Ανακοινώθηκαν τις προηγούμενες ημέρες τα αποτελέσματα των Πανελλαδικών εξετάσεων. Όπως είχαμε ήδη επισημάνει και σε προηγούμενο άρθρο, οι φετινές βαθμολογίες στην περιοχή μας δεν ανταποκρίθηκαν στις αρχικές προσδοκίες. Πολλοί υποψήφιοι είχαν την εντύπωση πως στα γραπτά τους απέδωσαν πολύ καλύτερα κάτι που τελικά δεν αποτυπώθηκε στους βαθμούς που έλαβαν. Η συντακτική μας ομάδα συνομίλησε με αρκετούς μαθητές που παρότι συγκέντρωσαν ικανοποιητικές βαθμολογίες μας εξέφρασαν την απογοήτευσή τους, καθώς περίμεναν ακόμα υψηλότερα αποτελέσματα. Η γενικότερη αίσθηση στην εκπαιδευτική κοινότητα ήταν ότι φέτος οι επιδόσεις ήταν πιο χαμηλές από τις αναμενόμενες.
Δεν πρέπει να παραβλέψουμε πως πίσω από κάθε προσπάθεια κρύβεται ένας τεράστιος προσωπικός αγώνας καθώς ένα παιδί που για μήνες ή και χρόνια έχει αφιερωθεί αποκλειστικά σε αυτόν τον στόχο έχοντας στερηθεί μικρές καθημερινές χαρές και στιγμές ανεμελιάς είναι φυσικό να νιώσει βαθιά απογοήτευση βλέποντας πως ίσως δεν καταφέρνει να πραγματοποιήσει το όνειρό του, δηλαδή την εισαγωγή στη σχολή που είχε τοποθετήσει στην κορυφή των επιδιώξεών του. Πρόκειται για μια δύσκολη ψυχολογικά κατάσταση, που για κάποιους μαθητές δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη.
Με αυτή την αφορμή η ΑΝΑΤΟΛΗ απευθύνθηκε στην ψυχολόγο κ. Χαρά Κουκουράκη προκειμένου να μας προσφέρει πολύτιμες επιστημονικές συμβουλές για το πώς οι μαθητές μπορούν να αντιμετωπίσουν συναισθηματικά αυτή τη δύσκολη περίοδο, αλλά και το ρόλο του γονέα ώστε να στηρίξει ουσιαστικά το παιδί του.
Κοινωνικά θέλω και πρέπει
Όπως μας επεσήμανε η κ. Κουκουράκη, πολλοί μαθητές δεν επιθυμούν πραγματικά να δώσουν Πανελλαδικές ή να φοιτήσουν σε κάποια συγκεκριμένη σχολή αλλά ωθούνται προς αυτή την κατεύθυνση λόγω των κοινωνικών προσδοκιών και των πιέσεων από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Αντί οι γονείς να στηρίζουν τις προσωπικές επιλογές του παιδιού συχνά ασκούν πίεση – πολλές φορές και άθελά τους – οδηγώντας το να ακολουθήσει δρόμους που ίσως δεν το εκφράζουν. Επισήμανε ότι με την εισαγωγή σε μια σχολή το παιδί θα πρέπει να αναρωτηθεί πώς φαντάζεται τον εαυτό του μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Έφερε ως παράδειγμα το επάγγελμα του δικηγόρου, για να τονίσει πως το παιδί χρειάζεται να εξετάσει τι ακριβώς αναζητά από αυτή την πορεία του (οικονομική σταθερότητα, αίσθημα δικαιοσύνης, κοινωνικό κύρος ή κάτι άλλο.) Αν, για παράδειγμα αυτό που το ενδιαφέρει είναι η υπεράσπιση της δικαιοσύνης, τότε υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να το πετύχει πέρα από τη νομική οδό. Μπορεί να ανακαλύψει ότι του αρέσει να προσφέρει και να ασχοληθεί με τους μετανάστες ή να βρει άλλες διεξόδους για να πετύχει αυτό που ονειρεύεται. Χρειάζεται όμως να αφιερώσει τον απαραίτητο χρόνο για να τις ανακαλύψει.
Αποφάσεις δυο επιπέδων
Όπως επισημαίνει η κ.Κουκουράκη, οι αποφάσεις λαμβάνονται σε δύο διακριτά επίπεδα. Το πρώτο σχετίζεται με το περιβάλλον δηλαδή το «τι απαιτεί ή προτιμά η κοινωνία, ποιες είναι οι συνήθειες των ανθρώπων, τι είναι πιο προσβάσιμο ή εύκολο που θα αποφέρει γρήγορα χρήματα». Το δεύτερο επίπεδο αφορά τις ίδιες τις δυνατότητες του παιδιού δηλαδή κατά πόσο αναπτύσσονται οι δεξιότητές του μέσα από αυτή την επιλογή, αν μπορεί να την υποστηρίξει με βάση τις ικανότητές του και αν το ίδιο το παιδί γνωρίζει τις αξίες και το αποτύπωμα που θέλει να αφήσει.
Αγκάλιασε την αποτυχία!
Επισήμανε ότι όσα παιδιά έχουν μπει στην διαδικασία του στοχασμού και του συλλογισμού και έχουν καταλήξει μέσα τους στην σχολή που επιθυμούν να δουν τον εαυτό τους αλλά παρόλα αυτά δεν επιτύχουν σε πρώτη φάση αυτό που αποσκοπούσαν το πρώτο βήμα είναι να αγκαλιάσουν την αποτυχία. Είναι πολύ λογικό να απογοητευτούν και είναι σημαντικό να μην κοιτούν αυτό να το βάλουν κάτω από το χαλί αλλά να το βιώσουν γιατί αργότερα αυτό θα βγει στην επιφάνεια. Πολλές φορές, τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά σε μια αποτυχία πηγαίνουν κατευθείαν στην λύση αγνοώντας ότι αυτό το συναίσθημα πονάει. Πρέπει να αποδεχτούν και να βιώσουν την αποτυχία, να πουν «απογοητεύτηκα, θέλω τον χρόνο μου». Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μείνουν σε αυτή την απογοήτευση αλλά πρέπει τα άτομα που το βιώνουν να την τοποθετήσουν μέσα τους και να δουν σιγά σιγά τι θα κάνουν. Σχολίασε ότι το να κρύβουμε την αποτυχία μας και τα αρνητικά μας συναισθήματα είναι σαν το καπάκι της κατσαρόλας που ενώ βράζει εσύ κλείνεις το καπάκι για να μην κάνει κοχλασμό αλλά αυτό κάποια στιγμή θα σκάσει. Είναι σημαντικό τα παιδιά να πουν «ναι απογοητεύτηκα γιατί προσπάθησα» και όχι να σκέφτονται κατευθείαν «τι δεν έκανα σωστά, τι έκανα εγώ λάθος» κάτι που είναι πολύ συνηθισμένο. Πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων συνδυάζει την αποτυχία με την προσωπική ανικανότητα συχνά λέει «εγώ δεν ήμουν σωστός, εγώ έκανα λάθος, εγώ δεν διάβασα όσο έπρεπε».
Να κοιτάς τις συνθήκες!
Συμβούλεψε ότι είναι σημαντικό να δεις τις συνθήκες της αποτυχίας. «Δεν είναι εύκολο να ελέγχεις πάντα το μυαλό» τονίζει θέλοντας να δείξει ότι πολλές φορές το άγχος μπορεί να καταβάλει ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων και να μην μπορέσουν να αποδώσουν σε κάτι που όντως ήξεραν ή είχαν διαβάσει. Πολλές φορές οι μαθητές λένε «γιατί δεν κατάφερε το μυαλό μου να λειτουργήσει», ενώ η Ψυχολόγος επισημαίνει ότι για κάποιο λόγο έγινε και εκείνη την στιγμή έκανε το καλύτερο που μπορούσε δεδομένου των συνθηκών και του άγχους που έφερε αυτή η επιθυμία του να περάσεις!
Πολλές φορές στις Πανελλαδικές εξετάσεις πέφτουν απρόβλεπτα θέματα που κάποιοι μαθητές δεν τα περιμένουν και μπορεί να μην έχουν εστιάσει τόσο με αποτέλεσμα να μην έρθει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Είναι σημαντικό να αποδεχτούν οι μαθητές ότι το μυαλό τους την ώρα της εξετάσεις κάνει το καλύτερο δυνατό αλλά μπορεί να έχει υποβόσκον άγχος, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ήρθε το τέλος ή απέτυχαν.
Όπως τονίζει, «Οι Πανελλήνιες είναι το πρώτο σκαλί δεν είναι το τελευταίο», κάτι που όλοι οι υποψήφιοι πρέπει να το θυμούνται.
Σύνδεση της αποτυχίας με κατάθλιψη
Την ρωτήσαμε αν μπορεί κάποιο παιδί με αφορμή την αποτυχία των Πανελλαδικών εξετάσεων να εμφανίσει συμπτώματα κατάθλιψης. Όπως μας απάντησε, υπάρχει περίπτωση αλλά συνήθως αυτό συμβαίνει σε παιδιά υπέρ αγχωμένα παιδιά, που είχαν ήδη την ενεργή κατάθλιψη ή κάποιου άλλου τύπου αγχωτική διαταραχή, παιδιά που έχουν τελειομανία που σε μια τέτοια περίπτωση καταρρέουν.
Πώς ενδείκνυται να λειτουργεί ο γονέας
Η κ. Κουκουράκη ανέφερε ότι βλέπει μέσα από την πορεία της ότι πολλοί γονείς κοιτούν κατευθείαν να βρουν λύση παρουσιάζοντας τις διορθωτικές κινήσεις που μπορούν να γίνουν εφόσον το παιδί δεν κατάφερε να περάσει στην σχολή που επιθυμούσε. Πρέπει οι γονείς να εξηγούν στο παιδί τους ότι δεν τελειώνει κάτι αν δεν περάσεις στις Πανελλαδικές εξετάσεις και να επισημάνουν στο παιδί να πάρει τον χρόνο του και να δει τις ικανότητες, τις αξίες, το όραμα που έχει αλλά και το τι επιθυμεί να προσφέρει, ποιο είναι το αποτύπωμα που θέλει να αφήσει στην κοινωνία και μετά να ψάξει τους εναλλακτικούς τρόπους. Σχολίασε ότι το να δώσει ξανά κανείς Πανελλήνιες είναι η πιο συχνή συμβουλή που ακούει ένας έφηβος όταν δεν καταφέρει να περάσει στην σχολή που επιθυμεί. Εκείνη θεωρεί ότι αυτό όμως δεν είναι μονόδρομος. Πρέπει το παιδί να κάνει ενδοσκόπηση, ο γονέας να του αφήσει τον απαραίτητο χρόνο να συνειδητοποιήσει το τι πραγματικά θέλει να κάνει στην ζωή του και όχι να πέσει από πάνω του για το «σώσει». Πολλές φορές συμβαίνει τα παιδιά να μην έχουν κάνει πραγματική ενδοσκόπηση και να καταλάβουν τον χαρακτήρα τους, τα θέλω τους, τις αξίες τους ενώ κάνοντας ουσιαστική ενδοσκόπηση οι περισσότεροι αλλάζουν εντελώς επαγγέλματα.
Πρόσθεσε ότι είναι σημαντικό οι γονείς να μην βουλιάξουν συναισθηματικά με την αποτυχία του παιδιού τους καθότι αν δεν σταθούν ακέραιοι το παιδί θα βουλιάξει μαζί με τους γονείς. Αν και οι ίδιοι οι γονείς απογοητευτούν σημαίνει ότι ήταν και δικιά τους αποτυχία, δηλαδή την είχαν προσωποποιήσει. Είναι διαφορετικό να στεναχωρηθούν για το συναίσθημα του παιδιού και διαφορετικό το να στεναχωρηθούν για την αποτυχία. Είναι σημαντικό να πουν στο παιδί «στεναχωριέμαι που έχεις στεναχωρηθεί αλλά είμαι εδώ να σε στηρίξω». Σχόλια που ακούγονται από πολλούς γονείς όπως «αποτύχαμε», «δεν περάσαμε» είναι καταστροφικά καθώς το παιδί μετά φέρει και το βάρος του γονέα και το βιώνει ακόμα χειρότερα. «Τα δυσφορικά αυτά συναισθήματα προκαλούν ενοχικότητα στο παιδί που μπορεί να την κουβαλάει και στο μέλλον» αναφέρει η κ.Κουκουράκη. Ολοκλήρωσε λέγοντας ότι είναι σημαντικό ο γονέας να παραμείνει στο «στεναχωριέμαι για το παιδί μου» αλλά πρέπει να είναι εκεί να το στηρίξει συναισθηματικά, να του δώσει χώρο να αποδεχτεί το συναίσθημα, να του απενοχοποιήσει το συναίσθημα και στην συνέχεια να δουν τι μπορεί να γίνει από εκεί και πέρα και να πάρουν χρόνο για να δει το παιδί τα θέλω, τις αξίες και τους στόχους του.
ΣΟΦΙΑ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ
