Του Τάσου Αναστασάκη, Παιδιάτρου
Όπως τα παιδιά προχωρούν στην εφηβεία ο εγκέφαλος και το σώμα υφίστανται σημαντικές μεταβολές τις οποίες τα παιδιά προσπαθούν να κατανοήσουν και να αφομοιώσουν.
Χρήση ουσιών είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία του εφήβου στις δυτικές κοινωνίες.
Οι έφηβοι επηρεάζονται πάρα πολύ από την κατάσταση που επικρατεί στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι τα οικογενειακά προβλήματα μπορεί να σηματοδοτήσουν την έναρξη κάποιας εξαρτησιογόνου ουσίας νόμιμης ή παράνομης.
Ορισμένοι έφηβοι είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο χρήσης και κατάχρησης ουσιών. Επιθετικοί, αντιδραστικοί νέοι, αυτοί που πάσχουν από σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής, αυτοί που έχουν οικογενειακό ιστορικό αλκοολισμού είναι περισσότερο επιρρεπείς.
Εξαρτησιογόνες ουσίες είναι πολλές όπως η νικοτίνη, το αλκοόλ, το χασίς, πτητικές ουσίες, τα στεροειδή, συνταγογραφούμενα φάρμακα, αμφεταμίνες, κοκαΐνη, ηρωίνη.
Πολλοί νέοι αρχίζουν από περιέργεια, άλλοι για να ξεφύγουν από τα προβλήματά τους, άλλοι για να επιτύχουν καλύτερες επιδόσεις. Τα αποτελέσματα είναι προσωρινά θετικά. Αργότερα δεν μπορούν να ελέγξουν τη χρήση τους, ζητούν όλο και υψηλότερες δόσεις και πέφτουν στην εξάρτηση.
Οι εξαρτησιογόνες ουσίες είναι χημικές ουσίες που επηρεάζουν τον εγκέφαλο επιδρώντας στο σύστημα επικοινωνίας και παρεμβαίνοντας στον τρόπο με τον οποίο οι νευρώνες στέλνουν, λαμβάνουν και επεξεργάζονται πληροφορίες. Ορισμένες ουσίες μπορούν να ενεργοποιούν νευρώνες επειδή η χημική τους δομή μιμείται εκείνη ενός φυσικού νευροδιαβιβαστή, δεν ενεργοποιούν όμως τους νευρώνες με τον ίδιο τρόπο με αποτέλεσμα μη φυσιολογικά μηνύματα που διαταράσσουν τα κανάλια επικοινωνίας του εγκεφάλου.
Η εξάρτηση που δημιουργείται είναι ασθένεια. Την χαρακτηρίζει η καταναγκαστική αναζήτηση και χρήση παρά τις βλαβερές συνέπειες. Οι ουσίες αυτές αλλάζουν τη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου και οδηγούν σε επιβλαβείς συμπεριφορές. Όσο ενωρίτερα αρχίσει ο έφηβος να πειραματίζεται με το τσιγάρο και το αλκοόλ τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος για χρήση ουσιών σε όλη του τη ζωή. Η χρήση ουσιών συνοδεύεται από επικίνδυνες συμπεριφορές, τραυματισμούς, αυτοκτονίες, θανάτους από χρήση, διαταραχές του νευρικού συστήματος και επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά.
Αλλαγή στον τρόπο που συμπεριφέρεται, ντύνεται και αντιδρά ο έφηβος πρέπει να κινήσουν την προσοχή και το ενδιαφέρον των γονιών.
Πιο ειδικά:
– Οσμή αλκοόλ, ναυτία, έμετοι σημαίνουν χρήση αλκοόλ.
– Οσμή τσιγάρου – δόντια και δάκτυλα κίτρινα, κάπνισμα.
– Αδιαφορία για σχολείο, πτώση επιδόσεων, αλλαγή στη διάθεση, ανορεξία, περίεργο σαστισμένο βλέμμα, ναυτία, υπεραντιδραστικότητα, ταχυκαρδίες, περίεργη ομιλία, υπνηλία, παρανοϊκές ιδέες, χρήση άλλων ουσιών και φαρμάκων.
Επικοινώνησε με τον παιδίατρό σου
Εάν υποψιάζεσαι ότι ο έφηβος σου κάνει χρήση ουσιών ή αλκοόλ.
Εάν η όλη συμπεριφορά του εφήβου ενέχει κίνδυνο για τη ζωή του ή έχει προβλήματα με το νόμο.
Εάν υπάρχει αυτοτραυματισμός ή εκφράζονται απειλές για αυτοκτονία ή φόνο.
Το καλύτερο για όλους είναι να προληφθούν τέτοιες καταστάσεις. Ομαλό οικογενειακό περιβάλλον, στήριξη, συζήτηση, ενημέρωση, συμμετοχή σε δραστηριότητες, κοινωνική προσφορά, στόχοι, θα απομακρύνουν τον έφηβο από την αναζήτηση τεχνικών παραδείσων.
Εάν υπάρξει πρόβλημα, η έγκαιρη αναγνώρισή του και η αναζήτηση θεραπείας θα κάνει τις συνέπειες λιγότερο οδυνηρές.