Στα Χανιά πραγματοποιήθηκε συνέδριο για τα 100 χρόνια παρουσίας των Μικρασιατών προσφύγων σε όλη την Κρήτη.. Πολλοί ήταν οι ομιλητές με ποικίλου περιεχομένου θέματα σχετικά με την παρουσία των Μικρασιατών προσφύγων στην Κρήτη 100 χρόνια τώρα.
* Ένα από τα θέματα ήταν η εγκατάσταση των προσφύγων ως αγροτών στους τέσσερις νομούς της Κρήτης. Για τον νομό Λασιθίου μίλησε η ιστορικός Μαρία Σωρού. Αναφέρθηκε στις εκατοντάδες οικογένειες (2.172 ανθρώπους κάθε ηλικίας) που αποβιβάσθηκαν στα λιμάνια του νομού το δίμηνο Οκτωβρίου- Νοεμβρίου 1922, οι περισσότερες αρχικά στον Άγιο Νικόλαο. Μερικούς μήνες μετά μετακινήθηκαν στις άλλες επαρχίες και εγκαταστάθηκαν στα εκεί σπίτια και αγροτικά ακίνητα των μουσουλμάνων στο πλαίσιο της συνθήκης της Λωζάνης (Ιανουάριος 1923), η οποία προέβλεπε την ανταλλαγή των πληθυσμών και των περιουσιών τους.
* Οι τελευταίοι 850 περίπου μουσουλμάνοι της Ιεράπετρας και της Σητείας έφυγαν τους πρώτους μήνες του 1924. Στα σπίτια και τα κτήματά τους αποκαταστάθηκαν ως αγρότες 499 οικογένειες προσφύγων, 271 στην Ιεράπετρα, 197 στη Σητεία και 14 στο Μεραμπέλλο, καθώς δεν υπήρχαν εδώ πολλά ανταλλάξιμα.
* Τα μουσουλμανικά ακίνητα του Μεραμπέλλου, ανέφερε η κ. Σωρού, είτε είχαν πουληθεί σε ντόπιους από τους αναχωρήσαντες χρόνια πριν ιδιοκτήτες τους, λόγω της σχεδόν διαρκούς εμπόλεμης κατάστασης, είτε είχαν απαλλοτριωθεί από την Κρητική Πολιτεία για κρατικούς σκοπούς, όπως οι 280 περίπου οικίες της Σπιναλόγκας λόγω της μετατροπή της σε λεπροκομείο το 1903.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ