Ολοκληρώθηκε ύστερα από εννέα σχεδόν χρόνια, η σωστική αρχαιολογική ανασκαφή στο Σταυρό, όπου κατά την διάνοιξη δρόμου από το Δήμο Αγίου Νικολάου χρειάστηκε να προηγηθεί η αρχαιολογική σκαπάνη, αφού στην ζώνη αυτή έχουν εντοπιστεί κατά καιρούς τμήματα του νεκροταφείου της αρχαίας Καμάρας.
Η ανασκαφή την οποία διηύθυνε η Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου Χρύσα Σοφιανού, έφερε στο φως συνολικά πενήντα τάφους που χρονολογούνται από την ελληνιστική περίοδο ως την πρώιμη ρωμαϊκή.
Το φθινόπωρο του 2014 έγινε η πρώτη διερευνητική τομή που έδειξε την ύπαρξη τάφων και ξεκίνησε πιο συστηματική έρευνα και ανασκαφή. Ακολούθησαν τουλάχιστον τέσσερις χρονικές περίοδοι, στις οποίες εξελίχθηκε η ανασκαφή, με χρηματοδότηση του Δήμου στο πλαίσιο σχετικών προγραμματικών συμβάσεων με το Υπουργείο Πολιτισμού. Οι ανασκαφές της πρώτης περιόδου 2014-2015 έφεραν στο φως μια μεγάλη συστάδα τάφων – περί τους 40 – 45. Η τελευταία φάση που εξελίχθηκε μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2023 έφερε στο φως άλλους 8 τάφους.
Όλοι είχαν συληθεί
Όπως είπε η κ. Σοφιανού, όλοι οι τάφοι που βρέθηκαν είχαν συληθεί από τυμβωρύχους από τα αρχαία ακόμη χρόνια, γι’ αυτό και δεν βρέθηκαν πολύτιμα κτερίσματα, κοσμήματα κλπ. Βρέθηκαν όμως αρκετά άλλα πολύ ενδιαφέροντα κτερίσματα, κυρίως πήλινα αγγεία, ειδώλια θεοτήτων, ζώων, ερώτων κλπ. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ήταν πήλινο ειδώλιο που απεικόνιζε γαϊδουράκι φορτωμένο με ξύλα…
Μυστηριώδης ταφή
Στην ερώτηση, τι ήταν το πιο σπάνιο εύρημα που ανακάλυψαν στις αρχαίες αυτές ταφές, η κ. Σοφιανού αποκάλυψε ότι ήταν μια γυναικεία ταφή με πολύ ιδιαίτερα ευρήματα. Ο σκελετός της γυναίκας ήταν καλυμμένος με εκατοντάδες «αστραγάλους». Στον τάφο αυτό μετρήθηκαν 700 – 800 κοκαλάκια, αυτά που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίο πρόγονοί μας στην καθημερινή ζωή τους. Είτε ως παιχνίδι που έπαιζαν τα παιδιά, είτε ως αντικείμενο μαντείας από ενηλίκους… Σε παιδικές ταφές που βρέθηκαν αστράγαλοι – τα γνωστά και ως «κότσια» – τα έβαζαν ως παιχνίδια που έπαιζε το νεκρό παιδί όσο ήταν εν ζωή.
Το ιδιαίτερο αυτό εύρημα απαιτεί περαιτέρω έρευνα και μελέτη. Οι αστράγαλοι χρησιμοποιούνταν ως αντικείμενο άσκησης μαντείας στην αρχαιότητα. Θα πρέπει να ερευνηθεί αν τόσοι πολλοί αστράγαλοι έχουν βρεθεί σε άλλη αρχαία ταφή, στην Ελλάδα, είπε η κ. Σοφιανού, τονίζοντας ότι δεν αποκλείεται η γυναίκα αυτή να ήταν εν ζωή, μια μάντισσα!
Ο χαρώνειος οβολός
Στους τάφους βρέθηκαν και αρκετά χάλκινα νομίσματα, σύνηθες σε αρχαίες ταφές, αφού η θρησκευτική παράδοση απαιτούσε την πληρωμή του Χάροντα με τον «χαρώνειο οβολό» για να διασχίσει η ψυχή του αποθανόντος με τη βάρκα του, τον Αχέροντα ποταμό και να φτάσει στον Κάτω Κόσμο… Αυτά τα νομίσματα θα χρονολογηθούν αφού καθαριστούν.
Η ανασκαφή στον ΟΤΕ
Τον Ιούνιο λήγει η σύμβαση του συνεργείου που εργάστηκε στις αρχαιολογικές ανασκαφές του Σταυρού και της Καμάρας και η Εφορεία θα προγραμματίσει τη νέα προκήρυξη πρόσληψης του αναγκαίου προσωπικού, για να συνεχίσει και ολοκληρώσει την ανασκαφή απέναντι από τον ΟΤΕ.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ
