Βάσει της τοποθέτησης του περιφερειακού συμβούλου και μηχανικού Γιώργου Αλεξάκη, το Περιφερειακό Συμβούλιο προχώρησε στην απόφαση του για τους οικισμούς. Μετά από μια εμπεριστατωμένη καταγραφή και σύνθεση της πολυδιάστατης και βαθιά τεχνικής συζήτησης γύρω από τα πολεοδομικά όρια των οικισμών, με φόντο τις πρόσφατες νομοθετικές εξελίξεις και την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣΤΕ).
Η πολεοδομική πραγματικότητα στην Ελλάδα είναι ένα σύνθετο παζλ, όπως εξήγησε ο Γιώργος Αλεξάκης, με τον διττό του ρόλο ως μηχανικός και αιρετός, και παρουσίασε τους τέσσερις βασικούς τρόπους δόμησης στην Ελλάδα που είναι οι Εντός σχεδίου περιοχές, οι περιοχές προς ένταξη στο σχέδιο πόλης, εκτός σχεδίου δόμηση, δηλαδή στην ύπαιθρο και οι οργανωμένοι οικισμοί (οικοδομικοί συνεταιρισμοί, ΕΣΧΑΣΕ κ.λπ.).
Η μέχρι πρότινος νομοθετική βάση, όπως εξήγησε, στηρίχθηκε σε τρία Προεδρικά Διατάγματα (1981, 1982, 1985), όλα με τη σφραγίδα του ΣτΕ, που ρύθμιζαν την οριοθέτηση των οικισμών. Σύμφωνα με αυτά, τα όρια καθορίζονταν με απόφαση του Νομάρχη, κατόπιν γνώμης του αρμόδιου Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος.
Αν και οι οικισμοί αυτοί δεν διέθεταν πολεοδομικό σχέδιο, η δόμηση εντός τους λειτουργούσε με σχετική ασφάλεια μέσω του ελέγχου οικοδομικών αδειών. Το πρόβλημα, ωστόσο, διογκώθηκε όταν τέθηκε ζήτημα με την περιβόητη «ζώνη Γ΄», που αφορά τα διάσπαρτα τμήματα δόμησης μετά το 1983.
Το νέο ΠΔ που εκδόθηκε πρόσφατα -έπειτα από μακροχρόνιο διάλογο (ή συγκρούσεις) μεταξύ του Υπουργείου και του ΣτΕ -καταργεί ουσιαστικά τη δυνατότητα διεύρυνσης των ορίων και ζητά τον επανακαθορισμό τους βάσει των πραγματικών συνθηκών του 1923. Επιπλέον, προβλέπει τη δημιουργία ζωνών Α, Β και Β1, αγνοώντας τη ζώνη Γ, που το ΣτΕ χαρακτήρισε αντισυνταγματική.
Το πολιτικό και κοινωνικό αποτύπωμα
Ο Γ. Αλεξάκης άσκησε σφοδρή κριτική στον νέο υπουργό, ο οποίος αμφισβήτησε την αρμοδιότητα των Νομαρχών, επικαλούμενος την έλλειψη επιστημονικής επάρκειας. Τόνισε ότι οι Νομάρχες ήταν διοικητικά όργανα και όχι τεχνικοί εμπειρογνώμονες, και η κρίση τους πλαισιωνόταν θεσμικά από Συμβούλια και σχεδιαγράμματα.
Επιπλέον, αναφέρθηκε στην αντίδραση όλων των κομμάτων, από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ έως το ΚΚΕ, ενώ και τα τεχνικά επιμελητήρια, όπως της Ανατολικής Κρήτης, εξέφρασαν σοβαρούς προβληματισμούς. Οι δικηγόροι προειδοποιούν ότι παραβιάζεται το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην ιδιοκτησία και η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των πολιτών.
Η πραγματική σύγκρουση: ΣτΕ, Κυβέρνηση, Τοπική Αυτοδιοίκηση
Η ζώνη Γ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του τι πάει «στραβά» με τον σχεδιασμό. Πρόκειται για περιοχές που κατοικήθηκαν μετά το 1983, αλλά δεν αναγνωρίζονται πλέον ως νόμιμες για δόμηση. Πολλά ακίνητα που κάποτε είχαν εμπορική αξία, σήμερα αποχαρακτηρίζονται, οι τράπεζες ζητούν επιπλέον εγγυήσεις και η πραγματική οικονομία των νοικοκυριών πλήττεται άμεσα.
Ο Γιώργος Αλεξάκης κατέληξε με την επισήμανση ότι το νέο πλαίσιο, εάν δεν στηριχθεί σε ενιαία νομοθεσία, επιστημονική τεκμηρίωση και συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, δεν πρόκειται να εφαρμοστεί επιτυχώς. Αντιθέτως, ανοίγει το δρόμο για νέες γενιές αυθαιρέτων, κοινωνικές ανισότητες και βαθιά έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς.
Όπως χαρακτηριστικά είπε: «Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι μετά από κάθε νόμο, ψάχνουμε τα παράθυρα. Αντί να εξαντλούμε τον διάλογο, εξαντλούμε τη νομική αποδόμηση. Δεν μπορούμε να χτίσουμε έτσι τις πόλεις μας».
Υπογράμμισε δε την ανάγκη για μια δίκαιη, ειλικρινή και συντεταγμένη χωροταξική πολιτική. Οι πολίτες, οι επαγγελματίες, οι ΟΤΑ και η πολιτεία καλούνται να βρουν κοινό τόπο. Χωρίς αυτόν, η χώρα θα συνεχίσει να παλινδρομεί ανάμεσα στη δόμηση χωρίς σχέδιο και στον σχεδιασμό χωρίς δόμηση.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
