«Στη σύγχρονη εποχή, όπου οι φίλοι έχουν αντικατασταθεί από τους (followers) ακολούθους στο διαδίκτυο, έχουμε αποξενωθεί και αυτό το πληρώνουμε ως κοινωνία με την μοναξιά». Με τη φράση αυτή ο νευρολόγος Κώστας Νικολαράκης αποτυπώνει την βασική αιτιολογία του μεγάλου προβλήματος της μοναξιάς που υπάρχει στη σύγχρονη κοινωνία. Το φαινόμενο καταγράφηκε με δραματικά στοιχεία στην πρώτη πανευρωπαϊκή έρευνα που έγινε για λογαριασμό της Κομισιόν, της οποίας τα συμπεράσματα παρουσιάσαμε στις 8 Ιουνίου και τα οποία δείχνουν την Ελλάδα να είναι στη δεύτερη θέση πανευρωπαϊκά.
Το αξιοσημείωτο είναι πως η έρευνα της Κομισιόν, η οποία παρουσιάστηκε στο πλαίσιο ειδικής συνάντησης εργασίας αναδεικνύει δύο ενδιαφέρουσες παραμέτρους: Η πρώτη είναι ότι μοναξιά πλήττει τους νέους και η δεύτερη ότι στην κορυφή βρίσκονται δύο χώρες με ιδιαίτερα εξωστρεφείς ανθρώπους: Ιρλανδία με ποσοστό 20% και η Ελλάδα που ακολουθεί με την Βουλγαρία.
Τα αποκαλούμενα «κοινωνικά δίκτυα»
Ένα κυρίαρχο εύρημα από την έρευνα φανερώνει τη συσχέτιση μεταξύ της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της μοναξιάς, η οποία έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν τη μοναξιά. Η έρευνα δείχνει ότι η έντονη χρήση των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται με την αύξηση της μοναξιάς, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης αντικαθιστούν τις εκτός σύνδεσης σχέσεις με τις διαδικτυακές, χωρίς την οικειότητα και την ποιότητα των αλληλεπιδράσεων εκτός σύνδεσης.
Από την πλευρά του ο κ. Νικολαράκης υποστηρίζει πως «ο σύγχρονος τρόπος ζωής, το γεγονός ότι έχουν διαλυθεί τα χωριά και όλοι έχουν γίνει κάτοικοι των πόλεων, το γεγονός ότι υπάρχει ψευδαίσθηση πως επικοινωνούμε μέσα από τα λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα, έχουν οδηγήσει τους ανθρώπους σε πλήρη αποξένωση. Έχουμε κλειστεί στο καβούκι μας και αυτό το πληρώνουμε πανάκριβα με αυτή την μοναξιά», αναφέρει.
Ο Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Λασιθίου είναι από τους γιατρούς που έχει καταγράψει ως επιστήμονας μια ζηλευτή πορεία σπουδών εντρυφώντας στην ψυχική υγεία και μια πολυετή καριέρα μελετώντας στην καθημερινή ιατρική πρακτική τα πραγματικά δεδομένα της ψυχικής υγείας, διαπιστώνοντας τις μεγάλες αλλαγές που συντελούνται τα τελευταία χρόνια.
Στο πλαίσιο αυτό μας υπενθυμίζει στίχους του αείμνηστου Μανόλη Ξωμερίτη (δημοσίευε στίχους στην ΑΝΑΤΟΛΗ) που την περίοδο των Καποδιστριακών συνενώσεων έγραφε: «Αφήσετε μας μοναχούς, εις τα χωριά και ‘ξά μας. Καλά περνούμε εμείς εκιά με την αμοναξά μας». Και παράλληλα κάνει μνεία στο τραγούδι «Πέτρα βουβή» του Ψαραντώνη σε στίχους του Γιώργου Σταυρακάκη (Μιχαλόμπας). «Κι οι πέτρες δεν την έχουνε την τόση αμοναξά μου, γιατί είδα μια κι είχε αγκαλιά τη ρίζα τ’ ασφεντάμου».
Όπως επισημαίνει ο κ. Νικολαράκης, μέσα από την στιχουργική, ποιητική προσέγγιση υπάρχει ενδιαφέρουσα προσέγγιση για την μοναξιά και τις ανθρώπινες σχέσεις. «Το πρώτο μαρτυρεί την ανάγκη του ανθρώπου ν’ ανήκει σε μια κοινότητα με όρια και σχέσεις και το δεύτερο πως ο άνθρωπος δεν αντέχει την μοναξιά, υμνώντας ως σχέση συνύπαρξης τον βράχο με το φυτό που σφιχταγκαλιάζονται. Αυτά δείχνουν πόση ανάγκη έχει ο άνθρωπος να νιώσει ότι κάπου ανήκει και δεν είναι μόνος του. Και σήμερα ζει με την μοναξιά του διότι έχει την ψευδαίσθηση πως επικοινωνεί σε όλη την υφήλιο και με όλους. Αλλά είναι μια ψευδοεπικοινωνία χωρίς κανένα βάθος», τονίζει ο Κώστας Νικολαράκης.
Από κοινωνικό μετατρέπεται σε καταναλωτικό όν
Επί της ουσίας ο γιατρός επαναφέρει το πραγματικό διακύβευμα της κοινωνικής ζωής, το οποίο απωλέσαμε στην υποτιθέμενη «κοινωνικοποίηση» μιας νέας παγκόσμιας κοινωνίας, όπου καταργεί την έννοια της εστίας και των δεσμών του ανθρώπου στη λογική της απελευθέρωσης από τα δεσμά της τοπικότητας και στο όνομα ενός νέου ανοικτού πολιτισμού. Στην πραγματικότητα όμως υπηρετεί τη λογική μιας παγκόσμιας αγοράς που αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως καταναλωτικό όν.
«Αυτά που έχουν συμβεί, δηλαδή, πρώτον, ότι η οικογένεια που διαλύθηκε και καθένας έχει το κινητό του και μιλά δεξιά- αριστερά. Δεύτερον, ότι οι μικρές κοινωνίες των χωριών που όλοι ήταν αλληλέγγυοι κι ένιωθαν μια ασφάλεια ο ένας δίπλα στον άλλο, έχουν καταργηθεί πλέον και τρίτο, ότι έχουν αντικατασταθεί οι φίλοι από τους (followers) ακολούθους στο διαδίκτυο είναι μεγάλες αλλαγές που εξηγούν το πρόβλημα της μοναξιάς. Το αποτέλεσμα συνδέεται με σοβαρά ψυχικά νοσήματα. Η ψυχική υγεία είναι σημαντικότερη από την σωματική υγεία. Δε νοείται σωματική χωρίς ψυχική υγεία και είναι λάθος να τα διαχωρίζουμε», σημειώνει.
Τέλος, σε σχέση με το στοιχείο που καταγράφει η έρευνα πως οι νέοι αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα, αναφέρει πως «στους μεγάλους είναι διαφορετικό το φαινόμενο της μοναξιάς. Στους νέους είναι πολύ πιο δραματικό. Το φαινόμενο της μοναξιάς θα γίνεται κάθε μέρα πιο έντονο και θα απασχολήσει τις νέες γενιές αν δεν αλλάξουμε πλώρη και δεν ακολουθήσουμε δομές που θα επιτρέπουν τις σε βάθος ανθρώπινες και προσωπικές σχέσεις κι όχι τις επιφανειακές, ιντερνετικές που έχουμε σήμερα να κυριαρχούν», υπογραμμίζει ο κ. Νικολαράκης.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
