Συνέντευξη στο Νίκο Σγουρό
«Ένα πολύ καλό παράδειγμα για τη χώρα μας τόσο γενικά ως προς το πολιτικό υπόβαθρο και την συνολική στόχευση και κουλτούρα της πολιτικής γραμμής της όσο και ειδικά ως προς το περιεχόμενο, τη λογική και τις βάσεις πάνω στις οποίες πρέπει να οδηγείται ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θέλει να θεωρείται ολοκληρωμένο και συνακόλουθο των αναγκών και των προκλήσεων της εποχής του, αποτελεί στην αποπνέουσα λογική και ουσία τούτο κεφάλαιο του Συμβολαίου Συνεργασίας που υπεγράφη τις προηγούμενες εβδομάδες από τα τρία κόμματα που σχηματίζουν τη νέα Ομόσπονδη Κυβέρνηση στη Γερμανία και το οποίο εστιάζει στην Εκπαίδευση και στην Οικογένεια», δηλώνει στην ΑΝΑΤΟΛΗ ο διεθνούς φήμης και αναγνωρισμένος ακαδημαϊκά από πολλές μεγάλες χώρες του κόσμου, Βραχασώτης στην καταγωγή καθηγητής Βασίλης Φθενάκης. Ένα πρόγραμμα-συμβόλαιο που υπεγράφη, όπως λέει, μετά από συζητήσεις πολλών εβδομάδων τόσο μεταξύ των τριών πολιτικών δυνάμεων, μαζί και με ειδικούς.
«Θεμέλιο για κάθε επιτυχή μαθησιακή πορεία η σωστή προσχολική αγωγή»
Ο ίδιος όντας ένας εκ των εμπειρότερων παιδαγωγών παγκοσμίως έχει, μάλιστα, ήδη μιλήσει με τον νέο Καγκελάριο -υπό τον οποίο συμφώνησαν οριστικά να συνεργαστούν Σοσιαλιστές, Ελεύθεροι Δημοκράτες και Πράσινοι- εκφράζοντάς του την πεποίθηση ότι πρόκειται για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την εκπαίδευση που επιχειρεί μια «ζωηρή» επανεκκίνηση του εκπαιδευτικού συστήματος. Κάτι που εστιάζει, τονίζει, σε διάφορους τομείς, με τη διαδικτυακή μάθηση να αποτελεί έναν από αυτούς.
Άλλο σημαντικό, είναι η ανάγκη συνεχούς ενίσχυσης και μεταρρύθμισης του εκπαιδευτικού προγράμματος «ώστε τα παιδιά που μορφώνονται σήμερα να μπορούν να ανταποκριθούν στα καθήκοντα και στις απαιτήσεις του μέλλοντος».
Εστιάζει, επίσης, στους παιδαγωγούς και στην εκπαίδευσή τους, «κάτι που δεν είχε γίνει πολύ καιρό στη Γερμανία», όπως και στα θέματα της ενημέρωσης και μόρφωσης των γονέων «με τρόπο προοδευτικό».
Κρίσιμο σημείο, επισημαίνει, είναι και η σημασία που δίδεται στην προσχολική αγωγή, «που είναι και η βάση και το θεμέλιο για κάθε επιτυχή μαθησιακή πορεία. Εάν π.χ. χαθούν τα πρώτα 8-9 χρόνια, οι “επενδύσεις”, που γίνονται μετά όσο ακριβές κι αν είναι, δεν είναι αποδοτικές».
Σύμφωνα με τον Καθηγητή, πέρα από τις επί μέρους παρεμβάσεις, για να θεωρείται κάθε εκπαιδευτικό σύστημα άρτιο, θα πρέπει να υπάρχει «ένας νέος “αρχιτέκτονας”, που θα ανακατασκευάσει το εκπαιδευτικό σύστημα, με φορά από κάτω προς τα πάνω και όχι το αντίστροφο, όπως παραδοσιακά συμβαίνει π.χ. και στην Ελλάδα».
«Σήμερα», υπογραμμίζει, «που εστιάζουμε στις γλωσσικές ικανότητες του παιδιού και οι οποίες αναπτύσσονται στα πρώτα 8-9 χρόνια του και που δεν είναι μόνο ο θεσμός που συμβάλει σε αυτό, αλλά περισσότερο η οικογένεια και εξωσχολικοί χώροι, αναγκαζόμαστε να δούμε τη δημιουργία ενός νέου εκπαιδευτικού συστήματος από κάτω προς τα πάνω».
Για την ψηφιοποίηση δε, το κομμάτι διαδικτύου, λογισμικών κλπ. δεν διασφαλίζουν από μόνα τους την καλή ποιότητα εκπαίδευσης. «Αυτή εξασφαλίζεται όταν προστεθεί ένα καλό αναλυτικό πρόγραμμα που να επιτρέπει να εστιάζει και να εντάσσει την διαδικτυακή άποψη εντός του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και της οικογένειας, αφού μόνο με την ενεργό συμμετοχή της μπορούμε να έχουμε και τα οφέλη από ένα τέτοιο σύστημα», εξηγεί ο κ. Φθενάκης.
Στη βάση συνεννόησης και ανεξάρτητο από πρόσωπα
Η κατάρτιση ενός τέτοιου προγράμματος, που συμφωνούν στη βάση του τα τρία κόμματα είναι προϋπόθεση, τονίζει, «τόσο μιας καλής διακυβέρνησης όσο και μιας ενημέρωσης των κομμάτων και των ανθρώπων της χώρας, ώστε όλοι μαζί να γνωρίζουν πάνω σε ποιά βάση θα κινηθεί η κυβέρνηση αυτή τα επόμενα τέσσερα χρόνια».
Είναι ένα παράδειγμα που πρέπει, σημειώνει, «να το μιμηθούμε και στην Ελλάδα γιατί στην χώρα μας έχουμε μια πολιτική προσωποκρατίας, προσωποκεντρική και η οποία δεν εξαγγέλλει ένα πρόγραμμα ανεξάρτητα από τα πρόσωπα, πάνω στο οποίο θα κινηθεί η κυβέρνηση -για να ξέρει εκ των προτέρων και ο πολίτης ποιόν θα ψηφίσει και γιατί».
Σημαίνουσα θα είναι για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, προσθέτει, και η ανάπτυξη, σε συνολικό επίπεδο, μιας διαλογικής και όχι ατομικά εστιάζουσας μαθησιακής διαδικασίας.
«Σημαίνουσα η ανάπτυξη των συναισθηματικών ικανοτήτων στους μαθητές»
Όπως και η ανάπτυξη των συναισθηματικών ικανοτήτων στους μαθητές. «Ο έλεγχος των συναισθημάτων είναι προϋπόθεση για να μπορέσουμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά μας σε καταστάσεις που εμπεριέχουν ρίσκο, βία κλπ. Δεν δικαιολογούνται οι 16 φόνοι γυναικών το 2021 στην Ελλάδα, επειδή οι άντρες δεν μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και να ελέγξουν τον εαυτό τους. Σήμερα η ζωή απαιτεί άλλες ικανότητες απ’ ό,τι πριν 20-30 χρόνια. Πρέπει λοιπόν αυτός ο κατάλογος των ικανοτήτων να αναδιαρθρωθεί για να ανταποκρίνονται στο όλο φάσμα της ζωής του ατόμου στην Ελλάδα. Και όχι μόνο σε ένα θεσμό και όχι μόνο στο “πώς θα μπω σε μια σχολή”, αυτό είναι το χειρότερο σύστημα που υπάρχει στην Ευρώπη αναφορικά με το θέμα αυτό».
«Πίσω από τις προσδοκίες οι αλλαγές της κ. Κεραμέως»
Κληθείς να σχολιάσει και τον κυκεώνα αλλαγών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα την τελευταία διετία (σ.σ. κάτι που συνηθίζει να κάνει κάθε ελληνική κυβέρνηση στη θητεία της), ο κ. Φθενάκης τονίζει πως «δυστυχώς, οι αλλαγές της κ. Κεραμέως έχουν μείνει πίσω από τις προσδοκίες που είχαμε συνδέσει με το όνομά της και με την κυβέρνηση Μητσοτάκη».
Όπως λέει, «δεν έχει προωθήσει το εκπαιδευτικό σύστημα για να αλλάξει το βασικό παράδειγμα, προετοιμάζοντας τα παιδιά όχι μόνο για το Λύκειο, αλλά για όλη τη ζωή. Εξακολουθεί η μάθηση να είναι όπως προ 10-20 ετών, δεν έχει ανανεωθεί το διδακτικό μοντέλο, δεν έχουν εισαχθεί νέες αρχές και νέα παιδαγωγικά μοντέλα στο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι αλλαγές που γίνονται απλώς εξακολουθούν να βαδίζουν μόνο λίγο διορθωτικά, αλλά χωρίς να έχουν φέρει τη βασική αλλαγή που επιβάλλεται».
«Το μέτρο της ελάχιστης βάσης εισαγωγής πρέπει να καταργηθεί»
Όταν η κουβέντα αναπόφευκτα πάει στην ελάχιστη βάση για την εισαγωγή σε ένα δημόσιο ελληνικό Πανεπιστήμιο, ο Καθηγητής είναι κάθετος. «Οι βαθμοί δεν έχουν καμία προγνωστική αξία για την μαθησιακή, ακαδημαϊκή πορεία των νέων μας και δεν προβλέπουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Κάθε σύστημα που εφαρμόζεται όπως το ελληνικό, απλώς είναι ένα σύστημα που διαχειρίζεται και δικαιολογεί κατά κάποιο τρόπο τον αποκλεισμό των παιδιών που δεν θα περάσουν. Το μέτρο αυτό πρέπει να καταργηθεί από τη βάση του, να δώσουμε στα παιδιά και στις τρεις τάξεις του Λυκείου την δυνατότητα να δείξουν τις ικανότητές τους. Και αυτές να καταγραφούν και μετά να αφήσουμε την αγορά των Πανεπιστημίων ελεύθερη να διαλέγει με δικά της κριτήρια ποιά παιδιά είναι ικανά για να πάρει».
Σύμφωνα με τον κ. Φθενάκη, «το σύστημα πρέπει να είναι διαμορφωμένο έτσι ώστε σε κάθε παιδί να δίνεται μια δυνατότητα εκπαίδευσης, γιατί δεν υπάρχει κανένα παιδί χωρίς ικανότητες και ιδιαίτερα τα Ελληνόπουλα, που διακρίνονται για τις ιδιαίτερες και καλές τους ικανότητες».
«Η αξιολόγηση να εφαρμοστεί ως εργαλείο ανάπτυξης και όχι ελέγχου των εκπαιδευτικών»
Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, ο Καθηγητής επισημαίνει πως «πρέπει να μπει σωστά, να μην θεωρηθεί εργαλείο κρίσης των εκπαιδευτικών, αλλά ως εργαλείο ανάπτυξης της επιστημονικότητάς τους, των ικανοτήτων τους, ώστε να προαχθούν οι ίδιοι και να προάγουν και το εκπαιδευτικό σύστημα. Δεν είναι εργαλείο ελέγχου και κρίσεων, αλλά ένα εργαλείο ανάπτυξης. Και με ενεργό πάντοτε συμμετοχή εκείνων που κρίνονται. Πρέπει να ξεχάσουμε τη σχέση κριτή-κρινόμενου και να μπούμε σε ένα άλλο μοντέλο συνεργασίας».
Από τον Ο. Σολτς
Εξάλλου, αναφερόμενος στον νέο Καγκελάριο, ο κ. Φθενάκης τονίζει πως «ακούει, μπορεί να μην είναι ο μεγάλος ρήτορας, αλλά έχει συγκεκριμένα προγράμματα. Αυτό που πρέπει να δούμε από τώρα και πέρα, είναι πώς ο ρόλος που αναλαμβάνει θα διαμορφώσει και θα διαπλάσει την προσωπικότητά του».
Από τον Όλαφ Σολτς, πάντως, η Ελλάδα μπορεί όπως σημειώνει «να περιμένει μια καλή, συνετή, φιλική συνεργασία, καλύτερη απ’ ό,τι με την Μέρκελ. Αλλά και περισσότερη κατανόηση αναφορικά με την συμπεριφορά της Τουρκίας. Οι Πράσινοι κατέχουν ήδη τέσσερα υπουργεία και έχουν ήδη εκφραστεί για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και θα περιμένουμε μια εστίαση στα ανθρώπινα δικαιώματα. Το εμπόριο των όπλων ανάμεσα σε Γερμανία και Τουρκία δεν θα σταματήσει, αλλά θα φρεναριστεί και θα δούμε πού θα πάει. Ενώ υπάρχουν πάντα και θα παίξουν διεθνώς ρόλο οι σχέσεις Γερμανίας και Ρωσίας».
ΝΙΚΟΣ ΣΓΟΥΡΟΣ