Γράφει: Ο Νικος Μιχελακης
Οι παρατεταμένοι καύσωνες με θερμοκρασίες άνω των 35ο C που επεκράτησαν το φετινό καλοκαίρι σε πολλές ελαιοκομικές περιοχές και ιδιαίτερα στην Κρήτη κράτησαν πρακτικά χωρίς δακοπροσβολές μέχρι 5 Σεπτεμβρίου την ελαιοπαραγωγή!
Αυτό προκύπτει από δικές μας πληροφορίες και παρατηρήσεις, αλλά και από τις ανακοινώσεις της Περιφέρειας και των ΔΑΟΚ Κρήτης, σύμφωνα με τις οποίες οι δακοπροσβολές που έχουν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα στην Κρήτη είναι λίγες και εντοπίζονται κυρίως σε ελαιώνες αρδευόμενους και ξηρικούς ορεινών και ημιορεινών περιοχών.
Στοίχημα επομένως για την κρατική δακοκτονία αποτελεί να αποδείξει την δική της αποτελεσματικότητα κατά την περίοδο που ακολουθεί μέχρι την συγκομιδή κατά την οποια πιθανότατα καύσωνες δεν θα υπάρξουν, ενώ ο ελαιόκαρπος έχοντας ανανήψει με την συνδρομή των τελευταίων βροχών θα είναι πλέον ευαίσθητος για δακοπροσβολές! Και οπωσδήποτε δεν θα ήταν δεοντολογικά σωστό τότε να μεταφερθούν στους παραγωγούς οι ευθύνες για δασοπροστασία οπότε, είναι βέβαιο, ότι θα εφαρμοστούν ψεκασμοί κάλυψης με πιθανότατη συνέπεια την πρόκληση υπολειμμάτων φαρμάκων στο ελαιόλαδο.
Επίδραση καυσώνων στη θνησιμότητα Δάκου
Σκόπιμο ωστόσο είναι στη φάση αυτή να εξεταστούν οι λόγοι της υψηλής αποτελεσματικότητας των καυσώνων και να εξαρθούν συμπεράσματα χρήσιμα και για την δολωματική δακοκτονία, που επί δεκαετίες εφαρμόζεται από το κράτος.
Οι καύσωνες προφανώς δρουν εναντίον του Δάκου αφ’ ενός ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκουν κάθε φορά το έντομο και αφ’ ετέρου ανάλογα με την ένταση, την διάρκεια και την έκταση που επικρατούν.
Και όπως είναι γνωστό, τα πρώτα στάδια του εντόμου (αυγά, προνύμφες) είναι πλέον ευαίσθητα και παρουσιάζουν υψηλή θνησιμότητα σε θερμοκρασίες άνω των 35ο.
Αντίθετα τα τέλεια έντομα είναι ανθεκτικότερα και σε θερμοκρασίες άνω των 35ο C μειώνουν την δραστηριότητα τους (μετακινήσεις, ωοτοκία), αλλά θνησιμότητα παρουσιάζουν σε θερμοκρασίες άνω των 45o C.
Η φετινή παρουσία των καυσώνων, όπως φαίνεται (Πιν.1) εκδηλώθηκε με θερμοκρασίες άνω των 35ο C κυρίως τον Ιούλιο σχεδόν σε όλες τις περιοχές της Κρήτης, ενώ τον Αύγουστο σε ορισμένες μόνο περιοχές. Θανατηφόρες θερμοκρασίες γύρω στους 45ο C παρατηρηθήκαν μόνο τον Αύγουστο και μόνο στην Παλαιόχωρα στα Χανιά και στις Μοίρες και Γόρτυνα στο Ηράκλειο.
Επομένως εκτεταμένη θνησιμότητα ακμαίων στην Κρήτη δεν πρέπει να σημειώθηκε και κατά συνέπεια, σύμφωνα και με την βιβλιογραφία, μια μαζική εμφάνισή τους μετά την παύση των καυσώνων είναι πιθανότατη. Κατά συνέπεια η επαγρύπνηση υπηρεσιών και παραγωγών είναι απαραίτητη.
Οι σοβαρές επιπτώσεις των καυσώνων στην ελαιοκαλλιέργεια
Ανάγκη για μέτρα αντιμετώπισης από πολιτεία και παραγωγούς
Η προσφορά των παρατεταμένων φετινών καυσώνων στην προστασία της ελαιοπαραγωγής από τον Δάκο, είχε δυστυχώς ένα πολύ υψηλό τίμημα. Πληρώθηκε με σίγουρη μείωση της ποσότητας και υποβάθμιση της ποιότητας της ερχομένης ελαιοπαραγωγής.
Πληρώθηκε όμως και με δραματική καταπόνηση αρκετών ελαιώνων οι όποιοι σε μερικές περιπτώσεις εμφάνισαν έντονα συμπτώματα ξηρασίας με κιτρινοκάστανο χρωματισμό των φύλλων ωσάν να δέχτηκαν την επίδραση φωτιάς.
Ο ελαιόκαρπος σε πολλούς ελαιώνες συρρικνώθηκε (ζάρωσε) αρκετά σε βαθμό που δύσκολα θα επανέλθει και θα μπορέσει να σχηματίσει ελαιόλαδο. Κατά συνέπεια κάποια μείωση της παραγωγής, αλλά και οργανοληπτική υποβάθμιση της ποιότητας θα πρέπει να αναμένεται.
Και η κατάσταση αυτή, βέβαια, παρουσιάζεται έντονη κυρίως σε ξερικούς ελαιώνες της Ανατολικής Κρήτης που βρίσκονται σε εδάφη αβαθή και φτωχά και έμειναν ακαλλιέργητοι χωρίς καταστροφή των ζιζανίων.
Αντίθετα σε ελαιώνες αρδευόμενους, σωστά κλαδεμένους και καλλιεργημένους η κατάσταση είναι καλύτερη καίτοι και οι επιτάσεις μικρότερες.
Κλάδεμα και καταστροφή των ζιζανίων
Επομένως κάτω από συνθήκες ξηρασίας και καυσώνων, που δεν μπορούν να αποκλειστούν και στο μέλλον, αλλά και κάτω από κανονικές συνθήκες τα ελαιόδεντρα θα πρέπει να κρατούνται σε ισορροπία με την υδατοχωρητικότητα του εδάφους.
Το μέγεθος της κώμης τους (φύλλωμα) θα πρέπει με κλάδεμα να κρατείται μικρό στα μέτρα, που η δυναμική της υγρασίας του εδάφους το επιτρέπει. Αν ξεφύγει τότε η επέμβαση με κλάδεμα θα πρέπει να είναι δραστικότερη.
Παράλληλα στους ξερικούς ελαιώνες τα ζιζάνια θα πρέπει να ελέγχονται έγκαιρα. Από τα μέσα Μαρτίου, οπότε η υγρασία του εδάφους αποκτά κρίσιμη σημασία για την άνθηση- καρπόδεση, τα ζιζάνια πρέπει να καταστρέφονται μηχανικά με φρέζα ή ακόμη καλύτερα με χορτοκοπτικα μηχανήματα. Εάν δε ακολουθήσουν βροχές και υπάρξει αναβλάστηση, τότε πρέπει να επανέλθουμε.
Τα ζιζανιοκτόνα πρέπει να αποφεύγονται και μόνο σε περιπτώσεις δύσβατων εδαφών, όπου η μηχανική καταστροφή των ζιζανίων είναι αδύνατη, μπορεί να εφαρμόζονται με προσοχή και κατάλληλα ζιζανιοκτόνα.
Η Τυνησία ζητά αύξηση αδασμολόγητων εξαγωγών ελαιολάδου στην Ε.Ε.
Προς το παρόν η ποσόστωση της είναι 56.000 τόνοι
Αύξηση των αδασμολόγητων εξαγωγών Τυνησιακού ελαιολάδου στην ΕΕ ζήτησε ο Τυνήσιος Υπουργός Γεωργίας, Abdelmonem Belati, σε συνάντηση που είχε πρόσφατα με τον Πρεσβευτή της Ε.Ε. στην Τυνησία κ. Marcus Cornaro, στα πλαίσια της βούλησης της χώρας του, όπως τόνισε, να ενισχύσει τις οικονομικές συναλλαγές της με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Από την πλευρά του, ο πρέσβης της Ε.Ε. στην Τυνησία, σύμφωνα με τυνησιακά δημοσιεύματα, δεσμεύτηκε να καταβάλει περισσότερες προσπάθειες για την αναθεώρηση του τρέχοντος συστήματος εμπορίας ελαιολάδου.
Ως γνωστόν, η ποσόστωση αδασμολόγητων εξαγωγών ελαιολάδου της Τυνησίας στην Ε.Ε., η οποία ισχύει τώρα και αρκετά χρόνια και κάποτε είχε φτάσει στις 97.000 τόνους συναντώντας τις αντιδράσεις των Ευρωπαίων ελαιοπαραγωγών, κατά τον Μάιο του 2022 καθορίστηκε σε 56.000 τόνους. Παράλληλα όμως αποφασίστηκε ότι στο έξης κάθε επόμενη ποσόστωση θα υπόκειται σε προηγούμενη έγκριση.
Στις αρχές Ιουλίου 2023, ο Πρόεδρος της Ένωσης Βιομηχανίας, Εμπορίου της Τυνησίας (UTICA), Samir Majoul ζήτησε την ελευθέρωση όλων των εξαγωγών της Τυνησίας στην ευρωπαϊκή αγορά και ιδίως εκείνων του ελαιολάδου, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% των εξαγωγών τροφίμων της Τυνησίας.
Στα τέλη Ιουλίου 2023 οι εξαγωγές ελαιολάδου της ανήλθαν σε 171,4 χιλιάδες τόνους σημειώνοντας μείωση σε όγκο 2,6%, αλλά λόγω των αυξημένων τιμών αύξηση σε αξία 49,5% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο της σεζόν 2021-2022.
ΝΙΚΟΣ ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ
