Μπορεί η γραφειοκρατία να προκαλεί καθυστερήσεις στην υλοποίηση του κάθε σχεδιασμού -στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα- στο δε Υπουργείο Πολιτισμού η έννοια του χρονοδιαγράμματος δεν υφίσταται και όταν τίθεται, ανατρέπεται άρδην από την πραγματικότητα…
Η περίπτωση σχεδιασμού, χρηματοδότησης και υλοποίησης ορισμένων παρεμβάσεων που αναδεικνύουν και οργανώνουν καλύτερα την επισκεψιμότητα στον αρχαιολογικό χώρο της Πραισού, είναι άλλη μια τέτοια περίπτωση.
Τις προηγούμενες ημέρες ξεκίνησαν οι εργασίες στο πλαίσιο προγραμματικής σύμβασης που είχε υπογράψει η Περιφέρεια Κρήτης με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου, κατόπιν πρωτοβουλίας και μεσολάβησης της πρώην αντιπεριφερειάρχη Λασιθίου Πελαγίας Πετράκη.
Όπως είπε στην ΑΝΑΤΟΛΗ η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ν. Λασιθίου, Χρύσα Σοφιανού, κατόπιν συνεννόησης με την κ. Πετράκη εγκρίθηκε χρηματοδότηση 60.000 ευρώ για την αποψίλωση του αρχαιολογικού χώρου της Πραισού, τη διαμόρφωση μονοπατιών ώστε οι επισκέπτες να ακολουθούν οριοθετημένες διαδρομές στον εκτενή αρχαιολογικό χώρο και να οδηγούνται σε σημαντικά σημεία, όπου θα τοποθετηθούν επεξηγηματικές πινακίδες.
Ακολούθησε η γραφειοκρατική διαδικασία υπογραφής της προγραμματικής σύμβασης, έγινε προκήρυξη διαγωνισμού για την πρόσληψη εργατών, ο οποίος απέβαινε, επανειλημμένως, άγονος. Με δυσκολία, τελικά, η Εφορεία κατόρθωσε να προσλάβει δύο εργάτες και μία αρχαιολόγο, για την εκτέλεση των εργασιών στον αρχαιολογικό χώρο.
Πολύ σημαντική πολιτεία
Στην Πραισό έχουν αφήσει τα ίχνη τους οι αιώνες. Είναι ένα παλίμψηστο πολιτισμών, από τη νεολιθική εποχή, τη μυκηναϊκή, τη γεωμετρική, την ελληνιστική, την ενετική περίοδο. Τη σκοτεινή περίοδο της οθωμανικής κατοχής μαρτυρούν ακόμη και σήμερα δυο κρήνες, στους Βαβέλους.
Η αρχαιότερη ετεοκρητική Πραισός, που μνημονεύει ο Στράβωνας, δεν απέχει πολύ από τα σημερινά ερείπια. Η πόλη καταστράφηκε και οι τελευταίοι απόγονοι των Ετεοκρητών (των γνήσιων Κρητικών) έκτισαν, μαζί με τους Δωριείς αποίκους, μετά το 12ο αιώνα π.Χ., τη νέα πόλη στη γνωστή σημερινή θέση των ερειπίων. Η περιοχή της «πόλης-κράτους» της Πραισού καταλάμβανε ολόκληρη τη σημερινή χερσόνησο της Σητείας, που λεγόταν τότε ετεοκρητική χερσόνησος, ή χερσόνησος των Πραισίων, εκτός της χώρας Ιτάνου.
Η Πραισός ήταν μια από τις ισχυρότερες πόλεις της Κρήτης και έκοβε το δικό της νόμισμα. Τα ασημένια νομίσματα της Πραισού είναι από τα ομορφότερα της Κρήτης. Φέρουν πολλές διαφορετικές αναπαραστάσεις (Ηρακλή, Δία, Απόλλωνα, Δήμητρας).
Είχε έρθει σε αντιπαράθεση με την Ίτανο και την Ιεράπυτνα για τον έλεγχο του ναού του Διός στο Παλαίκαστρο. Τελικά, η Ιεράπυτνα κατέστρεψε την Πραισό το 155 π.Χ. και οι κάτοικοι κατέφυγαν στο λιμάνι της Ητείας, όπου ίδρυσαν τη Νέα Πραισό.
Οι ανασκαφές
Οι πρώτες ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν το 1880 από τους Ιταλούς αρχαιολόγους F. Halbherr και Mariani. Το 1901 o Διευθυντής της Βρετανικής Σχολής R.C. Βosanquet ανακάλυψε στην Πραισό δυο αλφαβητικές επιγραφές στην ετεοκρητική γλώσσα. Από τις ανασκαφές που έκανε η Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή αποδείχτηκε ότι η Πραισός ήταν πόλη των ιστορικών – ελληνικών χρόνων. Η Σχολή συνέχισε τις ανασκαφές υπό τον James Whitley τη δεκαετία του 1990 διενεργώντας σημαντική επιφανειακή και 5ετή ανασκαφική έρευνα, αλλά έκτοτε εγκατέλειψε, είπε η κ. Σοφιανού.
Ανάδειξη σημείων ενδιαφέροντος
Ο αρχαιολογικός χώρος εκτείνεται σε τρεις λόφους, αλλά δεν υπάρχει φύλαξη. Η αποψίλωση θα περιοριστεί στους χώρους που θα ακολουθήσει το μονοπάτι σε σημεία αυξημένου ενδιαφέροντος, αφού ούτε εφικτή είναι η αποψίλωση τόσο πολλών στρεμμάτων με δυο μόνο εργάτες, ούτε και σκοπός είναι να μετατραπεί ο αρχαιολογικός χώρος σε… κρανίου τόπο, είπε η κ. Σοφιανού. Ένα από τα μονοπάτια θα οδηγεί σε μια ακρόπολη, όπου υπάρχει ανασκαμμένο ελληνιστικό ιερό της θεάς Κυβέλης.
Άλλος ένας ενδιαφέρων χώρος για επίσκεψη είναι το Ανδρείο (κατ’ άλλους Πρυτανείο), ένα μεγάλο ελληνιστικό κτίριο, που ανασκάφηκε από τον προηγούμενο αιώνα και θεωρείται ο χώρος συγκέντρωσης των ανδρών για τη λήψη πολιτικών αποφάσεων που αφορούσαν την πόλη. Στην πορεία των μονοπατιών θα τοποθετηθούν κατευθυντήριες πινακίδες και στα σημεία ενδιαφέροντος (κτήρια κλπ.) πινακίδες με εποπτικό -πληροφοριακό υλικό για την ταυτότητα των κτισμάτων αυτών.
Το έργο, που εκτελείται με αυτεπιστασία της ΕΦ.Α.ΛΑΣ. θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί σε 6 μήνες, εφ’ όσον το επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες.
Η τελευταία ανασκαφική περίοδος στην Πραισό ήταν υπό τη διεύθυνση της κ. Σοφιανού, το 2018. Έκτοτε δεν διατέθηκαν από το ΥΠ.ΠΟ. κονδύλια για ανασκαφές, οπότε πάγωσε και αυτή.
Αφύλακτος αρχαιολογικός χώρος
Αναφερόμενη στο πρόβλημα έλλειψης φυλακτικού προσωπικού, η προϊσταμένη της Εφορείας είπε ότι δυστυχώς υπάρχουν σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι στο Λασίθι που παραμένουν κλειστοί ή αφύλακτοι, γιατί, παρ’ όλο που κάθε χρόνο η ΕΦ.Α.ΛΑΣ. ζητά την έγκριση πρόσληψης φυλάκων, το υπουργείο εγκρίνει μόνο για τους χώρους με μεγάλη επισκεψιμότητα.
Χαρακτηριστική η περίπτωση του Πετρά, στη Σητεία, όπου δημιουργήθηκε θέση φύλακα, έγινε προκήρυξη, προσελήφθη μία φύλακας και μετά από 6μηνο ζήτησε μετάθεση για Ηράκλειο, την οποία ενέκριναν, με αποτέλεσμα να κλείσει ο χώρος του Πετρά!
Ο αρχαιολογικός χώρος της Πραισού, παρ’ ότι είναι περιφραγμένος, συχνά παρατηρείται παραβίαση της περίφραξης και εισβολή ποιμνίων που βόσκουν στα αρχαία προκαλώντας φθορές. Η κεντρική είσοδος παραμένει ανοιχτή γιατί καθημερινά, την επισκέπτονται κάποιοι τουρίστες, ύστερα από μακρά διαδρομή και θα ήταν άδικο γι’ αυτούς να τη βρίσκουν κλειδωμένη.
Ευτυχώς, όπως είπε η κ. Σοφιανού, καταλήγοντας, υπάρχει διαρκές ενδιαφέρον από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ν. Πραισού για τον αρχαιολογικό χώρο, τον οποίο προσέχουν, για κάθε ενδεχόμενο…
Μάλιστα αυτές τις μέρες προσφέρθηκαν να εργαστούν εθελοντικά στην αποψίλωση που κάνει το συνεργείο της Εφορείας.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ
