Ένα από τα πιο όμορφα λουλούδια που συναντάμε στην Κρήτη -κατά πολλούς το πιο όμορφο!- είναι η παιώνια του Κλούσιου (Paeonia Clusii). Το είδος αυτό της παιώνιας είναι ένα από τα 33 είδη που υπάρχουν στον πλανήτη και είναι ενδημικό της Κρήτης και της Καρπάθου. Ανήκει στην οικογένεια των βατραχοειδών. Θα τις συναντήσουμε σε μεγάλα υψόμετρα μόνο και κυρίως στους ορεινούς όγκους της Δίκτης και των Λευκών Ορέων.
Στην Ανατολική Κρήτη είναι γνωστή ως παγώνια, ενώ στα Σφακιά τη λένε και ψευθιά γιατί τα άνθη της είναι τόσο όμορφα που μοιάζουν σαν ψεύτικα. Γι’ αυτό παλιότερα οι Σφακιανοί γαμπροί έβαζαν μια παιώνια στο πέτο τους. Με αυτήν την ονομασία, παγώνια, με πήραν τηλέφωνο και μου είπαν αν θέλω να δω από κοντά «κάποια πολύ όμορφα λουλούδια που τα βρήκα στο χωράφι μου στην Πρίνα και εμείς τα λέμε παγώνια».
Το εντυπωσιακό λουλούδι της παιώνιας έχει λευκό ή ροζ προς μοβ χρώμα. Δεν είναι πολλοί αυτοί που τα έχουν δει και ο λόγος είναι ότι συναντάται μονάχα σε μικρούς πληθυσμούς σε δύσβατα μέρη, αλλά και επειδή η περίοδος της ανθοφορίας του είναι πολύ σύντομη. Ανάλογα με το υψόμετρο και την περιοχή ανθίζει τον Απρίλιο ή το Μάιο. Τα εντυπωσιακά άνθη του φυτού είναι αρκετά μεγάλα και έχουν έντονη οσμή που όμως δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστη. Η παιώνια είναι φυτό πολυετές και έτσι φυτρώνει κάθε χρόνο στα ίδια μέρη που το συναντά κάποιος. Υπάρχει συγκεκριμένο σημείο στο Κυπαρισσόδασος του Καθαρού, κάτω από τη Τζίβη, που θα πάω κάθε χρόνο, για να δω και να θαυμάσω τις παιώνιες.
Οι αρχαίοι Έλληνες – μας ενημέρωσε ο φίλος φυσιοδίφης Χριστόφορος Χειλαδάκης- έδιναν πολύ μεγάλη σημασία στις παιώνιες που τις χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο για πολλές παθήσεις. Το πόσο σημαντικό ήτανε το φυτό για τους αρχαίους Έλληνες το μαρτυρά το ίδιο το όνομά του αφού ο Παιώνας ήτανε ο γιατρός θεραπευτής των θεών του Ολύμπου.
ΛΕΩΝ.Κ.