Το Κανάλι της Ελούντας το άνοιξαν οι Γάλλοι «προστάτες μας» την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας κι έτσι έγινε πιο σύντομη η επικοινωνία της Ελούντας με τον Άγιο Νικόλαο. Οι εργασίες διάνοιξης του Καναλιού άρχισαν στις 27 Νοεμβρίου του 1897 και ολοκληρώθηκαν την άνοιξη του επόμενου χρόνου. Όπως γνωρίζουμε η περιοχή αυτή της Ελούντας (Πόρος) ήταν η θέση του αρχαίου Ολούντος. Το τί βρήκαν οι Γάλλοι και πού πήγαν τα ευρήματα είναι άλλη «ιστορία».
Την περίοδο αυτή καταγγέλθηκε ότι «η εργασία των Γάλλων δεν περιωρίσθη επί της γραμμής της τομής, αλλ’ επεξετάθη και εκτός εις τα πέριξ διάφορα μέρη επί τη προφάσει της αναζητήσεως λίθων χρησίμων εις την κυρίαν εργασίαν της τομής» και ότι «εκ της δευτερευούσης ταύτης εργασίας ανεκαλύφθησαν σπουδαία αρχαιολογικά μνημεία, ων άλλα μεν μεταφέρωσιν οι Γάλλοι εις Σπιναλόγκαν, άλλα δε διά πλοίων απομακρύνουσιν εκ του τόπου εν ω ευρέθησαν και άλλα άχρηστα ή μικρής αξίας και αρχαιολογικής σημασίας κείτονται εν τω τόπω» («Ο Άγιος Νικόλαος και η περιοχή του»).
Ο Μανόλης Μακράκης στο βιβλίο του «Ελούντα» αναφέρει: «Με τη διάνοιξη του Καναλιού μήκους 170 μ., πλάτους 7.5-8 μ. υδάτινης επιφάνειας 1360 τ.μ. και βάθους 2 μ. επικοινώνησε ο Κόρφος με τον κόλπο του Μεραμπέλλου και ο θαλάσσιος δρόμος με τον Άγιο Νικόλαο έγινε συντομότερος κατά 4 ναυτικά μίλια διευκολύνοντας σημαντικά την επικοινωνία. Για τη στερέωση και οριοθέτηση του Καναλιού δεξιά και αριστερά χρησιμοποίησαν μεγάλες λαξευμένες πέτρες από τον αρχαίο Ολούντα».
Ο αρχαιολόγος της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Δρ Θεοτόκης Θεοδούλου μας έχει επισημάνει ότι «το Κανάλι περνά ακριβώς μέσα από το αστικό κέντρο του αρχαίου Ολούντος. Τα ευρήματα ήταν πολλά και μας επιβεβαίωσαν ότι ο Ολούς ήταν μια σημαντική πόλη, πολύ οργανωμένη, με δικό της νόμισμα, που γνώρισε μεγάλη ακμή γύρω στον 4ο αιώνα π. Χ.».
Να σημειώσουμε ότι η διάνοιξη δεν έγινε στο στενότερο σημείο του Πόρου, αλλά ανατολικότερα, κοντά στο διοικητικό κέντρο του αρχαίου Ολούντος, καθώς οι Γάλλοι πρόσβλεπαν, με τις εκσκαφές της διάνοιξης, σε ανεύρεση αρχαιολογικών αντικειμένων… όπως και έγινε!
ΛΕΩΝ.Κ.
