιας μικρής κλίμακας τοπική αλιευτική δραστηριότητα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, εξήγησε.
Τόνισε ότι, εξ αρχής υποστήριξε την άποψη ότι ο τεράστιος αριθμός των μπλε καβουριών που εισέβαλε στον Κόλπο της Ελούντας, δε θα μπορούσε να κρατηθεί στη συγκεκριμένη περιοχή της Ελούντας, γιατί απλά, δε θα μπορούσε «ενεργειακά» να συντηρηθεί στο περιορισμένο χώρο που προσφέρει το συγκεκριμένο οικοσύστημα. Επομένως, όταν αντιλήφθηκαν ότι είχαν καταναλώσει ό,τι ήταν εύκολο να καταναλωθεί ως τροφή και ότι δεν μπορούν άλλο να συντηρηθούν παραμένοντας στον κόλπο, έφυγαν τόσο ξαφνικά, όπως ήλθαν… Εκείνο που πραγματικά με προβληματίζει είναι, πού πήγαν», είπε ο ερευνητής, σημειώνοντας ότι πρόκειται για πολλές χιλιάδες μεγάλου μεγέθους οργανισμούς που δεν είναι εύκολο να κρυφτούν. Ακόμη και στην περίπτωση που είχαν μαζικά θανατωθεί, γιατί απλά δεν μπόρεσαν να αυτοσυντηρηθούν, κάπου θα έπρεπε να ανακαλύψουμε τα ίχνη τους …».
Η υπόθεση παρουσιάζει αρκετό επιστημονικό και ερευνητικό ενδιαφέρον, είπε ο κ. Ντούνας, εξηγώντας ότι αξίζει να «ψαχτεί» ως θέμα και ότι ο ίδιος έχει κρατήσει ένα δείγμα από τα καβούρια που αλιεύτηκαν στην Ελούντα και λόγω της κατάστασης που επικρατεί με την καραντίνα και κάποιους προσωπικούς λόγους, δεν μπόρεσε μέχρι τώρα να ασχοληθεί εργαστηριακά πιο επισταμένα, χαρακτηρίζοντας το θέμα ως ένα «μυστήριο». Μάλιστα, συμφώνησε με την παρομοίωση που κάναμε ότι τα καβούρια αυτά ενέσκηψαν ως «ακρίδες» και αφού κατέφαγαν ό,τι τρωγόταν από το βυθό του κόλπου, εν συνεχεία αναχώρησαν για αλλού… Πιθανόν, όπως είπε να εμφανιστούν και πάλι, κάπου σε κάποια άλλη περιοχή της Κρήτης ή να έχουν αναχωρήσει για πιο θερμές θάλασσες προς Νότο, ως μεταναστευτικό είδος που είναι.
Ερωτώμενος αν καταγράφηκε επιστημονικά η «ζημιά» που ενδεχομένως να προκάλεσαν, είπε ότι τα μπλε καβούρια συμπεριφέρθηκαν νομαδικά. Όταν διείδαν την εξέλιξη κατά ένα ακόμη άγνωστο τρόπο επικοινώνησαν και δίνοντας το σύνθημα για αναχώρηση, μετακινήθηκαν όλα μαζί, ομαδικά, προς άγνωστη κατεύθυνση. Αυτό που τα χαρακτηρίζει είναι ότι κινούνται υπό μορφή «αγέλης», εφόσον ήρθαν και αναχώρησαν ομαδικά. Δε χρειάστηκε να εξαντλήσουν τροφολογικά τους πόρους του κόλπου, απλά εκτίμησαν ότι ο χώρος δεν θα μπορούσε να τα συντηρήσει και αποχώρησαν.
Μια αρχική πρόταση για τη διαχείριση του πληθυσμού των καβουριών στον κόλπο της Ελούντας ήταν η εντατική αλίευσή τους, προς εξόντωση του πληθυσμού τους, γιατί η διατήρησή του θα απειλούσε με καταστροφή τα τοπικά αλιεύματα και οι ψαράδες ανταποκρίθηκαν σε ένα βαθμό. Στην αρχή υπήρξε και πρόβλημα κατανάλωσής τους αφού ο κόσμος δεν συνηθίζει να τρώει καβούρια και οι έμποροι δεν τα έπαιρναν ούτε στην τοπική αγορά ούτε στο Ηράκλειο. Παρ’ όλο που είναι πολύ νόστιμα και θρεπτικά. Κάποιοι ψαράδες της περιοχής, κατά πληροφορίες, όταν υπήρχαν άφθονα, κατέψυξαν αρκετές ποσότητες σε καταψύκτες και θα τα διαθέσουν το ερχόμενο καλοκαίρι στους τουρίστες…
Στην ερώτησή μας, αν τελικά όσο παρέμειναν τα καβούρια γέννησαν μέσα στον κόλπο, οπότε πιθανόν να εκδηλωθεί νέο «κύμα» καβουριών στην περιοχή, ο κ. Ντούνας διατύπωσε αμφιβολίες για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, σημειώνοντας ότι «στους 2-3 μήνες που κράτησε το «πανηγύρι», δεν υπήρξε κάποια παρόμοια εξέλιξη γιατί διαφορετικά θα είχε γεμίσει η περιοχή από εκατομμύρια μικρά καβουράκια… Αν και στον κόλπο εισέβαλαν βιολογικά ώριμα καβούρια, αρσενικά και θηλυκά, δεν φαίνεται τελικά ότι αναπαράχθηκαν», τόνισε.
Ο κ. Ντούνας είπε ότι είναι σε εξέλιξη ένα ερευνητικό πρόγραμμα του ΙΘΑΒΒΥΚ που έχει αναθέσει η Αντιπεριφέρεια Λασιθίου, σχετικά με τη μελέτη της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματος του κόλπου της Ελούντας. Στόχος του προγράμματος είναι η διερεύνηση των παραμέτρων που θα επιτρέψουν να λειτουργήσει υγιώς ως οικοσύστημα καθώς και η μελλοντική προοπτική του, σε σχέση και με τις ανθρωπογενείς πιέσεις που υφίσταται αλλά και σε σχέση με το πώς εξελίσσεται επηρεαζόμενο από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ειδικά ενδιαφέρει να καταγραφούν οι αρνητικές επιδράσεις, που το καθιστούν ως παράκτιο οικοσύστημα, ιδιαίτερα ευαίσθητο στη ρύπανση αλλά και σε ιδιαίτερα καιρικά γεγονότα. Για παράδειγμα, η κατάληξη μέσα στον όρμο τεράστιων ποσοτήτων φερτών υλικών που μεταφέρουν οι χείμαρροι και τα ρέματα από την γύρω περιοχή, ειδικότερα σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από τοπικού χαρακτήρα καταρρακτώδεις βροχές, και με δεδομένο ότι ό,τι εισέρχεται στον όρμο παραμένει εγκλωβισμένο στο βυθό, προκαλούν προβλήματα στην υπάρχουσα θαλάσσια χλωρίδα και στην βιοποικιλότητα του όρμου γενικότερα», κατέληξε.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ
