Οι πολυετείς και επίμονες προσπάθειες προστασίας των θαλάσσιων χελωνών αποδίδουν καρπούς, καθώς -σε αντίθεση με άλλα απειλούμενα είδη- ένας σημαντικός αριθμός των πληθυσμών τους παγκοσμίως εμφανίζει αύξηση και τάσεις ανάκαμψης. Αυτή είναι η ενθαρρυντική διαπίστωση μιας νέας μελέτης, με επικεφαλής έναν έλληνα επιστήμονα, η οποία εξέτασε το σύνολο των διαθέσιμων πληθυσμιακών δεδομένων για τα επτά είδη θαλάσσιων χελωνών, ένα από τα οποία είναι η γνωστή στην Ελλάδα καρέτα-καρέτα (Caretta caretta).
Οι θαλάσσιες χελώνες είχαν υποστεί στο παρελθόν σημαντική μείωση των πληθυσμών τους, με βασικότερες αιτίες την τυχαία σύλληψη στα δίχτυα των αλιέων και τη συλλογή αβγών από τις παραλίες ωοτοκίας. Οι προσπάθειες παρακολούθησης και προστασίας τους ξεκίνησαν στη δεκαετία του 1950 (στην Ελλάδα από το 1980) και περιλαμβάνουν τόσο αλιευτικούς περιορισμούς, όσο και μέτρα στις παραλίες όπου βγαίνουν για να γεννήσουν τα αβγά τους.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Αντώνιο Μαζάρη του Τομέα Οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Science Advances”, ανέλυσαν στοιχεία από εκατοντάδες παραλίες χελωνών, με χιλιάδες καταγραφές φωλιών σε διάφορα μέρη του κόσμου. Στη μελέτη συμμετείχαν η Βασιλική Αλμπανίδου και η Χρυσούλα Γκαζινού από το ΑΠΘ, καθώς και επιστήμονες από την Αυστραλία.
Αναλύοντας τα δεδομένα σε διαφορετικές χωρικές κλίμακες παγκοσμίως, προέκυψε το ενθαρρυντικό αποτέλεσμα ότι ο αριθμός των πληθυσμών χελωνών που αυξάνουν, είναι τριπλάσιος από τους πληθυσμούς που δείχνουν μείωση.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ακόμη και μικροί πληθυσμοί χελωνών έχουν την ικανότητα να ανακάμπτουν, αναδεικνύοντας έτσι τη σημασία ενίσχυσης των μέτρων προστασίας και διαχείρισης σε τοπικό επίπεδο. Από την άλλη όμως, η μελέτη διαπίστωσε ότι υπάρχουν ορισμένα είδη και πληθυσμοί θαλάσσιων χελωνών, ιδίως στον Ειρηνικό Ωκεανό, στα οποία παρατηρείται μείωση του πληθυσμού τους.
Στις παραλίες της Μεσόγειου φωλιάζουν δύο είδη θαλάσσιων χελωνών και η Ελλάδα φιλοξενεί τις σημαντικότερες παραλίες ωοτοκίας για ένα από αυτά, την καρέτα-καρέτα. Η νέα έρευνα, που έλαβε υπόψη της στοιχεία από τέσσερις παραλίες ωοτοκίας στην Ελλάδα, παρέχει θετικά μηνύματα για τον πληθυσμό των χελωνών της Μεσογείου.
Σε δηλώσεις του στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο κ. Μαζάρης προειδοποίησε πάντως ότι «τα θετικά ευρήματα δεν θα πρέπει να οδηγήσουν στον εφησυχασμό». Θεωρεί ότι «οι πολυετείς προσπάθειες για τη διατήρηση και την προστασία των χελωνών φαίνεται να αποδίδουν καρπούς και γι’ αυτό είναι αναγκαίο να ενισχυθούν».
Από την άλλη, αναγνωρίζει κενά στις διαθέσιμες πληροφορίες για τις χελώνες στην Ελλάδα και επισημαίνει ότι «η κάλυψη αυτών των κενών θα μπορούσε να οδηγήσει στην αναγνώριση πληθυσμών που ίσως κινδυνεύουν και χρήζουν άμεσης προστασίας».
Ο κ. Μαζάρης τονίζει ότι αν και πολυετή προγράμματα παρακολούθησης εφαρμόζονται σε παραλίες ωοτοκίας της χώρας μας, τα διαθέσιμα δεδομένα είναι περιορισμένα. Όπως λέει «η αδυναμία πρόσβασης στις σχετικές πληροφορίες, αν και δεν αποτελεί απαραίτητα εμπόδιο για τους επιστήμονες να αναδείξουν τις γενικές τάσεις, ουσιαστικά περιορίζει τη δυνατότητα αναγνώρισης και ανάδειξης βασικών απειλών και, κατ’ επέκταση, δυσκολεύει την υιοθέτηση αποτελεσματικών μέτρων προστασίας για τις χελώνες».
Στην Ελλάδα, πέρα από τις παραλίες ωοτοκίας, εντοπίζονται επίσης σημαντικές περιοχές τροφοληψίας και διάδρομοι μετανάστευσης των θαλάσσιων χελωνών Caretta caretta. Αυτό, κατά τον κ.Μαζάρη «δείχνει την ανάγκη επέκτασης και ενίσχυσης της προστασίας και στις περιοχές αυτές. Καθώς η Caretta caretta αποτελεί είδος προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η προστασία του οργανισμού και των βιοτόπων του επιβάλλεται και από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Στο πλαίσιο αυτό, είναι αναγκαίο να θωρακιστούν από την πολιτεία, τόσο θεσμικά όσο και οικονομικά, οι υπάρχοντες Φορείς Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών, όπως για παράδειγμα ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου, ο οποίος, για πάνω από 15 χρόνια, επιτελεί έργο καθοριστικής σημασίας για την προστασία των θαλάσσιων χελωνών».
Ο κ.Μαζάρης δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «σε αντίθεση με την πλειονότητα των επιστημονικών ευρημάτων, τα οποία αναδεικνύουν πτωτικές τάσεις για τα απειλούμενα είδη, εκλαμβάνουμε με συγκρατημένη αισιοδοξία το ενθαρρυντικό μήνυμα της συγκεκριμένης μελέτης. Οι ενέργειες για την προστασία των θαλάσσιων χελωνών φαίνεται να αποδίδουν παγκοσμίως, περνώντας ένα ισχυρό μήνυμα για τους χιλιάδες των πολιτών που συμμετέχουν ως εθελοντές και υποστηρίζουν τις σχετικές δράσεις. Τα θετικά μηνύματα αντανακλούν ουσιαστικά τις πολυετείς προσπάθειες επιστημόνων, εθελοντών, τοπικών κοινοτήτων και φορέων προστασίας όπως τα Εθνικά Πάρκα»
Ακόμη, τόνισε ότι με τη νέα μελέτη «αναδεικνύεται επίσης η δυναμική των ελληνικών ερευνητικών ομάδων που, παρά τις καθημερινές αντιξοότητες και την περιορισμένη χρηματοδότηση, καταφέρνουν να παράξουν σημαντικό επιστημονικό έργο. Το γεγονός ότι τα δύο από τα τρία μέλη της ελληνικής ομάδας είναι νέοι ερευνητές, τονίζει την ανάγκη να κρατήσουμε αυτό το πολύτιμο δυναμικό στη χώρα μας».
