«Επισκιάζοντας τα αρχαιολογικά μνημεία»!M’ αυτόν το τίτλο ο συμπολίτης μας Ελουντιανός Μάνος Σφυράκης αναφέρεται σε διάφορα ζητήματα που σχετίζονται με την προστασία, προβολή ή ακόμη και την υποβάθμιση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα λόγια του συνοδεύονται από μια φωτογραφία του δαπέδου της Παλαιοχριστιανικής εκκλησίας που βρίσκεται κοντά στον Πόρο (Κανάλι) της Ελούντας.
Πρόκειται για λαμπρό δείγμα θρησκευτικής αρχιτεκτονικής του 5ου αιώνα της εποχής και το ψηφιδωτό δάπεδο είναι από τα ωραιότερα σωζόμενα δείγματα στην Κρήτη με γεωμετρικά θέματα, αναπαραστάσεις δελφινιών, παγωνιών και επιγραφές δωρητών. Φαίνεται να έχει κτιστεί πάνω σε αρχαίο ναό. Το ψηφιακό αυτό δάπεδο, μετά από χρόνια που ήταν εκτεθειμένο στους καιρούς, τα τελευταία χρόνια καλύφτηκε για να προστατευτεί!
Επικοινωνήσαμε με την προϊστάμενη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου κ. Βάσω Ζωγραφάκη και την ρωτήσαμε για το χρόνο αποκατάστασης του δαπέδου:
«Υπάρχει ήδη η έγκριση από το αρμόδιο Υπουργείο και η Υπηρεσία μας προγραμματίζει να κάνει συντήρηση του ψηφιδωτού. Εντός του 2025 θα εκτελέσουμε την Α΄ φάση συντήρησης, η οποία περιλαμβάνει εργασίες σταθεροποίησης ψηφιδωτού, και εντός του 2026 θα ακολουθήσει η Β΄ φάση. Από του χρόνου θα μπορούν οι επισκέπτες να θαυμάζουν αυτό το ψηφιδωτό», ήταν η απάντηση της κ. Ζωγραφάκη. Ελπίζουμε η μελέτη να προβλέπει και βελτίωση της πρόσβασης.
Όπως πολύ σωστά αναφέρει ο Μάνος Σφυράκης, τα αρχαιολογικά μνημεία αποτελούν ζωντανούς φορείς της ιστορίας και της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού. Ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή, η σημασία τους συχνά επισκιάζεται! Άλλοτε από την αλόγιστη ανάπτυξη και άλλοτε από την αδιαφορία. Η σχέση του παρελθόντος με το παρόν δοκιμάζεται διαρκώς και η ανάγκη για ισορροπία ανάμεσα στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και στην πρόοδο καθίσταται επιτακτική.
Οι παραλίες της Κολοκύθας
Η παλαιοχριστιανική βασιλική
Προ ημερών περπάτησα στην ανατολική πλευρά της Κολοκύθας Ελούντας, απέναντι από το Γλαρονήσι. Εδώ υπάρχουν δύο θαυμάσιες παραλίες που συγκεντρώνουν πολλούς επισκέπτες. Μέχρι να έλθουν τα… καραβάνια των τουρισμών, απολαμβάνουμε υπέροχα, τη θάλασσα και το γύρω τοπίο. Τι κρίμα όμως να μην υπάρχει τρόπος να μαζεύονται τα σκουπίδια!
Δίπλα από τις παραλίες ακόμα μία Παλαιοχριστιανική Βασιλική εκκλησία του 5ου-6ου αιώνα… ότι δηλαδή έχει απομείνει, όσα κομμάτια της δεν τα έχουν κλέψει ή δεν τα έχει πάρει η θάλασσα! Βλέπουμε διάσπαρτα κομμάτια μαρμάρου από κιονόκρανα, τον άμβωνα και τις πύλες, ενώ τα ψηφιδωτά δάπεδα έχουν καταστραφεί ολοσχερώς από τη θάλασσα. Πάνω στις βάσεις του άμβωνα υπάρχει επιγραφή που αναφέρει «ΥΠΕΡ ΕΥΧΗC ΘΩΜΑ ΔΙΑΚΟ(ΝΟΥ) CΥΝ ΤΩ ΟΙΚΩ ΑΥΤΟΥ ΑΝΕΝΕΩCΕΝ +». Ορισμένα από τα γλυπτά, όπως ένα θωράκιο της εποχής του αυτοκράτορα Ιουστινιανού (527-565), έχουν φιλοτεχνηθεί σε εργαστήριο της Κωνσταντινούπολης. Τα διάσπαρτα σπασμένα κομμάτια οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πιθανότατα καταστράφηκε βίαια μετά από επιδρομή πειρατών ή κατακτητών στην περιοχή. Ενσωματωμένη στο κτίσμα και συγκεκριμένα στα νοτιοδυτικά του νάρθηκα σώζεται θολωτή ερειπωμένη δεξαμενή.
ΥΓ.: Το 2001 υλοποιήθηκε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Όψεις της καθημερινής ζωής στην παλαιοχριστιανική εποχή». Κύριος στόχος του προγράμματος είναι να εξοικειωθούν οι μαθητές, μέσα από το παιχνίδι, με την παρατήρηση και ερμηνεία των αντικειμένων, ώστε να διερευνήσουν τον τρόπο ζωής στην παλαιοχριστιανική εποχή.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ
