Μπορούν τα ρομπότ, που μέχρι πριν κάποια χρόνια βλέπαμε μόνο στις ταινίες, να αποτελέσουν κομμάτι της ανθρώπινης καθημερινότητας; Πόσο μακριά είναι ένας κόσμος με ανθρωπόμορφα ρομπότ που θα έχουν αντίληψη και θα συνδράμουν στην αντιμετώπιση εκτάκτων συγκυριών, αναγκών και θα λειτουργούν αυτόνομα; Ενέχει αυτό κινδύνους για τον άνθρωπο; Πόσο, τελικά, έχει εξελιχθεί και προχωρήσει τα τελευταία χρόνια, μέσα στην ταχέως αναπτυσσόμενη και εξελισσόμενη επιστημονική κοινότητα και λογική ο τομέας της ρομποτικής; Θα μπορούσε ενδεχομένως ένα ρομπότ να αποτελέσει μέρος βοήθειας στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού;
Απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δίνει ένας εκ των πλέον ειδικών, ο Γεραπετρίτης στην καταγωγή ερευνητής και επικεφαλής στο Τμήμα-Εργαστήριο Ανθρωπόμορφων και Ανθρωποκεντρικών Ρομποτικών Συστημάτων στο Ιταλικό Ινστιτούτο Έρευνας στη Γένοβα στην Ιταλία (αντίστοιχο σε αντικείμενο με το ΙΤΕ, αλλά μεγαλύτερο σε μέγεθος), συγγραφέας ή συν-συγγραφέας περισσότερων από 350 εργασιών σε ερευνητικά περιοδικά και σε διεθνή συνέδρια και κάτοχος αρκετών διεθνών επιστημονικών βραβείων και 16 διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, Νίκος Τσαγκαράκης.
Ο Νίκος Τσαγκαράκης μίλησε στην ΑΝΑΤΟΛΗ και στο δημοσιογράφο Νίκο Σγουρό από τη γειτονική χώρα όπου βρίσκεται από το 2006, λύνοντας απορίες και μαθαίνοντάς μας πράγματα για τα όχι και τόσο γνωστά στο ευρύ κοινό ρομπότ και την επιστήμη της ρομποτικής. Δεδομένα και επιστημονικά εγχειρήματα, που πριν από λίγο καιρό πολλοί θα θεωρούσαν ίσως ως «ουτοπικές αναφορές».
«Τα ρομπότ που θα φτιάχνει ο καθένας»
Το τελευταίο πρότζεκτ του με τίτλο CONCERT (CONfigurable CollaborativE Robot Technologies), που ξεκίνησε εδώ και 1,5 μήνα να επεξεργάζεται και να δουλεύει ο Έλληνας ερευνητής μαζί με 12 άτομα από τα 35 άτομα που συνολικά αποτελούν την ομάδα του – οι δύο μάλιστα από τους οποίους είναι επίσης Έλληνες – πήρε έγκριση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση με το ποσό των 3 εκατομμυρίων ευρώ. Στόχος, όπως μας λέει, είναι η υλοποίηση ρομποτικών συστημάτων «που με κάποιο τρόπο προσπαθούν να αντιγράψουν την ιδέα της εταιρίας επίπλων ΙΚΕΑ, θα μπορούν δηλαδή να συναρμολογηθούν με εύκολο τρόπο και σε λίγα λεπτά από επιμέρους στοιχεία – εξαρτήματα και από τον κάθε χρήστη, ακόμη και εάν αυτός δεν διαθέτει εξειδικευμένες γνώσεις ρομποτικής, εν αντιθέσει, π.χ., με τα ρομποτικά συστήματα μέχρι σήμερα που έχουν συγκεκριμένη μορφή (αριθμό αρθρώσεων, σχέδιο, εύρος εργασίας, κλπ)».
Στόχος σε κάθε περίπτωση του εν λόγω εγχειρήματος είναι, τονίζει, «ακόμη και ο απλός χρήστης που δεν έχει γνώσεις ρομποτικές, να μπορεί να τα συναρμολογήσει και να τα φέρει σε κάποια μορφή που θέλει, όσο πιο κοντά γίνεται στις απαιτήσεις της δουλειάς που θέλει να εκτελέσει».
Ανθρωπόμορφα ρομπότ στο χώρο εκτάκτων καταστάσεων
Πριν από αυτό, μάλιστα, το σημαντικό τεχνολογικό εγχείρημα, δουλεύτηκαν και «έτρεξαν», από το 2013 μέχρι το 2019, και άλλα πρότζεκτ, αρχικά επάνω σε τεχνολογίες υλοποίησης και κατασκευής ρομπότ, που όμως δεν ήταν βιομηχανικά αλλά περισσότερο ανθρωπόμορφα και αφορούσαν περισσότερο εφαρμογές των ρομπότ σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, φυσικές καταστροφές με σκοπό να βοηθήσουν αυτά τους διασώστες/ειδικές ομάδες, κλπ. Τα συγκεκριμένα πρότζεκτ συμπεριλάμβαναν ένα ανθρωπόμορφο ρομπότ και ένα τύπου «κενταύρου».
Το ανθρωπόμορφο ρομπότ με την ονομασία «Walkman», εγχείρημα του οποίου ο κ. Τσαγκαράκης ήταν ο συντονιστής, είχε σταλεί, όπως μας λέει, το 2016 στο χωριό Αματρίτσε στην κεντρική Ιταλία, που σχεδόν ισοπεδώθηκε από το μεγάλο σεισμό που είχε πλήξει τότε την γείτονα χώρα, μέσα σε κατεστραμμένα κτίρια για να κάνει κάποιους απολογισμούς των βλαβών που είχαν αυτά υποστεί (μέγεθος ρωγμών, κ.ά.) και να βοηθήσει έτσι τα ιταλικά σωστικά συνεργεία, γλιτώνοντάς τα και από τους κινδύνους που ελλόχευαν από μετασεισμούς, πτώσεις, κλπ.
Το επόμενο, εξελιγμένο πρότζεκτ του ρομπότ «Walkman», δεν είχε την μορφή ανθρώπου αλλά ενός κενταύρου, υπό την λογική, όπως αναφέρει, ότι «η ισορροπία των δίποδων ρομπότ βρίσκεται ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο οπότε ένα τετράποδο θα είχε περισσότερες δυνατότητες να επιχειρήσει σε τέτοια μισοκατεστραμμένα περιβάλλοντα». Και ο «κένταυρος», χρησιμοποιήθηκε σε αντίστοιχη επιχείρηση διάσωσης, ενώ υπήρξε συνεργασία και με γερμανική εταιρία με ειδικότητα σε περιπτώσεις μετά από καταστροφές σε πυρηνικά εργοστάσια, «κάτι που δεν συμβαίνει συχνά, εάν όμως συμβεί η καταστροφή έχει μεγάλες επιπτώσεις. Ακόμη η ρομποτική δεν έχει φτάσει στο επίπεδο να ενεργήσει τόσο γρήγορα όσο ο διασώστης αλλά μπορεί να συνδράμει γρήγορα στην επισκευή των βλαβών και στον περιορισμό της εκάστοτε καταστροφής».
Ρωτήσαμε τον κ. Τσαγκαράκη το κοινό ερώτημα πολλών πού βρισκεται, πού μπορεί να φτάσει και πότε, ο τομέας της ρομποτικής. Μας απάντησε: «είμαι σίγουρος ότι τα επόμενα 15-20 χρόνια θα έλθει κοντά στον καθένα, υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη και ‘έκρηξη’ της τεχνολογίας από θέμα δυνατοτήτων του ρομπότ, ευκαιριών εργασίας, χρηματοδότησης».
Ρομπότ και πανδημία
Κληθείς να σχολιάσει το ερώτημά μας εάν η ρομποτική θα μπορούσε να συνδράμει και στην αντιμετώπιση της παρούσης πανδημίας, ο κ. Τσαγκαράκης λέει «σίγουρα, τα ρομπότ, για παράδειγμα που χρησιμοποιήθηκαν στους σεισμούς, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για έλεγχο ή καθαρισμό χώρων π.χ. ή διενέργεια τεστ σε κάποιο ύποπτο κρούσμα ή και παροχή μικρής φροντίδας, μειώνοντας έτσι την έκθεση των γιατρών στους ασθενείς».
«Είναι αυτό μακρινό;» τον ρωτήσαμε. «Δεν είναι μακρινό, οι τεχνολογίες των ρομπότ για συγκεκριμένες εργασίες υπάρχουν, θέλουν ουσιαστικά προσαρμογή σε μια συγκεκριμένη εφαρμογή. Σαν τεχνολογία δεν είναι πολύ μακριά και εάν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο πρότζεκτ να έλθει εις πέρας, μπορεί στην πράξη να χρησιμοποιηθεί σε 1-2 χρόνια».
Ρομπότ και τεχνητή νοημοσύνη
Ο μεγάλος στόχος μέσα στα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με τον κ. Τσαγκαράκη, «είναι να υλοποιηθούν ικανότητες χρησιμοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη κάνοντας τα ρομπότ πιο αυτόνομα», λόγος για τον οποίο θα δοθούν, όπως λέει, και σχετικές χρηματοδοτήσεις από ευρωπαϊκά προγράμματα.
Στις προαναφερθείσες παραπάνω περιπτώσεις με τα ρομπότ που στάλθηκαν σε διασώσεις, αυτό έγινε, όπως αναφέρει, με τηλεχειριζόμενο τρόπο, «διαδικασία αρκετά πιο αργή εν συγκρίσει με το να έχει ένα ρομπότ αυτονομία».
Σίγουρα, όπως λέει, «κάποια στιγμή στα πολλά επόμενα χρόνια, τα ρομπότ θα είναι σε θέση να παίρνουν αποφάσεις μόνα τους, εάν η τεχνητή νοημοσύνη φτάσει στο σημείο ώστε ένα ρομπότ να έχει αντίληψη για το είναι ‘καλό’ ή ‘κακό’, συναίσθηση, κλπ, όπως έναν άνθρωπο που μπορεί να βλέπει και να αντιλαμβάνεται ότι συμβαίνει γύρω του και βάσει αυτών ενεργεί και λαμβάνει αποφάσεις. Είμαστε ακόμη αρκετά μακριά από αυτό».
Αυτονομία και κίνδυνοι
«Δεν ενέχει ωστόσο αυτό κινδύνους και για τον άνθρωπο;» ρωτήσαμε τον διακεκριμένο Έλληνα ερευνητή, που σημείωσε πως «κάθε τεχνολογία μπορεί να γίνει επικίνδυνη. Η ρομποτική σαν καινούργια τεχνολογία δημιουργεί ικανότητες είτε για καλό σκοπό, είτε για ‘κακούς’ σκοπούς. Τα αεροπλάνα π.χ. πριν γίνουν επιβατικά χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά σε πολέμους και για να ρίχνουν βόμβες. Σίγουρα θέλει προσοχή, από την πλευρά ότι ο τρόπος που χρησιμοποιείς την τεχνολογία μπορεί να έχει και κακά αποτελέσματα. Το ερώτημα είναι κατά πόσο μπορούν να εμποδιστούν τέτοιες εφαρμογές που δεν θα είναι προς όφελος του ανθρώπου; Σίγουρα ο κίνδυνος, πάντως, θα υπάρχει και δεν νομίζω ότι θα μπορούμε να τον αποτρέψουμε, όπως δεν μπορέσαμε και με άλλες τεχνολογίες σε άλλες περιόδους.
Η Ιταλία στην εποχή της πανδημίας
Αναφορικά με την πανδημία και πώς είναι τούτη την περίοδο η ζωή στην Ιταλία, ο κ. Τσαγκαράκης μας μεταφέρει πως «είμαστε πάνω-κάτω και σε γενικές γραμμές, παρόμοια με την Ελλάδα. Από το Νοέμβριο και μετά, οπότε και πέρασε το δεύτερο κύμα, τα μέτρα έχουν λίγο χαλαρώσει, εννοείται πάντα με μάσκες, αποστάσεις, προσοχή από όλους, κλπ. «Τα σχολεία είναι τα περισσότερα ανοικτά πλην των Λυκείων, στη δουλειά είμαστε με μειωμένο προσωπικό», ενώ για το εμβολιαστικό πρόγραμμα, αναφέρει πως «πηγαίνει ίσως πιο αργά από ότι στην Ελλάδα, αναλογικά με το ποσοστό πληθυσμού που έχει εμβολιαστεί. Και εδώ υπάρχει πρόβλημα με έλλειψη εμβολίων και μέχρι τώρα έχει εμβολιαστεί ποσοστό κάτω από το 5%, λιγότεροι δηλαδή από 1 εκ. από το σύνολο των 60 εκ. του πληθυσμού της χώρας έχει κάνει το εμβόλιο».