Στην Κουνδούρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη συναντήσαμε το δάσκαλο Δημήτρη Κουτσελάκη. Στα χέρια του κρατούσε μια ρόκα και ένα καλαθάκι με μαλλί μέσα στο οποίο υπήρχαν αρδάχτια. Σίγουρα άγνωστα αντικείμενα για τις νεότερες γενιές, αλλά στους μεγαλύτερους ανακαλούνται εικόνες εργασιών των γιαγιάδων μας.
«Η ρόκα είναι ηλακάτη των αρχαίων», μας λέγει «το ξύλινο ή από καλάμι όργανο στο οποίο έβαζαν το μαλλί και το έκλωθαν. «Άχι το κακορίζικο όντεν ακούσω λύρα, αλλού πετώ τη ρόκα μου κι αλλού την παρασύρα». Η φράση «θα σου κάμω την κεφαλή σου ρόκα» σημαίνει θα σου σπάσω το κεφάλι.
Το αρδάχτι είναι το ξύλινο εργαλείο της υφαντικής, που στο πάνω μέρος είχε μεταλλικό άγκιστρο και στο κάτω μέρος είχε το σφοντύλι, που του έδινε περιστροφική κίνηση. «Να ‘μουν μαλλί στη ρόκα σου κι αρδάχτι τω χεριώ σου, να ‘μουνε χρυσοψάλλιδο στο ραφτοκάλαθό σου».
* Θα συμπληρώσουμε το τυλιγάδι, το ξύλινο όργανο στο οποίο τύλιγαν το νήμα από το αρδάκτι και από εκεί το μετέφεραν στην ανέμη. Αν δεν υπήρχε τυλιγάδι αυτό γινόταν και με τα χέρια, χρησιμοποιώντας τη διχάλα που σχηματίζει ο αντίχειρας και ο δείκτης με τον αγκώνα.
* Το ρήμα τυλιγαδιάζω σημειώνει εμπλέκω κάποιον σε υπόθεση. «Τον ετυλιγάδιασε ο φίλος του στσι διαολοδουλειές του και δεν μπορεί να ξεμπερδέσει» (έκφραση). Και τυλιγάντης είναι ο χαρακτηρισμός ανθρώπου που καταφέρνει να εμπλέκει άλλους στις υποθέσεις του, αυτός που καταφέρνει με ευκολία να ξεγελά συνανθρώπους του.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ
