Μια ακόμα σκάλα της πόλης του Αγίου Νικολάου μεταμορφώνεται και μας δείχνει το… «πνεύμα» της. Βρίσκεται στον παραλιακό δρόμο, δίπλα από την καφετέρια «Coastal» (οδός Περικλέους) και το «πνεύμα» της μας άρεσε!
Δημιουργός του είναι ο πολυβραβευμένος εικαστικός – και όχι μόνο- Μανώλης Αναστασάκος. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία και έχει παρουσιάσει έργα του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε διάφορες πόλεις σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική. Επιπλέον έχει δραστηριοποιηθεί ως γλύπτης, ζωγράφος, σκηνοθέτης, χαράκτης και σκηνογράφος για τον κινηματογράφο, το θέατρο και την τηλεόραση. Έχει εργαστεί για την τελετή έναρξης των 28ων Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, ενώ μουσεία σύγχρονης τέχνης και ιδιώτες συλλέκτες διαθέτουν έργα του.
«Η άνοδος και η κάθοδος της ανθρώπινης φύσης»
Συναντήσαμε το Μανώλη Αναστασάκο και η κουβέντα μας είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον. Η πρώτη ερώτησή μας είχε σχέση με το δημιούργημά του στη σκάλα που, σε πρώτη αντίληψη, αποκαλύπτει το κεφάλι ενός ταύρου.
«Βλέπουμε, με μια πρώτη ματιά, έναν ταύρο που στην ουσία του είναι ο Μινώταυρος. Το έργο παντρεύει τον αρχαίο κόσμο με το σύγχρονο. Στην κορυφή του έργου βρίσκεται μια καμπάνα και στο κάτω μέρος ο Μινώταυρος… το ζωικό δηλαδή ένστικτο που παντρεύεται με το ανθρώπινο και βιώνει τη σχέση του με τη θρησκεία. Με το πόδι του τραβά και χτυπάει την καμπάνα. Αναφέρομαι στον πριμιτιβιστικό αρχέγονο κόσμο, στο υποσυνείδητο. Επομένως, η σχέση της σκάλας, αν οριοθετηθεί χρονικά, σε σχέση με το παρόν, που είναι η κορύφωση της σκάλας, παρουσιάζει την εν δυνάμει άνοδο και κάθοδο της εκάστοτε ανθρώπινη φύσης», ανέφερε.
«Ένα έργο κατανοητό με συμβολική σημασία»
Επισημάναμε στο Μανώλη ότι τα έργα που δημιουργήθηκαν σε άλλες σκάλες της πόλης δέχθηκαν έντονη κριτική.
«Έτσι έμαθα και εγώ! Αυτό συμβαίνει όταν κάνεις ένα έργο και φέρνεις κάποιους ανθρώπους που είναι μέρος της τέχνης. Εγώ έχω άλλες προσλαμβάνουσες, σε διεθνές επίπεδο. Όταν όμως έχεις μια τοπική κοινωνία και θέλεις να τους δείξεις κάτι, τους δείχνεις κάτι που καταλαβαίνουν. Εδώ πρόκειται για ένα αναφορικό έργο με συμβολική σημασία, κατανοητό από όλους. Για κάποιον που έχει πιο ειδικές γνώσεις… Ο κατακερματισμός του σχεδίου, η εννοιολογική του βάση σε σχέση με τον συμβολισμό του… θρησκεία, αρχέγονες πριμιτιβιστικές βάσεις, θα ιδωθούν και από τον πιο ειδικό. Ενώ η γενική εικόνα μοιάζει ολόκληρη και τέλεια, η ειδική έχει πάντα προβληματισμούς και ερωτηματικά αιωρούμενα», εξήγησε.
«Την τέχνη τη βλέπουμε και με το πνεύμα και με τα μάτια»
Σχολιάσαμε το δύσκολο έργο δίπλα στο Φρουραρχείο και τα σχόλια του καλλιτέχνη ήταν: «Η τέχνη είναι παράξενη και διαμορφώνει εικόνες μέσα μας, που η μνήμη πριν δεν είχε. Η δουλειά της τέχνης και η καλή σχέση της τέχνης με την πραγματικότητα είναι αυτή που σου δημιουργεί καινούριες εικόνες. Αν καταφέρεις να δώσεις έννοια σε αυτές τις καινούριες εικόνες, τότε επεκτείνονται στα όριά σου τα αντιληπτικά. Οι αισθήσεις σου δεν είναι αρκετές και γι’ αυτό την τέχνη τη βλέπουμε και με το πνεύμα και με τα μάτια. Το έργο που βλέπεις εδώ, μπορείς να το απολαύσεις με τα μάτια, αλλά έχει απαντήσεις και ερωτήματα για το πνεύμα… εξ’ ου και το μπλε και άσπρο χρώμα που χρησιμοποίησα».
«Η γενική και η ειδική μνήμη του καθενός»
Στον Μανώλη αρέσει που ο κόσμος σταματά και περιεργάζεται το έργο του και μας λέγει: «Η τέχνη έχει πολλά παραπάνω να προσδώσει από μια εικόνα. Συχνά βλέπουμε ένα έργο και λέμε “μου αρέσει” ή “δεν μου αρέσει”. Εάν ήσουνα εδώ τις προηγούμενες μέρες θα έβλεπες την επικοινωνία όλων όσων έχουν περάσει. Η επικοινωνία είναι αυτή που έχει την καλύτερη σχέση με την τέχνη… όχι το φαινόμενο, που είναι ανάλογο με τις προσλαμβάνουσες… και οι προσλαμβάνουσες έχουν σχέση με την παιδεία του καθενός. Πώς λοιπόν να στοχεύσεις στην ειδική μνήμη του καθενός; Στη γενική μνήμη το σύμβολο που βλέπετε είναι πανανθρώπινο, είναι αρχαίο, είναι θρησκευτικό, είναι συμβολικό με την έννοια του μπλε και άσπρου χρώματος, για να λειτουργεί αισθητικά με το χώρο και να έχει και την αίσθηση του ειδικού στοιχείου. Αν παρατηρήσετε δεν είναι ένα έργο με χρώμα, είναι ένα έργο σχεδίου… θυμίζει λίγο γκραβούρα».
«Κάνω τοιχογραφίες»
Ζητήσαμε από το Μανώλη να μας μιλήσει για την καλλιτεχνική του πορεία. Η απάντησή του: «Έχω αρκετά πτυχία στην τέχνη. Ξεκίνησα από τα 15 χρόνια μου… Είμαι από τα πρώτα παιδιά που πιάσαμε σπρέι στα χέρια μας και γράψαμε κάτι άλλο εκτός από το “Θύρα 13” και το “Θρύλος 7”. Το 1989 ξεκίνησα το γκράφιτι στην Ελλάδα και μέχρι σήμερα πέρασα διάφορα στάδια στη ζωή μου… μέχρι να φτάσω στο σημείο να μπορεί ένας Δήμος να “εκμεταλλευτεί” έναν καλλιτέχνη και να διαμορφώσει μια τοιχογραφία σαν αυτή που βλέπετε. Εγώ δεν κάνω πλέον γκράφιτι, κάνω τοιχογραφία και κρατάω τις τεχνικές που έχουμε δει στην Αναγέννηση… εξελίσσω μια διαδικασία εικαστικού επιπέδου».
Ο Μανώλης είναι μισός Κρητικός και μισός Μανιάτης, με καταγωγή από το Χανδρά Σητείας. Το έργο το χρηματοδοτεί ο Δήμος Αγίου Νικολάου.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ