Το Προεδρικό Διάταγμα 194/2025, που καταργεί τις επεκτάσεις των οικιστικών ορίων κάτω των 2.000 κατοίκων και επιστρέφει τον χωρικό σχεδιασμό στη δεκαετία του ’80, βρίσκει ολόκληρη την Κρήτη σε κοινή γραμμή άμυνας. Δυτική και Ανατολική Κρήτη, θεσμοί, Τεχνικά Επιμελητήρια, Δήμοι, Αυτοδιοίκηση, ΚΕΔΕ, και τοπικές κοινωνίες υψώνουν ενιαίο μέτωπο αντίδρασης απέναντι σε ένα οριζόντιο και κοινωνικά άδικο μέτρο.
Η Κρήτη, με ενιαία φωνή, απορρίπτει το Π.Δ. 194/2025 ως απαράδεκτο, κοινωνικά άδικο και αναπτυξιακά καταστροφικό. Η αντίδραση δεν είναι συγκυριακή ή αποσπασματική, αλλά θεσμικά δομημένη, επιστημονικά τεκμηριωμένη και πολιτικά διαμορφωμένη. Ζητείται άμεση απόσυρσή του και ένα νέο ξεκίνημα στον πολεοδομικό σχεδιασμό, βασισμένο σε κοινωνική συναίνεση, διαφάνεια και συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών. Ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τιμωρητικός, ούτε να ακυρώνει δεκαετίες νόμιμων πράξεων πολιτών και κράτους.
Στα Χανιά, το ΤΕΕ/Τμήμα Δυτικής Κρήτης ηγήθηκε της θεσμικής αντίδρασης, παρουσιάζοντας με ακρίβεια το μέγεθος του πλήγματος για την τοπική κοινωνία.
Σύμφωνα με τεχνικά δεδομένα, πάνω από το 60% των ακινήτων σε οικισμούς καθίστανται πλέον μη οικοδομήσιμα, θέτοντας σε αμφισβήτηση ακόμη και νόμιμα υφιστάμενα κτίσματα. Ο Δήμος Χανίων εξέδωσε ομόφωνο ψήφισμα καταδίκης του Π.Δ., με όλους τους δημοτικούς συμβούλους να ζητούν την άμεση ανάκλησή του. Ο Αντιδήμαρχος Χανίων Ν. Χαζιράκης ανέδειξε τη θεσμική σύγχυση που προκαλείται στις πολεοδομικές υπηρεσίες και τη νομική ανασφάλεια των πολιτών.
Το ΤΕΕ/Τμήμα Ανατολικής Κρήτης κατέθεσε επίσημο υπόμνημα προς τον Πρωθυπουργό, ζητώντας την πλήρη απόσυρση του Π.Δ., τονίζοντας τις δραματικές επιπτώσεις για τους μικρούς οικισμούς της περιοχής.
Η Ανατολική Κρήτη αντιμετωπίζει σοβαρότατες απώλειες στην εμπορική αξία της γης, ειδικά σε περιοχές με τουριστικό και αναπτυξιακό ενδιαφέρον. Το Π.Δ. ακυρώνει συλλήβδην τις επεκτάσεις ορίων των τελευταίων 40 ετών, αγνοώντας τις πραγματικές ανάγκες και τα χαρακτηριστικά των τοπικών κοινωνιών.
Η αντίδραση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Η συζήτηση για το νέο Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ.) περί οριοθέτησης οικισμών έχει φέρει έντονο προβληματισμό στην Τοπική Αυτοδιοίκηση της Κρήτης. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση εμφανίζεται ενωμένη και αποφασισμένη. Δήμοι όπως των Χανίων και του Ρεθύμνου πρωτοστατούν σε πολιτική και νομική αντίδραση.
Ο Δήμαρχος Ρεθύμνου και Πρόεδρος της ΠΕΔ Κρήτης Γιώργης Μαρινάκης σημείωσε πως δεν μπορεί η Πολιτεία να θεωρεί παράνομες ενέργειες που οι ίδιες οι υπηρεσίες της ενέκριναν επί δεκαετίες. Έκανε λόγο για θεσμική ασυνέπεια και εμπαιγμό των πολιτών.
Στην Περιφερειακή Σύσκεψη του ΠΑΣΟΚ, ο πρόεδρος της ΠΕΔ Κρήτης και Δήμαρχος Ρεθύμνου, Γιώργης Μαρινάκης, προειδοποίησε για μαζική συρρίκνωση των οικισμών αν ισχύσει το Π.Δ. όπως έχει, ενώ υπενθύμισε πως ο νομός Ρεθύμνου πλήττεται ήδη από το 2017, με την ακύρωση 62 οικισμών από το ΣτΕ, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα που ακόμη διατηρεί δυνατότητες δόμησης.
Από την πλευρά του, ο Δήμαρχος Μινώα Πεδιάδος, Βασίλης Κεγκέρογλου, κάλεσε το ΠΑΣΟΚ να προτείνει έναν ρεαλιστικό περιορισμό του πεδίου εφαρμογής του Π.Δ., ενώ ο Δήμαρχος Σητείας, Γιώργος Ζερβάκης, μίλησε για την απώλεια 10.000 στρεμμάτων που από οικόπεδα μετατρέπονται σε αγροτεμάχια.
Το αίτημα για ανάκληση του Π.Δ. και ουσιαστική διαβούλευση με τους τοπικούς φορείς προβάλλει η ΕΝΔΗΚ, μέσω του προέδρου της Γιάννη Κουράκη.
«Δεν μπορούμε να δεχτούμε Προεδρικό Διάταγμα που περιορίζει οριζόντια τα όρια οικισμών και τη δυνατότητα δόμησης τους. Μας ενδιαφέρει να μην χαθούν οι δυνατότητες που έχουν οι συμπολίτες μας για δόμηση στα υπάρχοντα όρια των οικισμών. Αν αυτό το σχέδιο περάσει, η κυβέρνηση θα τινάξει στον αέρα τα υπό εκπόνηση Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια των Δήμων τα οποία έχουν την δυνατότητα να προσδιορίζουν όρια οικισμών και ζώνες πολεοδόμησης» έχει υπογραμμίσει ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου Μανώλης Μενεγάκης.
Η Επιτροπή Περιβάλλοντος της ΚΕΔΕ εξέδωσε από τον Απρίλιο σαφές ψήφισμα απόρριψης, ζητώντας αναστολή της προώθησης του Π.Δ. και επιστροφή των αρμοδιοτήτων στους Δήμους για την οριοθέτηση μέσω ΤΠΣ.
Ο πρόεδρός της και Δήμαρχος Αρχανών Αστερουσίων, Μανώλης Κοκοσάλης, τόνισε ότι το άρθρο 5 του Π.Δ. ουσιαστικά καταργεί την ύπαιθρο ως βιώσιμη κατοικία: «Αν περάσει αυτό, θα πάμε όλοι στα αστικά κέντρα».
Το μέλος και δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας, Βασίλης Κεγκέρογλου χαρακτήρισε το Π.Δ. «προκρούστειο κανόνα», μίλησε για πιθανό εκλογικό κόστος 5-7% και κατηγόρησε την κυβέρνηση για εσωτερική αντίφαση, καθώς προωθεί ΤΠΣ ενώ ταυτόχρονα τα δεσμεύει με το Π.Δ.Οι δήμαρχοι εκφράζουν φόβους για κατάρρευση επενδυτικών σχεδίων και περαιτέρω ενίσχυση της αστυφιλίας.
Το βασικό αίτημα όλων των φορέων και δήμων είναι κοινό: άμεση απόσυρση του Π.Δ. 194/2025 και έναρξη ουσιαστικής, συμμετοχικής διαδικασίας με στόχο έναν σύγχρονο και δημοκρατικό χωροταξικό σχεδιασμό, που θα σέβεται τη νομιμότητα, την ιστορικότητα και τη δυναμική των τοπικών κοινωνιών.
Το πολιτικό και κοινωνικό μήνυμα από τους φορείς
Συνοψίζεται σ’ ένα ξεκάθαρο μήνυμα: ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν είναι λογιστική πράξη με παλιές αεροφωτογραφίες. Είναι κοινωνικό συμβόλαιο με τους ανθρώπους που κρατούν την ύπαιθρο ζωντανή. Οι τοπικές κοινωνίες δεν θα αποδεχτούν τετελεσμένα που οδηγούν σε μαρασμό. Ζητούν συμμετοχή, λογοδοσία και σεβασμό.
«Η Κρήτη, που φέρει στους ώμους της τη βαριά ιστορία της υπαίθρου και του πολιτιστικού της πλούτου, αρνείται να μετατραπεί σε απρόσωπη ζώνη «εκτός σχεδίου». Διεκδικεί τον χώρο, τη νομιμότητα και την προοπτική της», όπως ανέφερε έμπειρος αυτοδιοικητικός στη στήλη.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
