Σε πρόσφατη επίσκεψή μου στο φαράγγι της Κριτσάς είδα ξανά, κοντά στο γεφυράκι το πηγάδι με την αντλητική μηχανή του περασμένου αιώνα με την ονομασία σακιές. Είναι και αυτός ένα μνημείο παλιάς εποχής, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί, καθώς από το σημείο αυτό διέρχονται όσοι επισκέπτονται το φαράγγι και την αρχαία Λατώ.
Ο σακιές είναι μια αντλητική μηχανή, μεταγενέστερη από το «γεράνι», με ένα σύστημα γραναζιών και μικρών κουβάδων και για να λειτουργήσει χρειαζόταν ένα ζώο με μεγάλη δύναμη.
Ο Γεώργιος Μανιαδάκης («Το νερό ενός χωριού του κάμπου») αναφέρει ότι η ελκτική ενέργεια του ζώου, μέσω των γραναζιών, κινούσε τον κύλινδρο περιστροφής, ο οποίος γύριζε μια σειρά από μικρά κουβαδάκια. Τα κουβαδάκια, από τη μια μεριά κατέβαιναν αδειανά και, αφού βουτούσαν μέσα στο νερό του πηγαδιού, ανέβαιναν γεμάτα. Όταν έρχονταν στο πάνω μέρος του κυλίνδρου περιστροφής, άδειαζαν και συνέχιζαν το ταξίδι τους μέσα στο πηγάδι.
Ο Μανώλης Πιτυκάκης αναφέρει ότι η λέξη σακιές προέρχεται από την τούρκικη saka ή την αραβική sakia, που σημαίνει υδροφόρος. Μεταφορικά η ίδια λέξη αναφέρεται και στον… ζυγό του γάμου: «Να μπει θέλει και τούτος στο σακιέ και δα στρώσει!».
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ