Η Κρήτη, ως μία από τις πλέον δυναμικές περιφέρειες της χώρας, καταλαμβάνει μια ξεχωριστή θέση στον χάρτη της φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας. Με 366.391 ιδιοκτήτες, συγκεντρώνει περιουσία 42,15 δισ. ευρώ και καλείται να καταβάλει 124,3 εκατ. ευρώ ΕΝΦΙΑ για το 2024. Αν και διαθέτει μικρό πληθυσμό σε σχέση με την Αττική ή την Κεντρική Μακεδονία, η Κρήτη επιβαρύνεται με φόρο που την κατατάσσει στην τέταρτη θέση πανελλαδικά ως προς το μέσο ΕΝΦΙΑ ανά ιδιοκτήτη, υπερβαίνοντας σημαντικά τις περισσότερες ηπειρωτικές περιφέρειες.
Σε αυτό το τοπίο του ΕΝΦΙΑ, το Λασίθι και ειδικά ο Άγιος Νικόλαος βρίσκεται στη δυσχερέστερη θέση. Από τα όσα στοιχεία έχουν δημοσιοποιηθεί προκύπτει πως τα δεδομένα προκαλούν έντονο προβληματισμό. Συγκεκριμένα, παρά τις μικρές ετήσιες προσαρμογές, συνεχίζει ο ΕΝΦΙA να αποτελεί μια σημαντική οικονομική επιβάρυνση πρωτίστως για τους κατοίκους του Λασιθίου και στη συνέχεια της Κρήτης.
Τα δεδομένα της ΑΑΔΕ για το 2024
Με βάση τα επίσημα στοιχεία της ΑΑΔΕ για το 2024, συνολικά η Περιφέρεια Κρήτης σταθεροποιείται στην τρίτη θέση στην επικράτεια με βάση τους απόλυτους αριθμούς, μετά την Αττική και την Κεντρική Μακεδονία, με τους αριθμούς να δείχνουν πως στο νησί υπάρχουν 366.391 φορολογούμενοι που κατέχουν ακίνητη περιουσία 42,15 δις ευρώ και πληρώνουν φόρο 124,3 εκατ. ευρώ.
Στην Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου βεβαιώθηκε ΕΝΦΙΑ ύψους 14,09 εκατομμυρίων ευρώ, έναντι 15,27 εκατ. ευρώ το 2023. Αν και παρατηρείται μια μείωση κατά 1,17 εκατ. ευρώ, αυτή η ελάφρυνση δεν αντανακλάται ουσιαστικά στο πορτοφόλι του μέσου ιδιοκτήτη, καθώς η συνολική αξία των ακινήτων συνεχίζει να αυξάνεται, αποκαλύπτοντας μια αναντιστοιχία μεταξύ αξίας και φορολογικής επιβάρυνσης.
Το πρόβλημα στον Άγιο Νικόλαο
Ο Δήμος Αγίου Νικολάου, συμβάλλει καθοριστικά στη διαμόρφωση αυτών των στοιχείων. με τουριστικές περιοχές υψηλής ζήτησης όπως η πόλη, η Ελούντα και οι γύρω παράκτιες περιοχές. Παρά τις υψηλές αντικειμενικές αξίες, πολλές κατοικίες ανήκουν σε ντόπιους μεσαίου ή χαμηλού εισοδήματος, που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αποπληρωμή του φόρου. Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι ο φόρος παραμένει βαρύς για μια περιοχή που δεν χαρακτηρίζεται στο σύνολο της πλούσια.
Με βάση τα πληθυσμιακά δεδομένα, ο Δήμος Αγίου Νικολάου αντιστοιχεί στο 4,55% του συνολικού πληθυσμού της Κρήτης. Το Λασίθι καλύπτει το 11,3% του συνολικού ΕΝΦΙΑ της Κρήτης. Με τον εκτιμώμενο ΕΝΦΙΑ του Δήμου Αγίου Νικολάου περίπου στα 10,5 εκατ. ευρώ, το ποσοστό που εκτιμάται για τον Δήμο Αγίου Νικολάου βρίσκεται περίπου στο 75% του ΕΝΦΙΑ του Λασιθίου και σχεδόν στο 8,45% του συνολικού ΕΝΦΙΑ της Κρήτης.
Ταυτόχρονα, ο μέσος ΕΝΦΙΑ ανά κάτοικο Κρήτης ανέρχεται στα 202 ευρώ, ενώ ο μέσος ΕΝΦΙΑ ανά κάτοικο Αγίου Νικολάου στα 375 ευρώ.
Συνεπώς, παρότι ο Δήμος Αγίου Νικολάου εκπροσωπεί μόλις το 4,5% του πληθυσμού της Κρήτης, έχει το 8,45% της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης μέσω του ΕΝΦΙΑ. Αυτός ο δείκτης σημαίνει πως οι κάτοικοι του Αγίου Νικολάου βρίσκονται σε μια δυσμενή συνθήκη με διπλάσιο ΕΝΦΙΑ σε σχέση με τον μέσο Κρητικό.
Προφανώς κι αυτό σχετίζεται με την τουριστική ανάπτυξη, ωστόσο αποτελεί ένα στοιχείο που προβληματίζει διότι δεν πρόκειται για φόρο που σχετίζεται με τα πραγματικά έσοδα κάθε ιδιοκτήτη ακινήτου, αφού δεν έχουν όλοι απολαβές από τον τουρισμό. Αντιθέτως, έχουν σοβαρή επιβάρυνση.
Η τελευταία εξαετία στο Λασίθι
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα της τελευταίας εξαετίας (2019–2024), προκύπτει μια σειρά από ενδιαφέροντα συμπεράσματα:
Ο αριθμός των ΑΦΜ με εκκαθαριστικά στον Νομό Λασιθίου μειώθηκε σταθερά από 53.641 (2019) σε 52.069 (2024), δηλαδή μείωση κατά 1.572 φορολογούμενους.
Παρά τη μείωση στον αριθμό ιδιοκτητών, η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας αυξήθηκε σημαντικά: από 4,25 δισ. ευρώ το 2019 σε 4,78 δισ. ευρώ το 2024.
Η χρονιά με τη μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση ήταν το 2021, όταν ο βεβαιωμένος ΕΝΦΙΑ ξεπέρασε τα 16,5 εκατ. ευρώ, ενώ η μικρότερη καταγράφηκε το 2022, με 13,8 εκατ. ευρώ.
Το 2024, ο φόρος που καταβλήθηκε από τα φυσικά πρόσωπα ανήλθε σε 11,39 εκατ. ευρώ, ενώ τα νομικά πρόσωπα συνεισέφεραν 2,7 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, 46.042 ΑΦΜ έλαβαν χρεωστικό εκκαθαριστικό, δηλαδή περίπου το 88% των συνολικών υπόχρεων.
Σημαντική είναι και η σύγκριση με τα προηγούμενα έτη. Από το 2019 έως το 2024, η συνολική αξία ακινήτων αυξήθηκε κατά περίπου 530 εκατ. ευρώ.
Ο ΕΝΦΙΑ μειώθηκε κατά 1,84 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου 11,5%, όμως το όφελος αυτό αμφισβητείται από πολλούς φορολογουμένους, καθώς η πίεση παραμένει υψηλή.
Προκαλεί προβληματισμό
Η εικόνα που προκύπτει από τα δεδομένα για το Λασίθι και ειδικά για τον Δήμο Αγίου Νικολάου είναι ξεκάθαρη: ο ΕΝΦΙΑ συνεχίζει να αποτελεί σταθερό και δυσανάλογο βάρος για τους κατοίκους, ιδιαίτερα για εκείνους που δεν επωφελούνται από τις αυξήσεις στην τουριστική αξία των ακινήτων.
Το σύστημα φορολόγησης βασίζεται αποκλειστικά στις αντικειμενικές αξίες, αγνοώντας την πραγματική φοροδοτική ικανότητα των πολιτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί μικροϊδιοκτήτες να πληρώνουν για ακίνητα που ενδεχομένως δεν αποφέρουν κανένα εισόδημα.
Η εικόνα που αποτυπώνεται στους αριθμούς επιβεβαιώνει τις ανησυχίες που έχει εκφράσει και η τοπική αυτοδιοίκηση. Μάλιστα και στο παρελθόν είχε τονιστεί ανάγκη για εξατομικευμένη φορολόγηση με βάση κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια, καθώς και προστασία της πρώτης κατοικίας στις τουριστικές ζώνες.
Τέταρτη η Κρήτη
Η Κρήτη, ως μία από τις πλέον δυναμικές περιφέρειες της χώρας, καταλαμβάνει μια ξεχωριστή θέση στον χάρτη της φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας. Με 366.391 ιδιοκτήτες, συγκεντρώνει περιουσία 42,15 δισ. ευρώ και καλείται να καταβάλει 124,3 εκατ. ευρώ ΕΝΦΙΑ για το 2024. Αν και διαθέτει μικρό πληθυσμό σε σχέση με την Αττική ή την Κεντρική Μακεδονία, η Κρήτη επιβαρύνεται με φόρο που την κατατάσσει στην τέταρτη θέση πανελλαδικά ως προς το μέσο ΕΝΦΙΑ ανά ιδιοκτήτη, υπερβαίνοντας σημαντικά τις περισσότερες ηπειρωτικές περιφέρειες.
Η μέση επιβάρυνση στην Κρήτη, τόσο ως απόλυτο ποσό όσο και ως ποσοστό επί της αξίας των ακινήτων, καταδεικνύει ότι το νησί βρίσκεται σε μια ενδιάμεση αλλά σημαντική θέση στον πανελλαδικό χάρτη του ΕΝΦΙΑ. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων του νησιού καταβάλλουν 339 ευρώ κατά μέσο όρο, γεγονός που τους καθιστά περισσότερο επιβαρυμένους σε σχέση με άλλες περιφέρειες όπως η Δυτική Μακεδονία (215 €), η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (224 €), ή η Ήπειρος (241 €). Την ίδια ώρα, η μέση αξία της περιουσίας ανά ιδιοκτήτη (115.041 €) δείχνει ότι η φορολόγηση δεν είναι ευθέως ανάλογη με τον πλούτο της περιοχής, ιδίως όταν σε τουριστικές ζώνες οι αντικειμενικές αξίες διογκώνουν τις επιβαρύνσεις. Το φορολογικό βάρος για τους Κρητικούς δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά και κοινωνικό, καθώς επηρεάζει δυσανάλογα μικροϊδιοκτήτες και κατοίκους χαμηλότερων εισοδημάτων.
Θα υπάρξει δίκαιη ανακατανομή;
Ο ΕΝΦΙΑ στο Λασίθι δείχνει σημάδια αποκλιμάκωσης, ωστόσο η οικονομική πίεση παραμένει αισθητή, ιδίως σε περιοχές υψηλής τουριστικής αξίας όπως ο Δήμος Αγίου Νικολάου. Εν αναμονή της επόμενης αναπροσαρμογής των αντικειμενικών τιμών, οι τοπικές κοινωνίες ευελπιστούν σε έναν πιο δίκαιο και αναλογικό φόρο ακινήτων. Το ζήτημα της δίκαιης ανακατανομής του φορολογικού βάρους είναι υπαρκτό και οφείλει η πολιτεία να λάβει υπόψη της τις ιδιαιτερότητες της περιοχής.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
