Το ακόλουθο κείμενο γράφτηκε από τον κ. Γιάννη Χρονάκη και δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση της ΑΝΑΤΟΛΗΣ στις 14/2:
Ας υποθέσουμε ότι προλαβαίνουμε. Ας ελπίσουμε ότι εν τέλει θα κατανοήσουμε και θα κάνουμε πράξη τα προικώα που σοφοί πατέρες και προπάτορες μας κληροδότησαν. Από τη γη της Ιωνίας ας ξεκινήσουμε, με τον αειθαλή Ηράκλειτο.
Στοχάζεται και φωτίζει με τη σκέψη του ο σκοτεινός φιλόσοφος: «Το όνομα του τόξου βίος αλλά το έργο θάνατος». («Βίος: τω ουν τόξω όνομα βίος, έργον δε θάνατος» (απ. 48). [i] Παίζοντας με τις λέξεις βίος (= ο τρόπος ζωής), και βιός (= ο θάνατος) μας υπενθυμίζει ότι ζωή και θάνατος συνυπάρχουν. Το ένα οδηγεί στο άλλο αναπόδραστα. Άλλοτε αυτό συμβαίνει σύμφωνα με τα μέτρα της φύσης. Καλοδεχούμενο. Άλλοτε ενσκήπτει κατ΄ εντολή ανθρώπων πριν την ώρα του. Απευκταίο.
Στα μέρη μας, στο Μεραμπέλο, Απάνω και Κάτω, ζούσαμε προνομιούχοι. Και φυσική ομορφιά και κοινωνικό βίο ήρεμο και ζηλευτό απολαμβάναμε. Τα τελευταία όμως χρόνια, παρατηρείται μια ανησυχητική μετατόπιση από το «βίος» στο «βιός». Μπορεί να γίνει ανάσχεση αυτής της πορείας;
Ας αναζητήσουμε την απάντηση στον σοφό λόγο ενός νεώτερου προπάτορα, του Σωκράτη: «Ουδείς εκών κακός», διαπιστώνει. Κανείς δεν είναι κακός με τη θέλησή του. Με άλλα λόγια, αν κάποιος γνωρίζει ποιο είναι το καλό, αυτό θα ακολουθήσει. Όμως η διάκριση ανάμεσα στο καλό και το κακό προϋποθέτει τη μεσολάβηση της σκέψης. «Όμορφοι που γίνονται οι άνθρωποι/ όταν στοχάζονται»[ii], βεβαιώνει ο Κωστής Χατζηφωτεινός, παροτρύνοντάς μας στην επιλογή του καλού.
Η προαγωγή της σκέψης, λοιπόν, θα μπορούσε να οδηγήσει στην επιλογή του καλού και στην αποφυγή του κακού. Το επόμενο βήμα συντελείται σε μονόδρομο και οδηγεί στην παιδεία. Με την παιδεία θα αποκτήσουμε την αναγκαία αγωγή για την εκζήτηση του καλού. Με την παιδεία θα ασκηθούμε να δρούμε όπως σκεπτόμαστε και όχι να σκεπτόμαστε όπως δρούμε. («Α, πόσο μεγάλο είναι/ στ΄ αλήθεια το χάσμα που / χωρίζει αυτούς που / σκέπτονται όπως δρουν και / αυτούς που δρουν όπως σκέπτονται».)[iii]
Προτεραιότητα στη σκέψη, λοιπόν. Στις κοινωνικές μας επαφές, στις επαγγελματικές συναλλαγές, στον τρόπο που οδηγούμε ή σταθμεύουμε, στον τρόπο που διεκδικούμε το δίκιο μας η σκέψη πρέπει να υπαγορεύει τα λόγια και τις κινήσεις μας. Τα ένδοξα της κοινωνίας μας ας αποτελέσουν τον κανόνα. Αναφέρω για παράδειγμα την περινούστατη θέση του Γιάννη Βάρδα, του Λυραρογιάννη από τον Κρούστα, όπως έχει κρυσταλλωθεί στην ακόλουθη μαντινιάδα:
«Τση Κρήτης η παλικαριά δεν είναι το (μ)πιστόλι
Μα οι ρίζες του πολιτισμού για την Ευρώπη όλη»
Τον τελευταίο καιρό το Μεραμπέλο ζει ανήσυχο και αποπροσανατολισμένο. Βλέπει να αλλοιώνεται τόσο, που «χάνεται». Και δεν «χάνεται», επειδή δεν το γράφει ο χάρτης των εκάστοτε ιθυνόντων. Η δική μας αδιαφορία, η σταδιακή παραίτηση από τη δική μας ταυτότητα το απειλεί. Στην αρχή υιοθετήσαμε τον τρόπο που μιλούν άλλοι συνάνθρωποί μας. Έπειτα τον τρόπο που χορεύουν. Κατόπιν τον τρόπο που ντύνονται. Τελευταία τον τρόπο που αντιδρούν. Απογοήτευση.
Κακό πράγμα η απογοήτευση. Είναι λόγος που συμβάλλει σοβαρά στη στασιμότητα και την οπισθοδρόμηση. Γι αυτό το λόγο θα καταθέσω ως αντίβαρο των όσων αρνητικών θολώνουν την μεραμπελιώτικη ατμόσφαιρα και συνιστούν τον αρχαιοελληνικό «βιόν», τα ακόλουθα που – μαζί και με άλλα ενθαρρυντικά -μετέχουν δημιουργικά στη διαμόρφωση ενός υγιούς «βίου»:
* Η ΠΛΕΑΜ συνεχίζει χωρίς διακοπή τα εκπαιδευτικά της προγράμματα στο μουσειακό της χώρο.
* Η ΕΘΟΑΝ συνεχίζει τις παραστάσεις της με το «Η Μικρή μας Πόλη».
* Τιμήθηκαν από την Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Νομού Λασιθίου έξι αληθινοί λασιθιώτες «καπεταναίοι», διακεκριμένοι των γραμμάτων: Κων/νος Δεμέτζος, Μιχάλης Κασσωτάκης, Ανδριανή Νεοφύτου, Νίκος Πετράκης, Βασίλειος Φθενάκης, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης [iv]
* Έχουν προγραμματιστεί εκδηλώσεις στο πολύ κοντινό μέλλον όπου: α) θα παρουσιαστεί η ποίηση του Κωστή Χατζηφωτεινού και τριών ακόμη Κρητών ποιητών και β) θα παρουσιαστεί το βιβλίο του Μανόλη Μακράκη, με τίτλο «Εν Λασιθίω» και θέμα την ιστορία της εκπαίδευσης στην επ. Λασιθίου.
Δείγμα από δραστηριότητες του 2020 με παιδαγωγικό χαρακτήρα κατέθεσα. Είναι αδήριτη ανάγκη να αποκτήσουμε αγωγή. Είναι ώρα να διαμορφώσουμε το νέο Μεραμπέλο της Κρήτης και του κόσμου. Οι προϋποθέσεις υπάρχουν.
Γιάννης Χρονάκης
(Γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Κρούστα του Κάτω Μεραμπέλου και ζει ως πολίτης στη Νεάπολη του Απάνω Μεραμπέλου)
[i] Κωστής Αξελός, Ο Ηράκλειτος και η Φιλοσοφία, σ. 240
[ii] Τρίτη Παρουσία, Οικήια Κακά,Γ΄,σ.11
[iii] Οδυσσέας Ελύτης, Εν Λευκώ, σ.176
[iv] Κατά αλφαβητική σειρά
