Ένα ιστορικό ντοκουμέντο από το αρχείο μου, ανέσυρα με την ευκαιρία της έλευσης του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στον Άγιο Νικόλαο, που σηματοδοτεί και επίσημα την έναρξη των εργασιών κατασκευής του τμήματος ΒΟΑΚ, Άγιος Νικόλαος – Νεάπολη. Είναι ο προϋπολογισμός για την κατασκευή του ίδιου οδικού έργου, την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας!!!
Πρόκειται για τον προϋπολογισμό που ενέκρινε η Κρητική Βουλή, με βάση τη μελέτη την οποία είχε υποβάλει ως μηχανικός ο Μ. Σαββάκης στις 10 Ιουλίου 1908!! Η απόφαση με αναλυτικό προϋπολογισμό των εργασιών που απαιτήθηκαν τότε, δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Κρητικής Πολιτείας, της εποχής που Υπατος Αρμοστής Κρήτης ήταν ο Αλέξανδρος Ζαϊμης – διάδοχος του Πρίγκηπα Γεωργίου, ο οποίος είχε αποχωρήσει δύο χρόνια πριν, μετά τη σύγκρουσή του με τον Ελ. Βενιζέλο.
Με τις αξίες του νομίσματος της Κρητικής Πολιτείας, η δαπάνη είχε υπολογιστεί 60.000 ασημένιες κρητικές δραχμές!
Εχει ενδιαφέρον να δούμε μερικές λεπτομέρειες σχετικά με τις εργασίες που περιλαμβάνονταν, δεδομένων και των περιορισμένων τεχνικών μέσων που υπήρχαν τότε στην Κρήτη για την κατασκευή δημοσίων έργων, αν λάβουμε υπόψιν μας ότι την περίοδο εκείνη ακόμη η Κρήτη αγωνιζόταν να «αναστηθεί» αποτινάζοντας και τα τελευταία υπολείμματα της μακράς οθωμανικής κατοχής, με την υποστήριξη μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων.
- Εκβραχισμοί – όρυγμα πάσης φύσεως συμπεριλαμβανομένου και δια πυρίτιδος εξορυσσομένου βράχου 16.800 δραχμές.
- Ένας μεγάλος τοίχος αντιστήριξης που αποτέλεσε από τα πιο δαπανηρά σημεία του έργου, 2.500 δραχμές.
- Σκίρρα (το αδρανές υλικό επίστρωσης του οδοστρώματος, αφού δεν χρησιμοποιείτο ασφαλτικό εκείνη την εποχή. Πιθανόν τα σκίρρα εισάγονταν από άλλες περιοχές της χώρας) 26.950 δραχμές.
- Κοινή λιθοδομή δια θηραϊκής γης (το ηφαιστειογενές υλικό από τη Σαντορίνη που χρησιμοποιείται και σήμερα ακόμη για την παρασκευή τσιμέντου) 240 δραχμές.
- Ξεστή λιθοδομή, πλάκες επικαλύψεως 6.470 δραχμές.
- Γέφυρα ανοίγματος 2 μέτρων(!): Εκσκαφή, κοινή λιθοδομή, ξεστή λιθοδομή, επένδυσις κλπ. 2.702,50 δραχμές.
- Γέφυρα ανοίγματος 4 μέτρων: Ανοιγμα θεμελίων 247 δρχ., σκιρροκονίαμα για τη θεμελίωση 560 δρχ., Κοινή λιθοδομή 3.000 δρχ., Ξεστή λιθοδομή 560 δρχ. Λιθοδομή θόλου 616 δρχ. Επένδυση θόλου με σκιρροκονίαμα 65,50. Σύνολο δαπάνης για τη γέφυρα. Μάλιστα ο μελετητής του δρόμου προέβλεψε και… απρόοπτες δαπάνες 31,70 δραχ.!!!
Εκείνη την πρώτη δεκαετία του 1900, το κύριο αστικό – διοικητικό κέντρο του Νομού Λασιθίου ήταν η Νεάπολη. Ο Αγιος Νικόλαος μόλις είχε αρχίσει να αναπτύσσεται οικιστικά, δεδομένου ότι μόλις 5-6 χρόνια πριν, είχε ανακηρυχθεί με απόφαση της Κρητικής βουλής ως πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου! Η κατασκευή, λοιπόν του δρόμου που θα βελτίωνε την ασφάλεια και θα σμίκρυνε το χρόνο επικοινωνίας των δύο πόλεων, δεν ήταν τυχαία. Εντασσόταν στον ευρύτερο σχεδιασμό ανάπτυξης της περιοχής, που ξεκινούσε να «αναπνέει» ελευθερία, οικονομική και κοινωνική άνοδο…
Πάντως εκείνος ο στενός, χωματόδρομος που κατασκευάστηκε επί Κρητικής Πολιτείας, είναι εκείνος που βελτιώθηκε και ασφαλτοστρώθηκε στη συνέχεια διατηρώντας όλα τα τεχνικά έργα (γεφύρια κλπ.) και προσθέτοντας νέα. Ενδιαφέρον θα είχε ο εντοπισμός των δύο πετρόκτιστων γεφυριών που αναφέρει η μελέτη με τη δαπάνη που απαιτήθηκε για να κτιστούν καθώς και εκείνος ο μεγάλος τοίχος αντιστήριξης που κατασκευάστηκε όλος από πέτρα… Βλέπετε, το μπετόν αρμέ και η άσφαλτος, εισήχθη αρκετά αργότερα ως δομικό υλικό στο νησί μας…
Εκείνο το δρόμο θα υποχρεωθούμε εμείς σήμερα να ξαναχρησιμοποιήσομε, όσο διαρκέσουν οι εργασίες στο τμήμα Άγιος Νικόλαος – Νεάπολη… Θα είναι σαν… άλμα πίσω στο χρόνο. Σίγουρα θα είναι άβολο, με τα νέα μεγάλα σε όγκο και κυβισμό οχήματα που χρησιμοποιούμε σήμερα, σε σύγκριση με εκείνα που υπήρχαν τις δεκαετίες ’50…΄60…’70. Αναρωτιέμαι, πώς θα τα καταφέρουν τα μεγάλα τουριστικά λεωφορεία…
Σε κάθε περίπτωση, είναι ιδιαίτερα σημαντικό ως γεγονός ότι το εναρκτήριο λάκτισμα για την ολοκλήρωση του βόρειου οδικού άξονα της Κρήτης, ξεκινά με την κατασκευή του συγκεκριμένου οδικού τμήματος, που θα βελτιώσει θεαματικά την σύνδεση της πρωτεύουσας με την «ιστορική πρωτεύουσα» – τα δύο κύρια αστικά κέντρα του Δήμου Αγίου Νικολάου, συντομεύοντας παράλληλα, κατά τι, και τη σύνδεση του νομού μας με το Ηράκλειο, που θα συντομεύσει και θα κάνει ακόμη ασφαλέστερη, με την κατασκευή και των άλλων τμημάτων Νεάπολη – Τάρμαρο κλπ.
Η μελέτη και κατασκευή των έργων βελτίωσης του τμήματος Νεάπολη – Άγιος Νικόλαος του ΒΟΑΚ προβλέπει την κατασκευή τετράιχνης αρτηρίας, με δυο λωρίδες κυκλοφορίας και ΛΕΑ ανά κατεύθυνση, συνολικού μήκους 14,5 χλμ, και τη μετατροπή του σε αυτοκινητόδρομο. Θα βελτιωθεί και θα διαπλατυνθεί ο υφιστάμενος δρόμος από την πρώτη είσοδο της Νεάπολης μέχρι τον κόμβο Κριτσάς στον Άγιο Νικόλαο. Θα αναπτυχθεί και θα κατασκευαστεί επίσης πλήρες δίκτυο εγκάρσιων και παράπλευρων οδών (μήκους περίπου 2 χλμ. και 9 χλμ. αντίστοιχα) για να επικοινωνούν οι περιοχές εκατέρωθεν του νέου ουσιαστικά σύγχρονου αυτοκινητόδρομου.
Θα κατασκευαστούν επιπλέον τρεις ανισόπεδοι κόμβοι (Νεάπολης, Λιμνών και Αγίου Νικολάου), πέντε γέφυρες, οκτώ κάτω διαβάσεις και πέντε έργα μερικής και ολικής κάλυψης λωρίδων κυκλοφορίας και έργα αντιστήριξης (Cut & Cover), καθώς και υδραυλικά έργα για την αποστράγγιση των οδών και την απορροή των oμβρίων, αλλά και έργα διευθέτησης ρεμάτων και χειμάρρων.
Ο ΒΟΑΚ αποτελεί το μεγαλύτερο οδικό έργο που κατασκευάζεται σήμερα σε όλη την Ευρώπη και ένα απολύτως αναγκαίο έργο για την Κρήτη, καθώς θα επιτρέπει γρήγορες και κυρίως ασφαλείς μετακινήσεις.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ
