Το 2022, 95,3 εκατομμύρια άνθρωποι στην ΕΕ (22% του πληθυσμού) διέτρεχαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, δηλαδή ζούσαν σε νοικοκυριά που αντιμετώπιζαν τουλάχιστον έναν από τους τρεις κινδύνους φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού: κίνδυνος φτώχειας, σοβαρός υλικός και κοινωνικός, στέρηση ή/και διαβίωση σε νοικοκυριό με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας. Το ποσοστό παρέμεινε σχετικά σταθερό σε σύγκριση με το 2021 (95,4 εκατομμύρια, 22% του πληθυσμού).
Αυτές οι πληροφορίες προέρχονται από στοιχεία για άτομα που κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό που δημοσίευσε χθες η Eurostat.
Στην Ελλάδα
Με βάση τα δεδομένα αυτά ένα στα τέσσερα νοικοκυριά στην Ελλάδα, βρίσκονται στα όρια της φτώχειας σύμφωνα με “Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών” που διενήργησε η Ελληνική Στατιστική Αρχή. Σύμφωνα με τα στοιχεία σε κίνδυνο φτώχειας βρίσκονται περισσότερα από ένα στα τέσσερα νοικοκυριά στην Ελλάδα, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες αδυνατούν να πληρώνουν έγκαιρα λογαριασμούς ή να διατρέφονται σωστά.
Όπως διαπιστώνεται στην έρευνα, σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού βρίσκονται περίπου 2.722.000 άτομα, που αντιστοιχούν στο 26,3% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Υπενθυμίζεται ότι το όριο της φτώχειας προσδιορίζεται σε ετήσιο εισόδημα 5.712 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό και σε 11.995 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών. «Κατώφλι» αποτελεί το 60% του διάμεσου συνολικού ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, το οποίο εκτιμήθηκε σε 9.520 ευρώ, ενώ το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών της χώρας εκτιμήθηκε σε 18.563 ευρώ.
Σε πέντε Περιφέρειες (Κρήτη, Αττική, Νότιο Αιγαίο, Ηπειρος και Θεσσαλία) καταγράφονται ποσοστά κινδύνου φτώχειας χαμηλότερα από αυτό του συνόλου της χώρας, ενώ σε οκτώ Περιφέρειες (Ιόνια Νησιά, Βόρειο Αιγαίο, Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Δυτική Μακεδονία, Στερεά Ελλάδα, Κεντρική Μακεδονία και Ανατολική Μακεδονία και Θράκη) καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας.
Επίσης, η έρευνα διαπιστώνει: Δυσκολίες στην πληρωμή ενοικίου, δόσης δανείου, πάγιων λογαριασμών και καταναλωτικών δανείων αντιμετωπίζει το 29,1% των νοικοκυριών. Οικονομική αδυναμία για πληρωμή μιας εβδομάδας διακοπών δηλώνει το 48,7% των νοικοκυριών. Οικονομική αδυναμία για διατροφή που να περιλαμβάνει κάθε δεύτερη ημέρα κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας δηλώνει το 10% των νοικοκυριών. Οικονομική αδυναμία για αντιμετώπιση έκτακτων, αλλά αναγκαίων δαπανών δηλώνει το 43,6% των νοικοκυριών. Οικονομική αδυναμία για αντικατάσταση επίπλων, όταν αυτά φθείρονται ή καταστρέφονται, δηλώνει το 53,7% των νοικοκυριών. Οικονομική αδυναμία για ικανοποιητική θέρμανση τον χειμώνα και δροσιά το καλοκαίρι δηλώνει το 18,7% των νοικοκυριών. Οικονομική αδυναμία να ξοδεύει χρήματα σχεδόν κάθε εβδομάδα για τον εαυτό του δηλώνει το 34,9% των νοικοκυριών.
Το παράδειγμα του Λασιθίου
Σημαντικά είναι τα ευρήματα επιτόπιας κοινωνικής έρευνας σε αγροτικούς θύλακες στο νοτιο-ανατολικό άξονα των ΠΕ Ηρακλείου και Λασιθίου με υψηλή πυκνότητα αποστερημένων κοινοτήτων που αποτυπώνονται από το παρατηρητήριο κοινωνικής ένταξης της περιφέρειας Κρήτης.
Τα στοιχεία αναδεικνύουν βασικά προβλήματα και ανάγκες και, επιπλέον, τη δομή της αίσθησης αυτών των τοπικών κοινωνιών για τις συνθήκες αποστέρησης. Τα ευρήματα δείχνουν χωρικούς διαχωρισμούς ανάμεσα σε απομονωμένους αγροτοκτηνοτροφικούς οικισμούς με γερασμένο πληθυσμό και δημογραφική συρρίκνωση, παράκτιους οικισμούς που βασίζονται στον εποχιακό τουρισμό και ανεπτυγμένες κωμοπόλεις ή μικρές πόλεις που λειτουργούν ως εμπορικά και κοινωνικά κέντρα των Δήμων και χώροι υποδοχής της εσωτερικής μετανάστευσης πληθυσμού.
Οι αποστερημένες κοινότητες παρουσιάζουν εξάρτηση από τον πρωτογενή τομέα, περιορισμένη καινοτομία, γεωγραφική και κοινωνική απομόνωση, αυξημένο κόστος μεταφορικών και ανεπάρκειες κοινωνικού εξοπλισμού και υποδομών.
Σε κοινωνικό επίπεδο, παρατηρούνται υψηλά ποσοστά κατοίκων με χαμηλά εισοδήματα και εξάρτηση από επιδόματα, περιορισμένες ευκαιρίες νεανικής κοινωνικότητας και ποιοτικού ελεύθερου χρόνου, αδυναμία κάλυψης υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας σε όλο τον πληθυσμό, έμφυλοι φραγμοί στην ένταξη των γυναικών στην τοπική οικονομία και υποστελεχωμένες κοινωνικές υπηρεσίες. Η μελέτη επισημαίνει τη σημασία της δικτύωσης του τοπικού με υπερτοπικές ευκαιρίες και ενός συμμετοχικού κοινωνικού σχεδιασμού που αξιοποιεί εναλλακτικές μεθόδους κοινοτικής ανάπτυξης και προγράμματα κοινωνικής γεωργίας, κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, κοινωνικής κατοικίας και επανακατοίκησης στο πλαίσιο ολοκληρωμένων χωρικών παρεμβάσεων με όραμα τη χωρική δικαιοσύνη και την κοινωνική συνοχή.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
