«Συνήθως όταν κοιτάμε εικόνες και διακόσμηση στις εκκλησίες, δεν καταγράφουμε τις πληροφορίες για την καθημερινή ζωή», αναφέρει η αρχαιολόγος Βέρα Κλώντζα – Γιάκλοβα και μας υπενθυμίζει την μελέτη που είχε κάνει πριν από χρόνια για τα γυάλινα αγγεία στις τοιχογραφίες, η οποία έφερε πολύ σημαντικές πληροφορίες.
«Ενδιαφέρον όμως έχουν και τα άλογα που βλέπουμε στις τοιχογραφίες της Παναγίας Κεράς Κριτσάς», μας ενημερώνει η Βέρα. «Η αγιογραφία χαρακτηρίζεται από κανόνες και τύπους που καθορίζουν πως πρέπει να απεικονίζεται το καθετί. Ο μεσαιωνικός άνθρωπος διάβαζε τις εικόνες, τους πίνακες, μέσω συμβόλων που γνώριζε», εξηγεί.
«Για παράδειγμα, οι Άγιοι είχαν κατά κανόνα λευκά άλογα. Ο Κορνάρος στον Ερωτόκριτο συνδέει τα χρώματα των αλόγων με τον χαρακτήρα, την καταγωγή και τον ρόλο που έπαιζε ο κάθε ιππότης. Για αυτό τον λόγο ο Ρήγας είχε κατάμαυρο άλογο, όπως ακριβώς και ο Ερωτόκριτος του οποίου το άλογο είχε και ένα λευκό σημάδι, σαν αστεράκι στο κούτελο.
Στην Παναγία Κερά βρίσκεται μια απεικόνιση αλόγου με χρώμα μελί (chesnut) με πολύ έντονα χαρακτηριστικά. Φαίνεται ότι ο ζωγράφος ήθελε να δείξει ότι το άλογο ζει την μάχη, δίνει όλη την ενέργειά του σε εκείνη. Έχει ανοιχτά τα ρουθούνια και έντονες κινήσεις. Τα χαλινάρια του δείχνουν πολύ ρεαλιστικά. Ο καλλιτέχνης αγιογράφος ένοιωθε ελεύθερος να ζωγραφίσει ότι ήθελε και όπως ακριβώς το αισθανόταν. Ήθελε να μην μένει σε τύπους, αλλά να δώσει ζωή. Το αυτί του αλόγου το τοποθέτησε λάθος και τα μάτια τα έχει το άλογο στο πλάι και όχι το ένα δίπλα στο άλλο, όπως εμείς. Δεν νομίζω ότι είναι λάθος ή ανικανότητα να ζωγραφίσει σωστά. Θα έλεγα πως κάνει μια προσπάθεια για εξανθρωπισμό του ζώου δίνοντάς του ανθρώπινη έκφραση και πνευματικότητα. Με αυτό τον τρόπο ίσως εκφράζει την κοσμοαντίληψή του για τη ζωή και για το ίδιο το ζώο που, στην συγκεκριμένη περίπτωση, δρα σαν συνειδητοποιημένος άνθρωπος, σαν ισότιμος συμμέτοχος της εξιστόρησης. Σε άλλο άλογο ζωγράφισε πολλές λεπτομέρειες στην οπλή του, όπου ξεκάθαρα φαίνονται τα καρφιά από το πέταλο και αίμα που τρέχει από το τραύμα του ζώου.
Τα άλογα ήταν μέρος της ζωής και του πολιτισμού. Έφερναν και φέρνουν το χαρακτήρα της κάθε περιοχής, του κάθε οικοσυστήματος. Μια τοπική φυλή είναι μνημείο όπως ακριβώς και τα αρχαιολογικά ή αρχιτεκτονικά μνημεία, όπως τα φυσικά ιστορικά τοπία, η τοπική γλώσσα, η μουσική και γι’ αυτό πρέπει να προστατεύονται με ανάλογο τρόπο», αναφέρει η Βέρα Κλώντζα – Γιάκλοβα γι’ αυτό το σημαντικό θρησκευτικό μνημείο της Κριτσάς.
ΛΕΩΝ.Κ.
