Πρόσφατα επισκέφθηκα το Ρωμαϊκό θέατρο της Ιεράπετρας, δυτικά της πόλης, στη θέση Βιγλιά. Πρόκειται για το σημαντικότερο ίσως μνημείο μιας λαμπρής για την περιοχή περίοδο.
¡ Η ισχυρή Ιεράπυτνα των ελληνιστικών χρόνων ήταν η τελευταία ελληνική πόλη που έπεσε στα χέρια των Ρωμαίων το 67 π.Χ. Καταστράφηκε ολοσχερώς, αλλά ανοικοδομήθηκε λαμπρότερη, όταν με απόφαση της ρωμαϊκής Συγκλήτου, η Κρήτη οργανώθηκε στην επαρχία της αφρικανικής Κυρηναϊκής. Η απόφαση αυτή ήταν σωτήρια για την Ιεράπυτνα γιατί τότε το λιμάνι της απέκτησε μεγάλη σπουδαιότητα για το ρωμαϊκό εμπόριο. Έμποροι από όλη την αυτοκρατορία εγκαταστάθηκαν εδώ και η πόλη μεγάλωσε, πλούτισε, έγινε κοσμοπολίτικη, στολίστηκε με λαμπρά οικοδομήματα και έφτασε στο αποκορύφωμα της ακμής της.
¡ Δύο από τους περιηγητές που επισκέφτηκαν την περιοχή τον 16ο και τον 19ο αιώνα, ο Onorio Belli και ο Thomas Spratt αναφέρουν δύο θέατρα, ένα μεγάλο και ένα μικρότερο, αμφιθέατρο, «ναυμαχία», θέρμες, εντυπωσιακά αρχιτεκτονήματα και γλυπτά. Ο Onorio Belli σε επιστολή του 1586 γράφει πως το μικρό θέατρο ήταν διακοσμημένο με κίονες ιωνικού ρυθμού, από λευκό μάρμαρο και πως πίσω από τη σκηνή, είχε κίονες σαν της Γόρτυνας, από μάρμαρο Αιγύπτου.
(βλιντεο
¡ Ο Άγγλος ναύαρχος Thomas Spratt έφτασε στην Κρήτη στα μέσα του 19ου αιώνα και έχοντας υπ’ όψιν του τις περιγραφές του Belli εντόπισε τα μνημεία της Ιεράπυτνας. Μας άφησε έναν πολύτιμο χάρτη όπου το μικρό θέατρο τοποθετείται στα δυτικά της πόλης και αναφέρει ότι βρίσκεται σε πλάτωμα, στη θέση Βιγλιά. Αυτά τα ερείπια, σύμφωνα με μαρτυρίες, ανατινάχτηκαν με δυναμίτη από το στρατό Κατοχής κατά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, επειδή εμπόδιζαν τα παράκτια πολυβολεία.
¡ Η κατασκευαστική τεχνική είναι συνηθισμένη στη ρωμαϊκή αρχιτεκτονική και ονομάζεται opus caementicium: χρησιμοποιούσε μικρές, ακατέργαστες πέτρες ανακατεμένες με ασβέστη και άμμο. Αποτελούσε τον πυρήνα της τοιχοποιίας πάνω στον οποίο τοποθετήθηκαν τα εδώλια, τα οποία είναι μονολιθικά και αποτελούνται από δύο τμήματα, το κάθισμα και το χώρο για τα πόδια των θεατών της πίσω σειράς. Ουσιαστικά αυτό που βλέπουμε σήμερα, είναι ένα απογυμνωμένο από τα εδώλιά του θέατρο.
¡ Το κτήριο που ήρθε στο φως αποτελεί τυπικό δείγμα ρωμαϊκού χώρου θεαμάτων. Έχει ακτίνα ορχήστρας 6 μ. εξωτερικό πλάτος 32 μ., μήκος 36 μ. και η χωρητικότητά του υπολογίζεται πολύ γενικά στα 1500 άτομα. Χρονολογείται στις αρχές του 2ου μ. Χ. αιώνα και ίσως κατασκευάστηκε στα χρόνια της αυτοκρατορίας του Αδριανού.
¡ Το θέατρο ήταν σε χρήση μέχρι το τέλος του 3ου αιώνα και πιθανόν εγκαταλείφτηκε στις αρχές του 4ου με την εξάπλωση του Χριστιανισμού. «Τα αρχαία θέατρα θεωρούνται πολιτιστικά και κοινωνικά αγαθά, παγκόσμια κληρονομιά, μνημεία πολιτισμού», έχει αναφέρει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου κ. Χρύσα Σοφιανού.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ