Στη Λιμνοδεξαμενή της Ζου, επικεντρώθηκε η συζήτηση κατά την τακτική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σητείας, υπό την προεδρία της κ. Μαρίας Γιαννακάκη. Πρόκειται ασφαλώς για ένα ζήτημα που τίθεται εδώ και πάρα πολλά χρόνια, έντονα κατά διαστήματα, χωρίς ωστόσο ουσιαστικό αποτέλεσμα μέχρι σήμερα.
Στην τελευταία συνεδρίαση, το Δημοτικό Συμβούλιο γνωμοδότησε επί της Μ.Π.Ε για την τροποποίηση και ανανέωση της Α.Ε.Π.Ο του έργου «Κατασκευή Λιμνοδεξαμενής Ζου». Τούτο προέκυψε κατόπιν εγγράφου του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης, με το οποίο ζητείτο η έκφραση γνώμης από τα οικεία συλλογικά όργανα του Δήμου. Ζητούμενο λοιπόν ήταν η ενημέρωση του ΔΣ για το περιεχόμενο της Περιβαλλοντικής Μελέτης του έργου «Κατασκευή Λιμνοδεξαμενής περιοχής Ζου, Δήμου Σητείας, Νομού Λασιθίου: Αλλαγή θέσης υδροληψίας κατάντη της πηγής Ζου προς συμμόρφωση με την ΑΕΠΟ και λοιπές τροποποιήσεις που προέκυψαν κατά την υλοποίηση του έργου», με φορέα υλοποίησης έργου τη Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Κρήτης.
Στην εισήγησή του ο Δήμαρχος Σητείας Γιώργος Ζερβάκης επεσήμανε ότι «ίσως να είναι μια καλή ευκαιρία τώρα να μπει πάλι σε μία διαδικασία μήπως και με τον καλύτερο τρόπο χρηματοδοτηθεί και ολοκληρωθεί».
Το περιβαλλοντικά αδειοδοτημένο έργο αφορά στην κατασκευή εξωποτάμιας λιμνοδεξαμενής δυτικά του οικισμού Ζου του Δήμου Σητείας, παραπλεύρως του χειμάρρου Παντέλη ωφέλιμου όγκου περί τα 275.000 m2. H λιμνοδεξαμενή προβλέπεται, σύμφωνα με την ΑΕΠΟ, να τροφοδοτείται από δύο υδροληψίες: α) Κύρια από τις απορροές του χειμάρρου Παντέλη (θέση υδροληψίας περί τα 650 m νότια της λιμνοδεξαμενής και β) Δευτερεύουσα από τις απορροές του ρέματος Ζου που εκφορτίζεται η πηγή Ζου.
Οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου, ανέφερε ο κ. Ζερβάκης, εγκρίθηκαν το 2003 από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Η παρούσα Μελέτη Περιβάλλοντος για ανανέωση και τροποποίηση της ΑΕΠΟ του έργου συντάσσεται κατ’ εντολή της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Κρήτης, προκειμένου να τηρηθούν οι διαδικασίες ανανέωσης της ΑΕΠΟ και χρονικής διάρκειας αυτής και να επικαιροποιηθεί το περιβαλλοντικά αδειοδοτημένο έργο κατόπιν διαφοροποιήσεων που προέκυψαν στον σχεδιασμό αυτού λόγω της απαίτησης που απορρέει από την ΑΕΠΟ του έργου ως προς την δευτερεύουσα πηγή υδροληψίας από το ρέμα Ζου. Στον αρχικό σχεδιασμό του έργου προβλεπόταν η δευτερεύουσα υδροληψία να γίνει με αγωγό που θα εκκινεί απ’ ευθείας από την πηγή Ζου, αλλά σύμφωνα με την ΑΕΠΟ του έργου αυτό κατέστη απαγορευτικό και επετράπη η υδροληψία να υλοποιηθεί σε περιοχή κατάντη της πηγής Ζου και κοντά στη θέση της λιμνοδεξαμενής.
Πέραν της συγκεκριμένης τροποποίησης αναφέρονται στην έκθεση και μικροτροποποιήσεις, που προέκυψαν στο ήδη περιβαλλοντικά αδειοδοτημένο έργο είτε λόγω της ωρίμανσης των μελετών του, είτε αφορούν θέματα που προέκυψαν κατά την κατασκευή αυτού. Λόγω της κλίμακάς τους δεν χρήζουν τροποποίησης της ΑΕΠΟ και είναι οι εξής: Μετατόπιση της θέσης του υπερχειλιστή, ανύψωση της στάθμης του πυθμένα της λιμνοδεξαμενής, κατασκευή διώρυγας εκτροπής των απορροών μικρής μισγάγγειας που κατέληγε στον Παντέλη διερχόμενη εντός της λιμνοδεξαμενής, αύξηση της παροχετευτικότητας του αγωγού προσαγωγής από χείμαρρο Παντέλη, τροποποιήσεις ως προς την τελική επίστρωση /κάλυψη της λιμνοδεξαμενής.
Σκοπιμότητα
Η λιμνοδεξαμενή αποσκοπεί στην αποθήκευση νερού κυρίως για την ενίσχυση των διαθέσιμων αποθεμάτων αρδευτικού νερού που διαχειρίζεται ο ΤΟΕΒ Πισκοκεφάλου- Σητείας και αν απαιτηθεί μελλοντικά (κατόπιν πρόσθετων έργων και τροποποίησης των περιβαλλοντικών όρων) για την υδροδότηση 200 κατοίκων. Στο υπόψη έργο δεν προβλέπονται έργα επέκτασης ή τροποποίησης ή εκσυγχρονισμού των αρδευτικών δικτύων της περιοχής. Επίσης δεν προβλέπονται έργα που αποσκοπούν στην υδροδότηση της περιοχής. Το αποταμιευόμενο νερό στην λιμνοδεξαμενή, σύμφωνα με το σχεδιασμό του έργου, έχει τη δυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες πλήρους άρδευσης έκτασης 1.200 στρ. και 200 κατοίκων. Σημειώνεται ότι στην περιοχή μελέτης, ο ΤΟΕΒ Πισκοκεφάλου-Σητείας αρδεύει έκταση συνολικής επιφάνειας 2.200 στρ. Οι ανάγκες σε αρδευτικό νερό μέχρι σήμερα καλύπτονται από γεωτρήσεις και από τα νερά της πηγής Ζου. Δεδομένου ότι οι αρδευτικές ανάγκες της σημερινής έκτασης δεν καλύπτονται επαρκώς, κρίθηκε σκόπιμη η ανεύρεση πηγών υδροληψίας.
Ενδιαφέρον βέβαια έχει και η ιστορική εξέλιξη του αδειοδοτημένου έργου, στην οποία αναφέρθηκε και ο κ. Ζερβάκης, επισημαίνοντας – και άλλοι Δημοτικοί Σύμβουλοι, όπως ο κ. Θοδωρής Πατεράκης, ο οποίος πρότεινε να ζητηθεί γνωμοδότηση και από τις εμπλεκόμενες τοπικές κοινότητες μετά και την μετατόπιση), και ο κ. Νίκος Μακρυνάκης- τη μεγάλη καθυστέρηση στην εξέλιξη και στην υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου.
Το ιστορικό
Το έργο άρχισε να κατασκευάζεται το 2008 και διεκόπη η κατασκευή του το 2011. Το 1991 είχε προηγηθεί και εγκριθεί η Αναγνωριστική Μελέτη Μικρών Λιμνοδεξαμενών Ν. Ηρακλείου και Ν. Λασιθίου από το Υπουργείο Γεωργίας, μεταξύ αυτών και η λιμνοδεξαμενή Ζου. Το 1992 εγκρίνεται η οριστική μελέτη από το Υπουργείο Γεωργίας. Το 2002 εγκρίνεται η χωροθέτηση της λιμνοδεξαμενής από το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Το 2003 εγκρίνονται οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου από τη Δ/ση ΠΕΧΩ Περιφέρειας Κρήτης σύμφωνα με τους οποίους απαιτείται η αλλαγή της θέσης υδροληψίας από την πηγή Ζου, σε σημείο κατάντη της πηγής και κοντά στην λιμνοδεξαμενή επί του ρέματος Ζου, κατόπιν εκπόνησης υδραυλικής μελέτης. Το 2005 εκπονείται φυτοτεχνική μελέτη για την λιμνοδεξαμενή, ενώ το 2006 εγκρίνεται από το Υπουργείο Γεωργίας η Οριστική μελέτη Τροποποίησης της Λιμνοδεξαμενής η οποία περιλαμβάνει την μετακίνηση της θέσης υδροληψίας και επανέλεγχο της μελέτης λόγω παρέλευσης 15ετιας από την έγκριση της. Κατά τον επανέλεγχο αναθεωρήθηκε η χωρητικότητας της από 274.500 m3 που όριζε η αρχικά εγκεκριμένη υδραυλική μελέτη του 1992 σε 306.680 m3 οφειλόμενη στην καλύτερη προσαρμογή της λιμνοδεξαμενής στην τοπογραφία της περιοχής και κατάργηση των στρώσεων επικάλυψης της στεγανωτικής μεμβράνης.
Το 2006 δημοπρατείται η κατασκευή της λιμνοδεξαμενής βάσει της υδραυλικής μελέτης τροποποίησης του 2006. Το 2007 ανατίθεται σε Τεχνικό Σύμβουλο η παρακολούθηση των γεωτεχνικών θεμάτων κατά την κατασκευή. Το 2008 αρχίζει η κατασκευή του έργου. Το 2009 αρχίζουν να προκύπτουν θέματα κατασκευαστικά που σχετίζονται με την ανύψωση της στάθμης του πυθμένα της λιμνοδεξαμενής κατά 2m, λόγω διαπίστωσης υψηλής στάθμης του υπόγειου υδροφορέα, δηλαδή πάνω από +49,0m που προβλεπόταν η στάθμη με του πυθμένα σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη τροποποίησης- με τη διοχέτευση των απορροών μικρής μισγάγγειας που διέρχονταν ανατολικά στα ανατολικά πρανή της λιμνοδεξαμενής, μέσω ορθογωνικής τάφρου που εκφορτίζεται στον Παντέλη. Το θέμα δεν είχε αντιμετωπιστεί στην εγκεκριμένη μελέτη τροποποίησης με την μετακίνηση του υπερχειλιστή της λιμνοδεξαμενής σε μητρικό έδαφος, για αύξηση της ευστάθειας.
Το 2009 ακολουθούν καταγγελίες από την τοπική κοινωνία περί μη αδειοδοτημένων αμμοληψιών από την κοίτη του ποταμού Παντέλη για την κατασκευή της λιμνοδεξαμενής, όπως και το 2010 νέες διαμαρτυρίες περί αμμοληψιών. Επίσης το 2010 η εκδήλωση έντονων καιρικών φαινομένων στην περιοχή προκαλεί καταστροφές στο υπό κατασκευή έργο. Το 2011 υποβάλλεται αίτημα στη Δ/ση ΠΕΧΩ για την ανανέωση και τροποποίηση των όρων της λιμνοδεξαμενής Ζου και το 2012 παύση της κατασκευής του έργου.
Μέχρι το 2012 είχαν ολοκληρωθεί τα αναχώματα της λιμνοδεξαμενής, η διαμόρφωση του πυθμένα τα στραγγιστήρια στο πόδι του αναχώματος, το έργο υδροληψίας και ο αγωγός μεταφοράς από το ρέμα Ζου, ο υπερχειλιστής και ο εκκενωτής της λιμνοδεξαμενής, η διώρυγα εκτροπής των απορροών μικρού ρέματος που διέρχονταν εντός της λιμνοδεξαμενής.
Το 2016 με έγγραφο της η Δ/ση ΠΕΧΩ Κρήτης ενημερώνει το Φορέα του έργου ότι μέχρι την έκδοση της απόφασης ανανέωσης των περιβαλλοντικών όρων της λιμνοδεξαμενής Ζου, είναι σε ισχύ οι περιβαλλοντικοί όροι του αδειοδοτημένου περιβαλλοντικά έργου. Επίσης τον ίδιο χρόνο εγκρίνονται από τη Δ/ση ΠΕΧΩ η ΑΕΠΟ του έργου «Οριοθέτηση -Διευθέτηση τμήματος χειμάρρου Παντέλη από γέφυρα Πισκοκεφάλου έως Μαρωνιά». Το εν λόγω έργο είναι σε άμεση γειτνίαση με το υπό εξέταση έργο της λιμνοδεξαμενής. Το 2020 δημοπρατήθηκε η κατασκευή του έργου με τίτλο «Οριοθέτηση -Διευθέτηση τμήματος χειμάρρου Παντέλη από γέφυρα Πισκοκεφάλου έως Μαρωνιά». Δεν έχει αρχίσει ακόμα η κατασκευή του. Το 2021-2022 συντάσσεται η μελέτη τροποποίησης και ανανέωσης των περιβαλλοντικών όρων της λιμνοδεξαμενής Ζου (πρόκειται για την παρούσα μελέτη).
Υπολείπονται
Για την ολοκλήρωση του έργου υπολείπονται προς κατασκευή
Ως προς την λιμνοδεξαμενή:
– εργασίες καθαρισμού και αποψίλωσης στην λεκάνη της λόγω παρέλευσης δεκαετίας από την διακοπή των έργων που οδήγησε σε συσσώρευση φερτών και επαναβλάστηση -η στεγάνωση του πυθμένα και η επένδυση των αναχωμάτων -η λιθορριπή στο εξωτερικό πόδι των πρανών του αναχώματος της λιμνοδεξαμενής που προσεγγίζει τον χείμαρρο Παντέλη -ο δρόμος και η περίφραξη περιμετρικά της στέψης του αναχώματος – αγωγοί μεταφοράς του νερού υπερχείλισης στον χείμαρρο Παντέλη -φυτοτεχνικές εργασίες περί της λιμνοδεξαμενής και των αναχωμάτων.
Ως προς τα έργα υδροληψίας:
-το έργο υδροληψίας από τον χείμαρρο Παντέλη, εργασίες καθαρισμού και αποψίλωσης στην περιοχή υδροληψίας από το ρέμα Ζου λόγω συσσώρευσης φερτών –τοποθέτηση συρματοκιβωτίων στην περιοχή υδροληψίας από το ρέμα Ζου.
Ως προς τους αγωγούς μεταφοράς νερού: ο αγωγός μεταφοράς νερού από τον χείμαρρο Παντέλη έως την λιμνοδεξαμενή.
ΜΑΡΙΖΑ ΨΑΡΑΚΗ