Του ΤΑΣΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗ
Συντ. Παιδιάτρου
Η λέξη «τραύμα» προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα Τιτρώσκω, που σημαίνει πληγώνω.
Η έννοια του τραύματος στον άνθρωπο είναι, το να έχει βιώσει μια εμπειρία που τον καθιστά εντελώς ανίκανο να αντιδράσει και να κάνει κάτι, που να αλλάξει αυτό που του συμβαίνει. Πρόκειται για ένα γεγονός ή γεγονότα που υπερκαλύπτουν τις ψυχικές του δυνατότητες για να αντεπεξέλθει.
Ένα παιδί που παραμελείται, εκφοβίζεται ή κακοποιείται, είναι αδύνατο να αντιδράσει και αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση. Καταστροφικές καταστάσεις, μια πυρκαγιά, ένας σεισμός, δεν δημιουργούν απαραίτητα τραύμα. Τραύμα μπορεί να δημιουργηθεί μετά από τροχαία ατυχήματα, εάν βλέπει κάποιος το παιδί του να πνίγεται, όταν σκοτώνεται το παιδί σου μπροστά στα μάτια σου, όταν σκοτώνονται γονείς μπροστά στα μάτια των παιδιών τους. Στον πυρήνα του τραύματος βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό η αίσθηση της φυσικής αδυναμίας. Ένα παιδί ή ένας ενήλικας τραυματίζεται ψυχικά όταν παγώνει από φόβο, οργή, αδυναμία, τρόμο.
Το σώμα δεν ξεχνά, ένα παιδί που τραυματίζεται διαμορφώνει μακροπρόθεσμα την ψυχική του και την σωματική του υγεία. Ακόμη και στην ενηλικίωση το άτομο αυτό αντιδρά σε παρόμοιες καταστάσεις σαν να είναι αβοήθητο και απειλείται ξανά.
Πάντα στη ζωή υπήρχε βία, πόλεμοι, βία κατά των γυναικών, βία και κακοποίηση παιδιών. Όμως τώρα αρχίζουμε να μιλάμε για αυτά. Εάν αντιληφθεί κάποιος ή βρίσκεται σε βίαιη οικογενειακή κατάσταση μπορεί να καλέσει την αστυνομία ή τις κοινωνικές δομές της περιοχής του. Στον πόλεμο όμως και μάλιστα στον ασύμμετρο τι κάνομε. Τι κάνομε όταν οβίδες πέφτουν και ανατινάζουν συγκροτήματα, όταν οι δρόμοι γεμίζουν ερείπια, όταν πυκνοί καπνοί καλύπτουν τα πάντα, όταν νέοι, γέροι, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, σκοτώνονται, καίγονται. Τότε οι επιζώντες ξεσπούν σε λυγμούς ή στέκουν αποσβολωμένοι με καρφωμένο το βλέμμα στο κενό, αδυνατώντας να πιστέψουν αυτά που βλέπουν τα μάτια τους. Τι ακολουθεί; Ακολουθεί μια μετατραυματική εμπειρία, μια εμπειρία πένθους και απώλειας. Απώλειας γης και αγαπημένων προσώπων, απώλεια εθνικού εαυτού. Ακολουθεί αγώνας, προσωπικός του κάθε ενός που έζησε τέτοιες καταστάσεις, να μην παραμείνει απαθής και μισός άνθρωπος.
Ο άνθρωπος που υπέστη οποιοδήποτε είδος ψυχικό τραύμα για να αναρρώσει πρέπει να αισθανθεί εξ νέου ασφαλής. Ασφαλής σημαίνει να αισθάνεται σωματικά ασφαλής και ότι δεν πρόκειται να ξαναζήσει τα ίδια γεγονότα.
Πολύ σημαντικό για την αντιμετώπιση του τραύματος παιδιού ή ενήλικα είναι να μπορέσει να πει την αλήθεια χωρίς να αντιμετωπίσει συνέπειες.
Παιδιά που απομονώνονται στην τάξη ή έχουν κακή συμπεριφορά, μπορεί να υπήρξαν θύματα κακοποίησης στο σπίτι ή να είναι μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας. Το να τιμωρηθεί ένα παιδί εξ αιτίας του «τραύματός» του δεν οδηγεί πουθενά.
Η ηλικία που συμβαίνει το «τραύμα» έχει διαφορετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του εγκεφάλου με αντανάκλαση στο ποιος γίνεσαι και πως διαμορφώνεται η ταυτότητά σου.
Συμπέρασμα πρώτα πρέπει να αναγνωριστούν τα συμπτώματα του τραύματος, μετά δημιουργία ενός περιβάλλοντος ασφάλειας και αξιοπιστίας και τέλος αναζήτηση βοήθειας από ειδικό.
Οι καταστάσεις που δημιουργούν ψυχικά τραύματα πρέπει να προλαμβάνονται με την δημιουργία περιβάλλοντος ασφάλειας. Τα συμπτώματα του τραύματος πρέπει να αναγνωρίζονται άμεσα, άμεσα να προσφέρεται ψυχολογική υποστήριξη, άμεσα να σταματούν οι καταστάσεις που το δημιουργούν.