Μια σειρά από ερωτήσεις και απαντήσεις, ώστε να διευκρινιστούν επ’ ακριβώς όσα περιλαμβάνει η πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Εκτελεστική Απόφαση (ΕΕ) 2025/1147 της 11ης Ιουνίου 2025), που αφορά σε διορθώσεις στα κονδύλια του ΕΓΤΕ και του ΕΓΤΑΑ για 17 Kράτη-Mέλη, η οποία περιλαμβάνει και την Ελλάδα, με συνολική δημοσιονομική διόρθωση 415.051.036,74 ευρώ.
Σύμφωνα με το non paper του ΥΠΑΑΤ “οι έλεγχοι που οδήγησαν σε κυρώσεις ξεκινούν από το 2009 και φτάνουν μέχρι και το 2023 και οι συγκεκριμένοι από το 2016 έως και το 2023. Δηλαδή καλύπτουν θητείες κυβερνήσεων διαφορετικής πολιτικής κατεύθυνσης. Συνεπώς, δεν μπορεί να αποδοθεί ευθύνη σε μία μόνο περίοδο ή πρόσωπο”.
Το ΥΠΑΑΤ αποσαφηνίζει ότι:
1. Δεν πρόκειται για απάτες παραγωγών, αλλά για διοικητικές αστοχίες
Το εν λόγω ποσό αφορά διοικητικά πρόστιμα που επιβλήθηκαν λόγω ελλιπούς ή πλημμελούς εφαρμογής των ευρωπαϊκών κανονισμών που διέπουν τη χορήγηση των κοινοτικών ενισχύσεων. Δεν σχετίζεται με περιπτώσεις εξαπάτησης ή δόλου από την πλευρά των παραγωγών. Αφορά, κυρίως, διοικητικές αδυναμίες στην ορθή εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανονισμών που οφείλονται στην έλλειψη μηχανισμού και προσωπικού, από την πλευρά του ΟΠΕΚΕΠΕ αλλά και από την πλευρά του ελληνικού κράτους (απουσία κτηματολογίου και βοσκοτοπικών χαρτών).
2. Υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στα διοικητικά πρόστιμα και στις δόλιες πράξεις
Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαχωρίζει τις δημοσιονομικές διορθώσεις (διοικητικά πρόστιμα) από τις πράξεις απάτης, και έτσι τις αντιμετωπίζει και η ελληνική διοίκηση. Στην πρώτη περίπτωση, το Δημόσιο επιστρέφει τα κονδύλια με συγκεκριμένους μηχανισμούς (δημοσιονομική διόρθωση, συμψηφισμός με μελλοντικές εκταμιεύσεις, κρατικός προϋπολογισμός). Στη δεύτερη περίπτωση, τα ποσά ανακτώνται από τους καταδικασθέντες μετά την ολοκλήρωση της ποινικής διαδικασίας, ενώ ασκούνται και ποινικές διώξεις. Περιπτώσεις απάτης σε βάρος του Οργανισμού από παραγωγούς εξετάζονται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Δικαιοσύνης. Οι περιπτώσεις αυτές διερευνώνται και εκτός από τις ποινικές ευθύνες θα επιστραφούν και οι παράνομες ενισχύσεις ως αχρεωστήτως καταβληθείσες.
3. Τέτοιες διορθώσεις δεν είναι φαινόμενο αποκλειστικά ελληνικό
Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που υφίσταται διορθώσεις. Στην ίδια απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιβάλλονται συνολικές δημοσιονομικές διορθώσεις σε 17 κράτη μέλη, γεγονός που υποδεικνύει πως πρόκειται για μια συνήθη διαδικασία δημοσιονομικής εποπτείας της ΕΕ και όχι για μεμονωμένο ελληνικό φαινόμενο. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν πρέπει να υπάρξουν διορθώσεις. Το αντίθετο. Και για το λόγο αυτό ο Οργανισμός από πέρυσι ετέθη υπό την επιτήρηση του ΥΠΑΑΤ ώστε να εφαρμοσθεί σχέδιο πλήρους εξυγίανσής του και κάλυψης των λειτουργικών του αναγκών, ώστε να επιτελεί με μεγαλύτερη διαφάνεια και δικαιοσύνη το έργο του.
4. Οι διορθώσεις αφορούν σε δύο διακριτές πολιτικές περιόδους
Η συνολική εικόνα του ζητήματος δεν μπορεί να αποκοπεί από το πολιτικό πλαίσιο στο οποίο προέκυψαν οι παραβάσεις. Οι διορθώσεις αφορούν:
* Περίοδο έως τις εκλογές του 2019: Όπου εφαρμόστηκαν διαδικασίες που αποδείχθηκαν ελλιπείς και ατεκμηρίωτες.
* Περίοδο από το 2020 έως σήμερα: Στην οποία, λόγω θεσμικών αδυναμιών και έλλειψης κρίσιμων υποδομών (όπως το Κτηματολόγιο, οι Δασικοί και Βοσκοτοπικοί Χάρτες, η λειτουργική Κτηνιατρική Βάση), συνεχίστηκε (προς αποφυγή διακοπής των ενισχύσεων) η εφαρμογή του ίδιου πλαισίου διαδικασιών, με αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θεωρήσει ανεπαρκείς ακόμη και τις παρεμβάσεις βελτίωσης που επιχειρήθηκαν από πρόσφατες διοικήσεις.
5. Το Action Plan που εφαρμόζεται από 11/9/2024 διασφαλίζει την ευρωπαϊκή συμμόρφωση
Για πρώτη φορά υιοθετήθηκε, σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (Action Plan) με 45 στοχευμένες παρεμβάσεις για την αναδιοργάνωση του ΟΠΕΚΕΠΕ. Η εφαρμογή του ξεκίνησε την 11η Σεπτεμβρίου 2024 – όταν ο Οργανισμός τέθηκε υπό την εποπτεία του ΥΑΠΑΑΤ- και με την πλήρη υλοποίησή του διασφαλίζεται η συμμόρφωση του ΟΠΕΚΕΠΕ με τους ευρωπαϊκούς κανόνες λειτουργίας, ελέγχου και διαφάνειας.
6. Η υπαγωγή του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ ενισχύει τη διαφάνεια και την αξιοπιστία
Η απόφαση για την ένταξη του ΟΠΕΚΕΠΕ υπό την εποπτεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) αποτελεί στρατηγική επιλογή με στόχο την ενίσχυση της θεσμικής ανεξαρτησίας, της λογοδοσίας και της διαφάνειας στη διαχείριση των κοινοτικών ενισχύσεων.
7. Στόχος: Ανάκτηση της αξιοπιστίας και ενίσχυση της εμπιστοσύνης των παραγωγών
Το βασικό ζητούμενο παραμένει η αποκατάσταση της αξιοπιστίας του ΟΠΕΚΕΠΕ, ώστε να αποτελεί έναν αξιόπιστο, αποτελεσματικό και δίκαιο μηχανισμό για όλους τους παραγωγούς της χώρας. Η εμπιστοσύνη του αγροτικού κόσμου είναι καθοριστική και μόνο μέσα από διοικητική αποτελεσματικότητα, διαφάνεια και διαρκή συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό πλαίσιο μπορεί να διασφαλιστεί.
Τέλος, στο ίδιο “non paper” το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σημειώνει ότι “το πρόστιμο των 415 εκατ. ευρώ δεν αφορά απάτη, αλλά διοικητικές αστοχίες. Δεν είναι μοναδικό για την Ελλάδα, καθώς αφορά 17 χώρες, και είναι αποτέλεσμα συστημικών προβλημάτων που διαχρονικά δεν αντιμετωπίστηκαν. Το σχέδιο δράσης από το 2024, η υπαγωγή στην ΑΑΔΕ και η σταδιακή αναβάθμιση των υποδομών του ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά και η υπαγωγή του στην ΑΑΔΕ, δείχνουν τη βούληση της κυβέρνησης για αλλαγή και διασφάλιση της νομιμότητας, με τελικό στόχο έναν Οργανισμό σύγχρονο, διαφανή και αξιόπιστο για τους Έλληνες παραγωγούς”.
Και προσθέτει “η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ διαχειρίζεται την κρίση με θεσμικό και μεθοδικό τρόπο. Αντί να μεταθέτει ευθύνες ή να υποτιμά τις παρατηρήσεις των ευρωπαϊκών αρχών, έχει προσεγγίσει το θέμα με νηφαλιότητα, έμφαση στη διαφάνεια και τεκμηριωμένη στρατηγική υπεράσπισης της χώρας. Παράλληλα λαμβάνει όλα εκείνα τα μέτρα που είναι απαραίτητα για την πλήρη κάθαρση του Οργανισμού, καθώς το πραγματικό ερώτημα- πέρα από τις νομικές ευθύνες που θα αποδοθούν- δεν είναι το ποιος ευθύνεται περισσότερο ή λιγότερο για το παρελθόν, αλλά πώς θα διασφαλισθεί η σωστή και δίκαιη λειτουργία του Οργανισμού και δεν θα υπάρξουν νέα λάθη. Θυμίζουμε ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ με τις ενισχύσεις που καταβάλλει (πάνω από 3 δις ετησίως με τα 2,3 εξ αυτών να αποτελούν άμεσες ενισχύσεις προς τους παραγωγούς και τα λοιπά έργα υποδομής), επηρεάζει το σύνολο της ζωής της ελληνικής κοινωνίας, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή”.
