Μάρτυρες υπήρξαμε σε ένα περιστατικό οδυνηρής επαφής λουόμενης με μωβ τσούχτρα, το περασμένο Σάββατο, ενώ κολυμπούσε στο Αμμούδι, που φέρνει στην τοπική επικαιρότητα ένα πρόβλημα που φαίνεται να εκδηλώνεται σε πολλά μέρη της χώρας, όσο αυξάνεται ο αριθμός των λουομένων στις παραλίες.
Η γνώση για την άμεση αντιμετώπιση της καυστικής δράσης των νηματοκυστών στο δέρμα με υδατοδιαλυτή σόδα και την εξουδετέρωση έτσι της κοκκινίλας, του αισθήματος σαν κάψιμο και του πρηξίματος, έσωσε το θύμα από τα οδυνηρά συμπτώματα που μερικές φορές μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρές δερμονεκρωτικές, καρδιο- και νευροτοξικές επιδράσεις, οι οποίες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες σε ευαίσθητα άτομα.
Η λουόμενη είδε σχετικά κοντά της ενώ κολυμπούσε να επιπλέει κάτι το οποίο θεώρησε ότι ήταν πλαστική σακούλα και την παραμέρισε με μια κίνηση. Αμέσως αισθάνθηκε κάψιμο στο χέρι και κοκκινίλα… Πρέπει δε να πούμε ότι θα πρέπει να προσέχουμε γιατί η συγκεκριμένη μέδουσα έχει πλοκάμι που φτάνει και τα δύο μέτρα και δεν είναι ορατό. Είναι γεμάτο νηματοκύστες οι οποίες μόλις αγγίξουν το δέρμα ελευθερώνουν πλήθος μικρές αόρατες καυστικές «βελόνες». Είναι μηχανισμός αυτοάμυνας και συγχρόνως όπλο παράλυσης και θανάτωσης των θαλασσίων οργανισμών με τους οποίους τρέφεται η μέδουσα.
Από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών
Εκτιμήσεις του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας μιλούν για έξαρση της μωβ μέδουσας (Pelagia noctiluca) στις ελληνικές θάλασσες τo καλοκαίρι του 2022, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις σωστές οδηγίες για πρώτες βοήθειες, που αφορούν το συγκεκριμένο είδος.
Η μωβ μέδουσα θεωρείται από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών στην Μεσόγειο. Το τσίμπημα της είναι επώδυνο λόγω της νευροτοξίνης που έχει.
Είναι αναγνωρίσιμη από τα τέσσερα κύρια και τα οκτώ πιο μακριά και λεπτότερα πλοκάμια της, μαζί με ένα διάστικτο «καπέλο» και μοβ εσωτερικό, ενώ έχει συνήθη διάμετρο 6-10 εκατοστά. Όταν είναι νεαρή το χρώμα της είναι πορτοκαλό – καφέ και όταν ενηλικιώνεται παίρνει αυτό το έντονο πορφυρό-μωβ χρώμα.
Ο πρώην διευθυντής ερευνών του ΕΛΚΕΘΕ-ΙΘΑΒΒΥΚ Κώστας Ντούνας, ο οποίος γνωρίζει γιατί έχει μελετήσει την θαλάσσια περιοχή μας, είπε στην ΑΝΑΤΟΛΗ ότι συγκεκριμένες μετρήσεις δεν υπάρχουν αλλά η παρουσία της συγκεκριμένης μέδουσας δεν είναι καινούρια, εξ άλλου είναι ένας ενδημικός θαλάσσιος οργανισμός της Μεσογείου και του Αιγαίου, όπως όλοι οι άλλοι. Το ζήτημα είναι, τι συγκέντρωση εμφανίζεται σε μια ακτή. Τα θαλάσσια ρεύματα ή η συγκυρία με τους πνέοντες ανέμους και των ρευμάτων μπορεί να προκαλέσει μια συγκέντρωση των μεδουσών που θα παρασυρθούν π.χ. σε ένα κολπάκι από τον καιρό. Συγκεκριμένα επιστημονικά στοιχεία καταγραφής της συχνότητας έξαρσης του πληθυσμού της ή των θαλάσσιων τόπων όπου εμφανίζεται μαζικά ή μεμονωμένα, δεν υπάρχουν, είπε ο κ. Ντούνας. Απλώς, υπάρχουν κάποιοι οργανισμοί μη κυβερνητικοί, που πιθανόν να κάνουν κάποια καταγραφή, όποτε υπάρχει σχετική μαρτυρία και αναφορά. Επικίνδυνες για τον άνθρωπο που κολυμπά και πιθανόν να τον «τσιμπήσουν» υπάρχουν 10 – 12 είδη μεδουσών.
Συμπτώματα από το τσίμπημα
Όπως επισημαίνει το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας, η πληθυσμιακή έξαρση των μωβ μεδουσών στο Αιγαίο έχει ξεκινήσει από τον Οκτώβριο του 2020 και αναμένεται να κρατήσει για περίπου 2 χρόνια ακόμα.
Τα πιθανά συμπτώματα μετά από κέντρισμα της συγκεκριμένης μέδουσας είναι τα ακόλουθα: Πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος και σε μερικές περιπτώσεις εμφάνιση σε μέρος του δέρματος το αποτύπωμα της μέδουσας, ναυτία, πτώση πίεσης, ταχυκαρδία, κεφαλαλγία, εμετός, διάρροια, σπασμός των βρόγχων, δύσπνοια.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστούν υπόταση, βράγχος φωνής, εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης. Τότε επιβάλλεται η ΑΜΕΣΗ διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο.
Πρώτες βοήθειες για τσίμπημα «τσούχτρας»
Διάφορες μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση της έντασης και της διάρκειας του πόνου, όπως από του στόματος/τοπικά παυσίπονα, ζεστό νερό και παγοκύστες
Για τσιμπήματα από κάποια είδη μεδουσών (Carybdea marsupialis, Olindias phosphorica και Physalia physalis) συστήνεται η χρήση ξυδιού που εφαρμόζεται για μια σύντομη περίοδο, ώστε να αποτρέψει την απελευθέρωση περαιτέρω δηλητηρίου κάτω από το δέρμα, όχι όμως σε αυτήν την περίπτωση.
Το ξύδι, όπως και το γλυκό νερό, το οινόπνευμα, η αμμωνία ΔΕΝ βοηθάνε στο συγκεκριμένο είδος, αντίθετα επιδεινώνουν την κατάσταση και τον πόνο.
Η συγκεκριμένη μέδουσα αδρανοποιείται με ελαφρύ αλκαλικό διάλυμα (μαγειρική σόδα διαλυμένη σε αντίστοιχη ποσότητα θαλασσινού νερού) και όχι με όξινο.
Αναλυτικά τα βήματα φροντίδας:
- Πλένουμε προσεκτικά με θαλασσινό νερό, χωρίς να τρίβουμε την περιοχή του τσιμπήματος.
- Αν είναι διαθέσιμο, εφαρμόζουμε ένα μίγμα θαλασσινού νερού και μαγειρικής σόδας (σε αναλογία 1:1) για δύο λεπτά, ώστε να σταματήσει οποιαδήποτε επιπλέον έκκριση δηλητηρίου από πιθανά υπολείμματα κύτταρων πλοκαμιών που έχουν μείνει στο δέρμα.
- Χρησιμοποιούμε μια πλαστική τραπεζική κάρτα ή κάτι παρόμοιο (και όχι τα χέρια μας) για να αφαιρέσουμε το μείγμα της μαγειρικής σόδας καθώς και οποιαδήποτε τυχόν υπολείμματα από το δέρμα μας
- Εφαρμόζουμε πάγο πάνω στο τσίμπημα για 5-15 λεπτά. Ο πάγος ή ακόμη και κάποιο παγωμένο αναψυκτικό, θα πρέπει να είναι μέσα σε σακούλα ή κάποιο άλλο περίβλημα, όπως ένα ύφασμα ή μπλουζάκι.
- Ελέγξτε αν υποχώρησε ο πόνος, κι αν είναι ανάγκη ξαναβάλτε πάγο για άλλα 5-15 λεπτά.
- 6. MHN τυλίγετε το σημείο τσιμπήματος σφιχτά με επιδέσμους, ΜΗΝ χρησιμοποιείτε ξύδι, ΟΥΤΕ γλυκό νερό, ΟΥΤΕ οινόπνευμα, ΟΥΤΕ αμμωνία.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ
