Την εκτίμηση ότι περίπου 45 εκατ. θέσεις εργασίας στα 27 κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αντιμετωπίζουν πολύ υψηλό κίνδυνο επαγγελματικής αστάθειας, λόγω των μέτρων social distancing για την αποφυγή της εξάπλωσης της πανδημίας Covid-19, διατυπώνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο εμπειρογνώμονας του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ανάπτυξης της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop), Κωνσταντίνος Πουλιάκας. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί περίπου στο 23% της συνολικής απασχόλησης στην ΕΕ των 27 κρατών-μελών.
Μάλιστα, σύμφωνα με τον κ. Πουλιάκα, οι εκτιμήσεις αυτές, οι οποίες προκύπτουν από έρευνα που εκπόνησε από κοινού με τον Τσέχο συνάδελφό του, Γίρι Μπράνκα (Jiri Branka), επίσης εμπειρογνώμονα στο Cedefop, είναι συντηρητικές, όπως λέει.
Ειδικά για την ελληνική αγορά εργασίας, παρόλο που τα ευρήματα χρειάζονται -όπως διευκρινίζει- περαιτέρω επιβεβαίωση, η εκτίμηση είναι ότι περίπου το 30% της συνολικής απασχόλησης, που αντιστοιχεί σε 1,2 εκατ. εργαζόμενους, αντιμετωπίζει πολύ υψηλό ρίσκο έκθεσης στον ιό και άρα ανάγκης για social distancing (κοινωνική απόσταση).
Τα μέτρα τήρησης κοινωνικής απόστασης, με τη σειρά τους, επηρεάζουν την τρέχουσα και μελλοντική εργασιακή απόδοση συγκεκριμένων επαγγελμάτων και κλάδων της αγοράς, με ό,τι αυτό σημαίνει για την επαγγελματική ευημερία εκατομμυρίων εργαζομένων στην Ελλάδα και συνολικά στην ενωμένη Ευρώπη.
Νέος ιός, νέος δείκτης
«Η έρευνα που κάναμε με τον συνάδελφο περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός νέου δείκτη έκθεσης στην Covid-19 (Cov19R index), χρησιμοποιώντας στοιχεία από δύο πανευρωπαϊκές έρευνες του Cedefop, την ευρωπαϊκή έρευνα για τις δεξιότητες και την αγορά εργασίας (European skills and jobs survey) και την Ευρωπαϊκή Βάση Δεδομένων για Δεξιότητες, που βασίζεται σε διαδικτυακές αγγελίες», εξηγεί ο κ. Πουλιάκας.
Ο δείκτης έχει «χτιστεί» με βάση τη λογική ότι όσες δουλειές απαιτούν μεγαλύτερη εγγύτητα και συνεργασία με άλλους ανθρώπους, καθώς και παροχή υπηρεσιών από πρόσωπο σε πρόσωπο (π.χ., σε πελάτες, ασθενείς ή σπουδαστές), αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο βαθμό έκθεσης στις αρνητικές συνέπειες του ιού, όπως και στην ανάγκη «κοινωνικής απόστασης», στο άμεσο και το προσεχές χρονικό διάστημα.
Αντιθέτως, σε δουλειές που απαιτούν υψηλές ψηφιακές δεξιότητες, οι οποίες είναι κατά συνέπεια δυνατόν να εκτελεστούν και από απόσταση (μέσω τηλεργασίας ή άλλης μορφής remote working), η τιμή του δείκτη έκθεσης στις αρνητικές συνέπειες του Covid-19 στην αγορά εργασίας είναι μειωμένη.
«Για κάποια επαγγέλματα, η αρνητική επίδραση στην απασχόληση είναι μικρότερη λόγω της κρισιμότητάς τους για την αντιμετώπιση της κρίσης του κορονοϊού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι εργαζόμενοι στην παροχή ιατρικής φροντίδας/επαγγελματίες υγείας, που ενώ έχουν αυξημένη έκθεση στον ιό, δεν είναι δυνατόν να εφαρμόσουν το social distancing», λέει.
Επαγγέλματα και κλάδοι υψηλού και χαμηλού ρίσκου
Ο δείκτης Cov19R επιβεβαιώνει ότι στην ΕΕ οι θέσεις εργασίας στον κλάδο HORECA (φιλοξενία, εστίαση και catering), στο χονδρεμπόριο και το λιανεμπόριο, καθώς και στις κοινωνικές και προσωπικές υπηρεσίες, αντιμετωπίζουν το υψηλότερο ρίσκο έκθεσης σε κίνδυνο, που σχετίζεται με την πανδημία. Κι αυτό γιατί στα συγκεκριμένα επαγγέλματα, οι εργαζόμενοι είναι πιθανότερο να εμπλακούν σε εντατική επικοινωνία, ομαδική εργασία και διαχείριση πελατών εκ του σύνεγγυς κι άρα απαιτείται περισσότερο η τήρηση κοινωνικής απόστασης, με ό,τι αυτό σημαίνει για τις θέσεις εργασίας καθεαυτές.
Στον αντίποδα, οι εργαζόμενοι σε κλάδους όπως η παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (πχ. ρεύμα ή αέριο), επιστημονικών υπηρεσιών και Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ICT), είναι σχετικά «προστατευμένοι» από την έκθεση στον νέο κορονοϊό και άρα η οικονομική τους απόδοση ενδέχεται να επηρεαστεί λιγότερο και στο μέλλον από την αναταραχή εξαιτίας της πανδημίας.
Εξειδικεύοντας περαιτέρω σε επαγγέλματα, όσοι απασχολούνται στους κλάδους της παροχής υπηρεσιών φροντίδας, των πωλήσεων κι άλλων προσωπικών υπηρεσιών, το υγειονομικό προσωπικό και οι βοηθοί παρασκευής τροφίμων, αυτονόητα έχουν υψηλό «σκορ» στον δείκτη. Αντίθετα, οι υπάλληλοι γραφείου, οι επιστήμονες, οι μηχανικοί και οι εργαζόμενοι στο ICT είναι λιγότερο ευαίσθητοι στον αντίκτυπο του νέου κορονοϊού ως προς την τήρηση αποστάσεων.
Ασύμμετρος αντίκτυπος, ευάλωτες ομάδες και επιτάχυνση τάσεων όπως η αυτοματοποίηση και η τηλεργασία
Σύμφωνα με τους δύο εμπειρογνώμονες του Cedefop, τα μέτρα κοινωνικής απόστασης, που εφαρμόστηκαν υποχρεωτικά στα κράτη-μέλη της ΕΕ, έχουν ασύμμετρο αντίκτυπο, όχι μόνο ανάμεσα στις διαφορετικές οικονομικές δραστηριότητες, αλλά και μεταξύ των διάφορων ομάδων του εργατικού δυναμικού στις ίδιες θέσεις εργασίας. Φέρνουν έτσι στο προσκήνιο την ευαλωτότητα συγκεκριμένων ομάδων χωρίς εργασιακή προστασία, ενώ παράλληλα επιταχύνουν την εκδήλωση -στην πράξη- τάσεων που προϋπήρχαν, όπως αυτές της αυτοματοποίησης της εργασίας και του remote working.
Ως προς τον ασύμμετρο αντίκτυπο του social distancing, τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι η ορμή των μέτρων «σαρώνει» περισσότερο ευάλωτες ομάδες του εργατικού δυναμικού, όπως οι γυναίκες, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι, οι μετανάστες και τα άτομα με χαμηλότερη μόρφωση.
Ο κίνδυνος είναι επίσης μεγαλύτερος για άτομα που δουλεύουν περισσότερες ώρες ημερησίως ή χρειάζεται να εργαστούν από πολλές διαφορετικές τοποθεσίες, καθώς και για εκείνους που απασχολούνται σε πολύ μικρούς -«micro» όπως χαρακτηρίζονται- εργασιακούς χώρους.
Ποιοι παράγοντες θα παίξουν ρόλο
Κατά τους ερευνητές, ο συνολικός αντίκτυπος της πανδημίας στις θέσεις εργασίας στην ΕΕ θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες: π.χ., από το πόσο κρίσιμες είναι οι υπηρεσίες συγκεκριμένων επαγγελμάτων για την ικανοποίηση των αναγκών του βασικού πληθυσμού, από τον βαθμό στον οποίο η εργασία μπορεί να διεκπεραιωθεί εξ αποστάσεως και την προϋπάρχουσα απασχόληση, αλλά και από τις αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών μετά την πανδημία (πχ, η αυξημένη εξάρτηση από τις υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου θα διαδραματίσει επίσης ρόλο).
Το Cedefop είναι ένας από τους αποκεντρωμένους οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη. Αποστολή του είναι να συμβάλλει στην ανάπτυξη και υλοποίηση ευρωπαϊκών πολιτικών για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ). Για την εξυπηρέτηση του σκοπού αυτού επικουρεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη- μέλη της ΕΕ και τους κοινωνικούς εταίρους._
