Μια ιδιόμορφη, δύσκολη και απρόβλεπτη τουριστική σεζόν βιώνει η Κρήτη το 2025, με τις αφίξεις των τουριστών να καταγράφουν αύξηση αλλά τα ξενοδοχεία – και συνολικά η αγορά – να μην καρπώνονται τα αναμενόμενα οφέλη.
Το φαινόμενο αυτό, που έχει ξεκινήσει πλέον ν’ αποκαλείται από ορισμένους τουριστικούς παράγοντες ως «τουρισμός της λιτότητας», αποτυπώνει μία βαθιά μεταβολή στη λειτουργία της τουριστικής οικονομίας του νησιού. Ο κόσμος έρχεται, αλλά δεν καταναλώνει ή έχει αλλάξει καταναλωτικές συνήθειες. Οι πτήσεις αυξάνονται, αλλά όχι οι κρατήσεις στα ξενοδοχεία. Οι δρόμοι και τα καταστήματα είναι γεμάτα, όμως οι επαγγελματίες μετρούν απώλειες. Τι ακριβώς συμβαίνει;
Ξενοδοχεία και βραχυχρόνια μίσθωση
«Φέτος βλέπουμε κάτι παράδοξο: τα στοιχεία δείχνουν μεγάλη αύξηση στις αεροπορικές αφίξεις – έρχεται πάρα πολύς κόσμος στην Κρήτη. Ωστόσο, όταν εξετάζουμε τα δεδομένα των ξενοδοχείων, οι πληρότητες δεν αντιστοιχούν σ’ αυτόν τον όγκο. Για παράδειγμα, μπορεί να έχουμε 400.000 επισκέπτες στο νησί, αλλά μόνο οι μισοί να διαμένουν σε ξενοδοχεία. Οι υπόλοιποι βρίσκονται σε Airbnb ή παρόμοια καταλύματα. Αυτός ο διαμοιρασμός καθιστά αδύνατη την ακριβή αποτύπωση της πραγματικής τουριστικής εικόνας και δημιουργεί σοβαρές στρεβλώσεις τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην οικονομία του τουρισμού», δήλωσε στην ΑΝΑΤΟΛΗ ο πρόεδρος των διευθυντών ξενοδοχείων Ελλάδας, Γιώργος Πελεκανάκης.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, στο πρώτο τετράμηνο του 2025 καταγράφηκαν 3,2 εκατομμύρια διεθνείς αεροπορικές αφίξεις στην Ελλάδα, αριθμός αυξημένος κατά 6,5% ή περίπου 197.000 σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2024. Η Κρήτη συμμετέχει σημαντικά σε αυτόν τον όγκο, όμως τα ξενοδοχεία του νησιού λειτουργούν με ικανοποιητικές πληρότητες, αλλά όχι σπουδαίες. Η σεζόν, που ξεκίνησε με προσδοκίες και δυναμικές προκρατήσεις μέχρι τον Μάρτιο, φαίνεται να έχει επιβραδυνθεί σημαντικά, με τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατήσεων να περιορίζεται σε προσφορές τελευταίας στιγμής.
Το κενό αυτό καλύπτεται από τη ραγδαία άνοδο των καταλυμάτων τύπου Airbnb, τα οποία βρίσκονται σε πλήρη άνθηση. Οι τουρίστες, κυρίως όσοι προέρχονται από χώρες χαμηλότερης αγοραστικής δύναμης, επιλέγουν τις οικονομικότερες λύσεις διαμονής, συχνά σε σπίτια που νοικιάζονται ανεπίσημα. Μάλιστα, εκτιμάται πως στην Κρήτη λειτουργούν περίπου 15.000 ακίνητα μέσω πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης, αρκετά εκ των οποίων χωρίς την προβλεπόμενη δήλωση και χωρίς έλεγχο.
Η κατανάλωση
Το πρόβλημα όμως δεν περιορίζεται μόνο στον ξενοδοχειακό κλάδο. Η κατανάλωση στην τοπική αγορά έχει μετατοπιστεί. Τουρίστες που διαμένουν σε Airbnb ψωνίζουν τρόφιμα και ποτά από σούπερ μάρκετ, αποφεύγοντας εστιατόρια, ταβέρνες, καφέ ή beach bars. Σύμφωνα με ενδείξεις από την τοπική αγορά, ο τζίρος των σούπερ μάρκετ στην Κρήτη αυξάνεται έως και 12% κάθε καλοκαίρι, γεγονός που επιβεβαιώνει την αλλαγή της αγοραστικής συμπεριφοράς. «Σκηνές με γεμάτα καρότσια, ουρές στα ταμεία και αδυναμία στάθμευσης σε μεγάλες αλυσίδες (όπως στη Χερσόνησο ή τον Άγιο Νικόλαο) αποτυπώνουν με σαφήνεια το νέο τοπίο», εξηγεί ο κ. Πελεκανάκης.
Η αγορά λειτουργεί πλέον εκτός ελέγχου, τονίζουν επαγγελματίες και φορείς του τουρισμού. Οι ξενοδόχοι υποχρεούνται να τηρούν βιβλία, να καταγράφουν τις διανυκτερεύσεις, να πληρώνουν ΦΠΑ και τέλη διαμονής, ενώ στον χώρο των βραχυχρόνιων μισθώσεων επικρατεί πλήρης αδιαφάνεια. Αυτό δημιουργεί στρέβλωση στον ανταγωνισμό, πλήττοντας τους νόμιμους επαγγελματίες και αλλοιώνοντας τα στατιστικά που αφορούν την τουριστική απόδοση της περιοχής.
Παράλληλα, η παρουσία τουριστών με χαμηλότερη αγοραστική δύναμη μεταφράζεται σε σαφώς μειωμένη κατανάλωση και περιορισμένη συμβολή στο ΑΕΠ της περιοχής. Ενώ ο αριθμός αφίξεων μπορεί να εντυπωσιάζει, οι πραγματικές εισπράξεις για τους επαγγελματίες δεν συμβαδίζουν με την εικόνα. Ακόμη και όσοι αναμένουν μια «ανάσα» από κρατήσεις της τελευταίας στιγμής δεν κρύβουν την ανησυχία τους, καθώς οι εν λόγω κρατήσεις δεν επαρκούν για να καλύψουν τη χαμένη ζήτηση των προηγούμενων μηνών.
Όλα τα παραπάνω διαμορφώνουν μια τουριστική σεζόν ασυνήθιστη, νευρική και εξαιρετικά απρόβλεπτη. Μια σεζόν όπου οι αριθμοί ξεγελούν, και η επιφάνεια κρύβει τα πραγματικά προβλήματα. Οι αφίξεις, όσο εντυπωσιακές κι αν είναι, δεν εγγυώνται πια εισοδήματα, ενώ η ανάγκη για ρύθμιση της βραχυχρόνιας μίσθωσης και ουσιαστικό επαναπροσδιορισμό της τουριστικής στρατηγικής είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Δεν βοηθά η ανεξέλεγκτη βραχυχρόνια
«Η άναρχη εξάπλωση της βραχυχρόνιας μίσθωσης έχει διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα στον τουρισμό, χωρίς κανένα ουσιαστικό έλεγχο. Στα ξενοδοχεία γνωρίζουμε ακριβώς ποιοι είναι οι πελάτες μας, τηρούμε αρχεία, πληρώνουμε φόρους, λειτουργούμε με κανόνες. Αντίθετα, στα Airbnb δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το ποιοι έρχονται, με τι δυνατότητες, και τι πραγματικά αφήνουν στην τοπική οικονομία. Αυτό όχι μόνο αλλοιώνει τον ανταγωνισμό, αλλά υπονομεύει και τη δυνατότητα των τοπικών αρχών να σχεδιάσουν πολιτική με βάση αξιόπιστα δεδομένα», τονίζει ο Γιώργος Πελεκανάκης στην ΑΝΑΤΟΛΗ.
Είναι ξεκάθαρο πλέον πως για τους ξενοδόχους, την επιχειρηματικότητα που αναπτύσσεται γύρω από τα ξενοδοχεία, αλλά και τα στελέχη του τουρισμού που εργάζονται σε αυτά, αν δεν τεθούν σαφή όρια και πλαίσιο λειτουργίας για όλες τις μορφές τουριστικής διαμονής, τότε στην Κρήτη κινδυνεύουμε να καταλήξουμε σε ένα μοντέλο όπου η τουριστική ανάπτυξη δεν στηρίζει ούτε την οικονομία, ούτε την κοινωνία του τόπου που την φιλοξενεί.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
