Της Δεσποινας Βογιατζακη
Σε κάθε επαγγελματικό περιβάλλον, πίσω από τις αναφορές, τα meetings και τις λίστες με εκκρεμότητες, υπάρχουν άνθρωποι. Άνθρωποι που προσπαθούν να αντεπεξέλθουν όχι μόνο στις απαιτήσεις της δουλειάς τους, αλλά και σε αυτά που η ζωή τούς φέρνει απρόσμενα. Μια απώλεια. Ένα ατύχημα. Ένα σοκ που αλλάζει τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο. Και κάπως έτσι, ένας συνάδελφος, που μέχρι χθες ήταν ήρεμος, αποδοτικός και χαμογελαστός, αρχίζει να κλείνεται, να ξεχνάει, να χάνεται σε σκέψεις. Κι εμείς, από δίπλα, δεν ξέρουμε αν πρέπει να ρωτήσουμε ή να σιωπήσουμε. Αν θα τον ενοχλήσουμε ή αν περιμένει απλώς κάποιον να τον δει.
Το μετατραυματικό στρες δεν είναι μόνο μια ψυχιατρική έννοια ή κάτι που αφορά “κάποιους άλλους”. Είναι μια ανθρώπινη κατάσταση που μπορεί να αγγίξει τον καθένα μας, σε κάποια φάση της ζωής του. Δεν χρειάζεται να έχει ζήσει πόλεμο ή τρομοκρατία. Αρκεί μια εμπειρία που ανατρέπει βίαια την αίσθηση ασφάλειας: ένα ατύχημα, ένας θάνατος, μια βίαιη συνθήκη ή ένα σοκ που αφήνει το σώμα και το μυαλό να βρίσκονται συνεχώς σε κατάσταση συναγερμού. Κι όταν έρθει η ώρα να επιστρέψει στη δουλειά, δεν επιστρέφει ο ίδιος άνθρωπος. Επιστρέφει με φόβο, υπερένταση, αϋπνία ή ενοχές. Με ανάγκη να κρυφτεί. Ή να τον αφήσουν ήσυχο.
Δεν θα σου πει πάντα τι συμβαίνει. Ίσως να μη γνωρίζει ούτε ο ίδιος πώς να το περιγράψει. Μπορεί να πει απλώς ότι «δεν είναι καλά» ή να μην πει τίποτα καθόλου. Εμείς, οι άνθρωποι γύρω του, έχουμε μια σπουδαία επιλογή: να τον δούμε! Να μη μείνουμε αμέτοχοι, να μην προσπεράσουμε.
Δεν χρειάζονται μεγάλα λόγια. Δεν χρειάζεται να έχουμε τις απαντήσεις. Αρκεί η παρουσία. Αρκεί η προσέγγιση με ευγένεια και φροντίδα. Ένα «είμαι εδώ αν θέλεις να μιλήσεις» μπορεί να ανοίξει μια πόρτα που κρατούσε επίμονα κλειστή. Δεν είναι σίγουρο ότι θα απαντήσει. Αλλά θα το θυμάται. Θα θυμάται ότι κάποιος τον είδε.
Και αν τυχαίνει να είσαι εσύ ο μάνατζέρ του, τότε έχεις ακόμη μεγαλύτερη δυνατότητα – και ευθύνη – να προστατεύσεις αυτόν τον άνθρωπο. Όχι με τον ρόλο του εργοδότη, αλλά με την πλευρά του ανθρώπου που κρατά ένα σύστημα όρθιο μέσα από σχέσεις και κατανόηση. Ο υπάλληλος που βιώνει κάτι τραυματικό δεν είναι «λιγότερο ικανός». Είναι προσωρινά ευάλωτος. Και ακριβώς εκεί είναι που δοκιμάζεται η κουλτούρα μιας ομάδας.
Ένας καλός μάνατζερ μπορεί να παρατηρήσει τις αλλαγές χωρίς να τις κάνει θέμα. Μπορεί να προσεγγίσει με διακριτικότητα, να προσφέρει έναν χώρο για κουβέντα χωρίς πίεση. Αν του ανοιχτεί ο εργαζόμενος, δεν χρειάζεται να μάθει όλες τις λεπτομέρειες. Αυτό που μετράει είναι να τον ρωτήσει τι θα τον βοηθούσε, τι χρειάζεται. Ίσως είναι λίγες μέρες άδεια. Ίσως ένα διάλειμμα από τις ευθύνες. Ίσως απλώς να ξέρει ότι δεν χρειάζεται να κάνει πως είναι καλά.
Το πιο σημαντικό είναι να του δοθεί η ασφάλεια ότι αυτό που περνάει δεν τον στιγματίζει. Ότι δεν θα κριθεί, δεν θα κουτσομπολευτεί, δεν θα χάσει τη θέση ή την εμπιστοσύνη της ομάδας. Η εμπιστευτικότητα είναι βασική. Ό,τι ειπωθεί πρέπει να μείνει μεταξύ εκείνων που το μοιράστηκαν. Και αν χρειάζεται βοήθεια από ειδικό, μπορείς να του δείξεις τον δρόμο – με σεβασμό, χωρίς να επιβάλεις κάτι.
Δεν είναι εύκολο να διαχειρίζεσαι τέτοιες καταστάσεις στον επαγγελματικό χώρο. Θέλει λεπτότητα, αλήθεια και συναισθηματική ωριμότητα. Αλλά αυτό που κερδίζεται είναι πολύ μεγαλύτερο: ένας άνθρωπος νιώθει ότι ανήκει, ότι έχει αξία και σε δύσκολες στιγμές, όχι μόνο όταν αποδίδει. Και η ομάδα γύρω του μαθαίνει να λειτουργεί με συνοχή και ανθρωπιά.
Η δουλειά δεν είναι μόνο παραγωγή. Είναι και φροντίδα. Είναι και σχέσεις. Και κάποιες φορές, ένα γραφείο μπορεί να γίνει το ασφαλές μέρος για κάποιον που νιώθει χαμένος. Αρκεί να του ανοίξεις την αγκαλιά σου και να του πεις «είμαι εδώ» και να μείνεις.
Αυτό από μόνο του είναι μια σπουδαία αρχή.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗ
https://voyatzakidespina.blogspot.com
