Στη χαρτογράφηση όλων των οικονομικών και κοινωνικών επιδομάτων που καταβάλλονται σήμερα, από τις επιδοτήσεις ανεργίας και τα επιδόματα τέκνων έως τις κρατικές ενισχύσεις και τα vouchers, προχωρά η κυβέρνηση με τη σύσταση του Εθνικού Μητρώου Παροχών. Στόχος να υπάρχει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το πόσοι πολίτες λαμβάνουν παροχές, από ποιες πηγές προέρχονται και ποια είναι η συνολική δαπάνη του κράτους για καθεμία από αυτές.
Με τη ριζική αναμόρφωση του πλαισίου, τα επιδόματα θα φτάσουν σε εκείνους που τα έχουν πραγματικά ανάγκη, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και επιτυγχάνοντας τον εξορθολογισμό των δημόσιων δαπανών. Σε πρώτη φάση το μητρώο θα λειτουργήσει πιλοτικά από τον Ιούνιο του 2026 και θα ενταχθούν σε αυτό τα επιδόματα που καταβάλλονται από τον ΟΠΕΚΑ και τη ΔΥΠΑ, τα vouchers για τους βρεφονηπιακούς σταθμούς και η επιδότηση θέρμανσης. Σε δεύτερη φάση θα ενσωματωθούν οι αγροτικές ενισχύσεις, τα φοιτητικά και τα στεγαστικά επιδόματα και όλες οι υπόλοιπες παροχές.
Σε βάθος χρόνου, μέσω του μητρώου θα μπορούν να πραγματοποιούνται έλεγχοι και διασταυρώσεις για τους δικαιούχους των επιδομάτων. Η διάταξη με τη σύσταση του Εθνικού Μητρώου Παροχών θα ενσωματωθεί στο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο αναμένεται να τεθεί τις επόμενες ημέρες σε δημόσια διαβούλευση.
Πώς θα λειτουργήσει
Στο μητρώο θα καταγραφούν οι δικαιούχοι, τα κριτήρια χορήγησης ανά ΑΦΜ και τα ποσά που καταβάλλει το Δημόσιο, ώστε να υπάρχει πλήρης εικόνα για την επιδοματική πολιτική και τη στόχευσή της. Το σύστημα θα συνδέεται με την πλατφόρμα της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, επιτρέποντας τη διασταύρωση εισοδηματικών και οικογενειακών στοιχείων, προκειμένου τα επιδόματα να κατευθύνονται σε όσους πραγματικά τα έχουν ανάγκη και να υπάρξει συνολική εποπτεία της σχετικής διαδικασίας.
Σκοπός είναι να επιτευχθεί μεγαλύτερη διαφάνεια και μια πιο ορθολογική κατανομή των κοινωνικών ενισχύσεων. Οπως διευκρινίζουν κυβερνητικά στελέχη, οι παροχές δεν πρόκειται να αλλάξουν, αλλά θα μείνουν ως έχουν.
Χάος
Με το νέο πλαίσιο επιδιώκεται να μπει τάξη στον χάρτη των επιδομάτων, καθώς υπήρχαν περιπτώσεις επικαλύψεων. Μέχρι σήμερα το Δημόσιο δεν είχε πλήρη εικόνα για το πόσα επιδόματα μπορεί να λάβει ένα φυσικό πρόσωπο, καθώς δεν υπήρχε διασύνδεση ανάμεσα στις πλατφόρμες του κάθε φορέα, με αποτέλεσμα η κεντρική διοίκηση να μην έχει πλήρη εικόνα. Ενα μεγάλο ποσοστό των δικαιούχων λαμβάνει δύο ή και τρία διαφορετικά επιδόματα, καθώς κανένα από αυτά δεν λαμβάνεται υπόψη στα εισοδηματικά κριτήρια.
Για παράδειγμα, μια οικογένεια μπορεί να λαμβάνει και το επίδομα τέκνων και το αναπηρικό και το επίδομα ανεργίας και το στεγαστικό, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Επειδή τα επιδόματα είναι αφορολόγητα, δεν εμφανίζονται στις φορολογικές δηλώσεις, με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολη η κατανομή των συνολικών ποσών ανά ΑΦΜ.
Τα στοιχεία σχετικά με τις παροχές ήταν κατακερματισμένα και συχνά αναξιοποίητα. Με τη συγκέντρωσή τους, το κράτος αποκτά μια αξιόλογη βάση για τον σχεδιασμό καλύτερων κοινωνικών πολιτικών, την αποδοτικότητα αξιολόγησης των παροχών, την πρόβλεψη μελλοντικών αναγκών και φυσικά την εξοικονόμηση πόρων μέσω στοχευμένων διορθωτικών παρεμβάσεων.
Πληθώρα
Επιδόματα χορηγούν ο ΕΦΚΑ, ο ΟΠΕΚΑ, η ΔΥΠΑ, τα υπουργεία Ενέργειας και Οικονομικών, ο πρώην ΟΠΕΚΕΠΕ και άλλοι φορείς του Δημοσίου. Ανάμεσα στα δεκάδες επιδόματα που δίνονται περιλαμβάνονται αυτά του παιδιού, της στέγασης, της θέρμανσης, της αναδοχής, της γονικής άδειας, το φοιτητικό, το εξωιδρυματικό παραπληγίας, της μητρότητας, της κίνησης, ειδικό εποχικό επίδομα, παροχή λόγω αφερεγγυότητας εργοδότη, επίδομα διαμονής σε παιδικές κατασκηνώσεις, μακροχρόνιας ανεργίας, οι αγροτικές επιδοτήσεις, η επιδότηση λογαριασμού ρεύματος.
Επίδομα αντί σύνταξης παίρνουν 15.354 ανασφάλιστοι υπερήλικες, ενώ υπάρχουν λιγότερο γνωστά επιδόματα όπως το επίδομα στεγαστικής συνδρομής, ομογενών, ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, η συνεισφορά του Δημοσίου στα «κόκκινα» δάνεια, το επίδομα για το πρόγραμμα «Γέφυρα» και οι καταβολές του προγράμματος συνεισφοράς του Δημοσίου σε ευάλωτους οφειλέτες.
Μία βάση δεδομένων
Ευρύτερος στόχος είναι να δημιουργηθεί μία ενιαία βάση δεδομένων στην οποία θα φαίνεται ποιος παίρνει και τι, ώστε να υπάρχει μια συνολική εποπτεία των επιδομάτων. Μέχρι στιγμής, τα στοιχεία σχετικά με τις παροχές ήταν κατακερματισμένα και συχνά αναξιοποίητα. Το μεγάλο στοίχημα της ολοκλήρωσης του μητρώου έχουν αναλάβει η γενική γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής, Παυλίνα Καρασιώτου, και οι συνεργάτες της, που προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς στη συλλογή των στοιχείων από το σύνολο των κρατικών φορέων που χορηγούν επιδόματα.
Μετά τις δύο φάσεις κατά τις οποίες θα ενταχθούν τα επιδόματα στο μητρώο θα ακολουθήσουν:
- Η ανάπτυξη σχεδίου κανονιστικών διατάξεων για τη δημιουργία του ηλεκτρονικού Εθνικού Μητρώου Επιδομάτων και Παροχών, υπό την καθοδήγηση και τις κατευθυντήριες γραμμές που θα τεθούν από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
- Η συνδρομή στην ανάπτυξη της δευτερογενούς νομοθεσίας που θα προβλεφθεί κατ’ εξουσιοδότηση του νόμου που θα ψηφιστεί.
